This is page cv_b0505. Please don't edit above this dashed line. Thank you! -----------------------------------------------------------------------------
RYÐJANDI -- RÆÐA. 505
mjök sundrlaus, bygð við vötn en rudd í skógum, Ó.H. 174; hann lét húsa ok r. Ekreyjar, Fms. x. 154; hér eptir ruddisk landit ok siðaðisl, Fb. i. 575; hann lét r. viða í skógum ok byggja, Landn. 68; r. götu gegnum skóg, Fb. i. 72; r. land fyrir sér, to clear it, N.G.L. i. 173; r. götu, to open a road, Eb. 46 new Ed.; r. veg, stíg, to clear the way, Fms. x. 15, Eg. 293 :-- ryðja sér til rúms, to make oneself room, Fms. viii. 93; þar sem ek gæta rutt mér til rúms ok kippt manni ór sæti, Fb. i. 136; r. sér til ríkis. to clear the way to a kingdom, conquer it, Fms. iv. 60; r. sér til landa, Glúm, (in a verse) :-- r. skip,to clear, unload a ship, Fs. 182, Gullþ. 55, Eg. 100, Nj. 10, Fb. i.496, ii. 229: ryðja búrit, to empty it, Háv. 41-43 new Ed. :-- to strip, disable, in fighting, Eg. 123 :-- r. höfn, to clear the harbour, leave the haven, Fms. ix. 45; ryðja lögréttu, to clear the court of strangers, Grág. i. 7; munu halir allir heimstöð ryðja, to clear, make empty the homestead, Vsp.; Valhöll ryðja fyr vegnu fólki, to clear Valhalla, make it ready for receiving slain heroes, Em. 1 :-- with dat., ryðja e-u brott, to drive away, 544. 38, Fms. iv. 231; ryðja herklæðum af sér, to strip off one's armour, El. 102, cp. Hkm. 4 :-- to heap, pile, þeir ruddu viðinum á hurðina, they blocked up the door, Gullþ. 60 :-- r. til e-s, to clear the way for a thing; at r. til þeirra atburða er Ólafr konungr verðr við staddr, Fms.ii. 89; ok mundi þat r. til landauðnar, Bs. i. 24; ok ruddu þeir til líkagraptarins við Sléttu-karla, Fbr. 58; Þorlákr biskup ruddi til þess á sínum dögum, at þá var settr ok ritaðr Kristinna-laga þáttr, Bs. i. 73; ok ryði hvárr-tveggi sín vitni til bókar, K.Á. 184 :-- impers., hvernig skjótt ruddi samnaðinn, how the flock dispersed, Ó.H. 220. II. as a law term; ryðja kvið, dóm, or also ryðja mann ór kvið, dómi, to challenge a neighbour, juror, out of the kviðr or dómr, Grág. i. 7, 17, 34, 49, Nj. 110, 235; ef hann ryðr kvið at frændsemi, ... hann skal ryðja við sjálfan sik at frændsemi ok at mægðum, skalat maðr ryðja við sjálfan sik at guðsifjum, hann skal r. við sóknar aðilja eða varnar, ... ok er honum rett at r. þann upp, Grág. i. 50; sá er ór er ruddr, 31; þá er hann ruddi hann ór dómi, 31, and passim. III. reflex., ryðjask um, to clear one's way, make great havoc; Atli hleypr upp á skip at Rúti ok ryðsk um fast, Nj. 9, Fb. ii. 219; eu þeir ruddusk um ágæta vel, Fas. ii. 492; andask ómaginn, ok ryðsk svá til (it turns out) at ómaginn átti fé eptir, Grág. i. 224 :-- to throng, crowd, ryðjask að. ryðjandi, a, m. a challenger in court, Grág. i. 31. ryðugr, adj. = ryðgaðr, Fms. ii. 163. ryf, n. [Scot. reif], a skin-eruption, scurf; sló út um hörund hans ryfi ok úþvera með kláða miklum, Bs. i. 181. Rygir, m. pl. the inhabitants of Roga-land in Norway, Fms. passim; Hólm-Rygir, the Island 'Rugians.' rygjar-tó, f., spelt rykkjar-tó, Ó.H. 227, Hkr. ii. 384, and some other vellums, see Fms. v. 101, v.l. 3, cp. also O.H.L. 60 :-- a 'lady's tae'(see tó), a tax on linen to be paid by every mistress of a house; húsfreyja hver (skyldi fá konungi) r., þat var lín órennt, svá mikit, at fengi spennt um mesta fingri ok lengsta (lengsta fingri ok þumalfingri. Fms. l. c. better); synjar-spönn, ok rygjar-tó, ok reykmela, þat hafa konungar getit Naumdælum, at þeir skolu eigi heldr greiða en allir aðrir Þrændir, N. G. L. i. 258. RYGR, f., gen. rygjar, dat. and acc. rygi, pl. rygjar, Fas. i. 497 :-- a lady, housewife, Lat. matrona; rygr heitir sú kona er ríkust er, Edda 108; þann mann (a person to be adopted) skal leiða á reka (rekks?) skaut ok rygja(r), N.G.L. i. 209; rygr kvaðsk eiga inni álfa-blót, Sighvat; aldin rygr, an old lady, Kristni S. in a verse, (of a priestess); rygjar blóð, Sól. (dubious): baug-rygr (q.v.), a matron who receives of the baugr (weregild), enjoying the rights of an agnate. II. in local names, Rygjar-dalr, Sól. Rygskr, adj. from Rogaland, Hkr. i. 301. RYK, n. [rjúka], dust, powder; einsog ryk, Stef. Ól., passim in mod.usage. ryk-mökkr, m. a dust-cloud. rykill, m. a nickname, Fms. i. 5. rykki-lín, n. a priest's surplice, spelt rykkjulín, Bs. ii. 248. rykking, f. the 'rucking,' creasing of a garment. RYKKJA, t, [Dan. rykke], to pull roughly and hastily, with dat.; hann rykkir til svá fast, at ..., Fb. i. 530; rykkja á, to pull, Fas. iii. 487; þeir tólf rykktu honum fram á fjöru-grjótið, Grett. 97; r. e-u í sundr, Fas. ii. 264, Fms. xi. 438; rykkja sverði, to draw a sword, (mod.): to draw into folds [Fr. rucher], a dress-maker's term. 2. to run, move, Germ. rücken; en er hón sér þat rykkir hón fast undan, Fb. i. 258. rykkr, m. [Dan. ryk], a hasty pull or movement; Þorsteinn hefir allan einn rykkinn, Fb. i. 258; við þenna rykk vaknar húsfreyja, Fms. xi. 438; í einum rykk, Thom.: medic, spasms, Fel. x. RYMJA, pres. rym; pret. rumdi; subj. rymdi; [rómr] :-- to roar, cry out with a hoarse voice; rymjandi rödd, Bs. ii. 10; á nótt rymr hann, 673. 54; vaknar hann ok rymr, 56: rumdi hann mjök, Fas. ii. 368, iii. 497. rympill, m. a nickname, Fms. vii. 110. rymr, m. roaring, of a hoarse voice, Edda 110; rymr oneagri, 673. 54; með rymnum, 56: poét., rymr öxa, randa, ríta, the clatter of weapons: the sea is called rym-fjall, -leið, -völlr, = the roaring fell, way, field, Lex. Poët. rypta, t, [ropi], to belch, Sks. 91 new Ed. rysking, f. a rough shaking, Grág. ii. 9. ryski-sótt, f. a kind of sickness, Ann. 1268. ryskja, t, [Dan. ruske], to shake roughly, handle roughly; hón tók báðum höndum í hár sér ok ryskti sik, Stj. 520: ef maðr ryskir mann ok varðar þat skóggang, Grág. ii. 9; hann hafði slitið af sér klæði sín ok ryskt sik, Al. 57; mjök hetir Rán ryskt um mik. Ran has dealt roughly with me, stripped me, Stor. :-- reflex., þar myndi ekki þykkja við kollóttan at ryskjask, Sturl iii. 238; eðr menn r. eðr berjask með hnefum, Jb. IOO. rytja, u, f. a vile, shabby thing, Grett. 114 A. rytningr, m. = rytingr, Js. 31, Fms. iv. 173. rytr, m., and rytsa, u, f. a sea-gull, Edda (Gl.), = the larus tridactylus, as Faber; or rather = larus albus minimus, mod. rita, as Eggert Itin. rytta, u, f. a shabby thing, Hom. 152; gömul ok vesöl rytta, Barl. 88, 154. ryttu-legr, adj. wretched. rýgi-ligr, adj. [róg], slanderous; r. orð, abusive words, Bs. i. 653, v.l. RÝJA, rý, rúði or rýði, part, rúinn, [Scot, roo], prop. to pluck the wool off sheep instead of shearing, as is still done in Icel.; rýja gemlinga, Sd. 155; hann görði Loptr rúinn, L. pulled it off, of a twig, Fsm.: the word is freq. in mod. usage, metaph., hnígr þá úr höndum mér, harpan strengja rúin, the harp stripped of its cords, Núm. (fine); ó-rúinn, unplucked. rýja u, f. a rag, esp. of worn linen. RÝMA, d, [rum; Germ. räumen; Dan. römme], to make room for; þá mælti hann at rýma skyldi pallinn, Eg. 303; þvíat hann rýmdi fyrir herra Ásgrimi, Bs. i. 716; kallar at Þorleifr skyli rýma höfnina fyrir honum ok leggja ór lægi, Hkr. i. 209. 2. to quit, leave; rýma land, to leave the country, go into exile, Fms. iv. 239; Refr man rýma virkit en flýja Grænland, Krók. 56; skoluð ér allir eta hér inni en ek mun rýma, leave, Bs. i. 853; þaðan at rýma ok brott at flýja, Stj. 66; ok sjá þá fyrst fyrir hverju (hverr?) rýmdi, Sturl. iii. 214. 3. to clear away, break up: þá skalt rýma fjalir í gólfinn, to break deals up from the floor, Eb. 118; rýma til e-s, Bs. i. 98; jörðin rýmdi sik ok opnaði, Stj. 42. 4. absol. to make room, clear the way; at rýma fyrir veginn, to clear the way, Fms. x. 15. 5. with dat., rými (imperat.) á honum fjötrinum, to loosen the fetter, Fms. vi. 35; rýma brott harmi, Karl. 213. II. reflex., ef rýmðisk í kirkjunni, Sturl. ii. 223; er rýmask tekr dalrinn, when the dale widens, Ld. 218. rýmka, að, to widen, enlarge: rýmkan, f. an enlargement. RÝNA, d, [rún; Old Engl. roun] , to enquire; rýna eptir e-n, to pry into (reyna); ok mi lætr hann sækja galdra-menn er eptir öllu geta rýnt, Fas. i. 5: part. rýnendr. friends, counsellors, Akv. 9: ræða ok rýna,to talk and converse, Rm. 11. rýni, f. scrutiny, contemplation: poët., rýnis reið, contemplation's vehicle, i.e. the breast, Stor.: grammar, skáld eru höfundar allrar rýnni, the poets are the judges, the authorities in all matters of grammar, Skálda 164. rýninn, adj. wise, deep in lore, in full-rýninn. Am. rýnir, m. a kind of shark, squalus maximus, Eggert Itin. rýra, ð, [Ulf. rjurjan = GREEK], to make small, merl. 1. 35 2. part. rýnandi, diminisher, Lex. Poët. II. metaph. to depreciate, disparage, make little of. rýrð, f. [Ulf. rjurei = GREEK], a detriment, Sturl. ii. (in a verse), Pass. 50. 7. rýrir, m. a diminisher, Lex. Poët. rýr-ligr, adj. (-liga, adv.), thin, small. rýrna, að, to dwindle. RÝRR, adj. [Ulf. rjurs, = GREEK and un-rjurs = GREEK] :-- thin, poor; rýrt man verða fyrir honum smámennit, Nj. 94; vænti ek at rýr verði þræla-ættin fyrir oss, Lv. 4; var rýrt fyrir þeim lið Herþjófs konungs, Fas. iii. 21; en þar sem hann fór varð rýrt fyrir, i. 281, Karl. 185. rýsla, að, to clatter; rýsla í penningum. rýsli, n. [cp. Fr. ruisselant], a 'babbling' stream; bekkjar-rysli, Ann. Nord. Oldk. 1846, p. 163. RÝTA, t, [Swed. ryta = to roar], to squeal, of a wild boar or swine; rýtanda svini, Hm. 84; rýtandi ok emjandi, Fb. ii. 27; rýta man göltrinn ef gríssinn er drepinn, Þórð. 20 new Ed.; en hón (the sow) rýtti af raun, squealed with pain. Fas. i. 482. rýting, f. roaring, of a lion, Stj. 71. rýtingr, m. a kind of dirk or dagger, Gþl. 164, Hkr. ii. 112; rýtningr, Fb., Ó.H. 1. c. RÆÐA (i.e. rœða), d, [Ulf. ródjan = GREEK; A.S. rædan; Germ.reden; a word different from ráða, q.v.] :-- to speak; Högni því nítti er hinn um ræddi, Am. 7; ræðit ér um ráð, speak your rede, say what is to be done, Hðm. 20; ræða hugat mál fyrir höldum, Kormak; ræða við reglur Eddu, Gd. 2; kom þar brátt tali at þeir ræddu um skáldskap, Eg. 686; ef þú ræðir þetta mál (discusses it) fyrir konungi, Fms. i. 82; þá ræddi Höskuldr við Rút, þá ræddi Höskuldr til Rúts, Nj. 2 :-- ræða um e-t, to speak about; konungr. ræddi fátt um þessi tíðendi fyrir mönnum, Eg. 51, Nj. 270, Orkn. 400; also freq. in mod. usage, Pass. 21. 5, 39. 1. II. reflex. recipr., ræðask við, to converse; hann sagði henni allt þat er þeir höfðu við ræðsk, Nj. 26; en þeir feðgar ræddusk þá ekki við hvárki gott né íllt, Eg. 194; hann ræddisk við einn