This is page 728 of the supplement to An Anglo-Saxon Dictionary by T. Northcote Toller (1921)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Bosworth/Toller. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

728 ÞEAHTIAN -- ÞEÓSTRE

fúl sloh though a man do no more than take a stone and lay it in a foul slough, Wlfst. 239, 9. Ðeáh úre heorda hwylc án sceáp forgýme, wé willað þ-bar; hé hit forgylde, Ll. Th. ii. 326, 24. (2 a) add :-- Genóh wæ-acute;re þám wæ-acute;dlan his untrumnys, þeáh þe hé wiste hæfde; and eft him wæ-acute;re genóh his hafenleást, ðeáh ðe hé gesundful wiére, Hml. Th. i. 330, 15-17. Swá þéh þe him lytles hwæt uniéðe sié, Ors. 3, 9; S. 136, 18.

þeahtian. Add: v. mid-þeahtian.

þearf. II 1 a. add :-- On ðæ-acute;m ðingum ðe him ðearf sié, C.D. i. 316, 12. Ic þæs horses þearfe nabbe ego caballo opus non habeo, Gr. D. 15, 26. (2) add :-- Wæs him þearf þ-bar; him mon hors funde cui necesse fuit ut equus requiri debuisset, Gr. D. 183, 2. (4) add :-- Þá sceoldon on siml beón winnende þæ-acute;r hit þonne þearf wæs. Ors. 6, 23; S. 274, 20. V. add :-- Gif þú wille mé hwylce þearfe gegearwian si mihi praestare vis, Gr. D. 343, 27. VI. add :-- On þisum þrím stelum stynt se cynestól, and gif án bið forud, hé fylð ádún sóna þám óðrum stelum tó þearfe, Ælfc. T. Grn. 20, 29.

þearf; adj. Necessary :-- Þá wæs him án hors þearf, þ-bar; man him funde, Gr. D. 183, 2 (v. þearf; II 2). v. níd-, un-þearf.

þearfa. I. add :-- Hé waes þearfa woruldlicra æ-acute;hta and hé wæs on his geearnungum welig pauper rebus, sed meritis dives erat, Gr. D. 281, 13.

þearfan. ¶ (1) add :-- Heura æ-acute;lc án .c. þearfendra manna gebaðige, Cht. Th. 616, 24.

þearfedness. Add :-- Bonefacies cyrican gelamp þ-bar; þæ-acute;r wæs hefigu wæ-acute;dl and þearfednes hujus ecclesiae gravis valde paupertas inerat, Gr. D. 56, 31. Se wara weard his ágenre þearfednesse sollicitus suae paupertatis custos, 201, 11.

þearfend-lic. Add :-- Woruldlicra æ-acute;hta hí læ-acute;ddon þearfendlic líf rebus pauperem vitam ducebant, Gr. D. 283, 15.

-þearfes. v. un-þearfes: þearfian. Add: [O. Sax. tharbón. UNCERTAIN] v. be-þearfod.

þearf-lic. II. add :-- Darflic utile, Lk. p. 3, 7. Þ[ea]rfli[ce] commoda, An. Ox. 56, 172.

þearflíce. Add: v. níd-þearflíce: -þearfness. v. níd-þearfness.

þearle. II. add :-- Þá Walas flugon þá Englan swíðe þearle (swá fýr, v.l.), Chr. 473; P. 15, 5 v. fregen-þearle.

þearl-wís. Add :-- Se þearlwísa déma districtus judex, Gr. D. 334, 25.

þearlwíslíce. Add :-- Þonne hí sceáwiað myccle þearlwíslícor þá tintregu quanto districtius tormenta respiciunt, Gr. D. 336, 21.

þearlwísness. Add :-- Seó strengð þæ-acute;re þearlwísnesse vis districtionis, Gr. D. 336, 25.

þeáw. II b. add :-- Ðæs cocces ðeáw is ðæt hé micle hlúdor singð on úhtan ðonne on dægred gallus profundioribus horis noctis altos edere cantus solet, cum vero matutinum tempus in proximo est, minutas ac tenues voces format, Past. 461, 2. II c. add :-- Hit is þeáw þæ-acute;re spræ-acute;ce and þæ-acute;re áscunge þ-bar;te simle þonne ðæ-acute;r án tweó of ádón biþ, þonne biþ ðæ-acute;r unrím ástyred, Bt. 39, 4; F. 216, 17. v. cniht-, weorold-þeáw.

-þeáwe. v. ge-þeáwe.

þeáwfæstlíce; adv. In accordance with good usage :-- Sume synd tó þám bilewite menn þ-bar; ðú ne miht áfindan of ánum þúsende ánne þe mæge þeáwfæstlíce spræ-acute;ce sprecan, Hml. S. 5, 222.

Þebeigd Thebaid :-- On Ðebeigdan lande, Sal. K. 84, 2.

þecen. Add :-- Þíne þæcene tuum doma, i. tectum, Hpt. 31, 12, 290.

þefel mulled wine (?) :-- Þefele defruto, An. Ox. 104. Cf. (?) þefian.

þefian. For the second passage substitute :-- Hé ongann on his geþance þefian aestuare coepit in cogitatione, Gr. D. 64, 3. v. of-þefian.

þegen. III. add :-- Geánlæ-acute;hte Lisias fíf and sixtig þusenda fyrdendra þegena, Hml. S. 25, 363. v. efen-, hors-, húsel-, wel-þegen.

þegnian. III. add :-- Swylc mæssereáf and swylce béc and swylce húselfata swylce gé mid risnum eów þá befæstan þénunga þénian magon, Ll. Th. ii. 404, 27.

þegnung. V. add :-- Wearð ðá seó þénung in geboren, and æfter þám cynelic(e) gebeórscipe; and Apollonius nán ðingc ne æt. Ap. Th. 14. 14. v. cycen-, deáþ-, diácon-, eáster-, flæ-acute;sc-, mæsse-, middæg-, weorold-þegnung.

þel. Add :-- Ðeáh mon gesette ísern þel ofer ðæs fýres hróf, Sal. K. 85, 18. Se sæ-acute; eode inn and gefylde þ-bar; scip oð þá yfmestan þeolu (þelu, v.l., þeola, l. 11) þæs bryrdes intravit mare, abque ad superiorss tabulas implevit navem, Gr. D. 249, 1. [v. N.E.D. theal.]

þel-brycg. Add :-- Be þaelbrycge, swá forþ andlang bróces, C.D.B. iii. 15, 7. Ðanne tó þelbrycge (-brige, 31), C.D. iii. 236, 28. In pontem thelbrycg, 373, 10.

þelu. Add: v. ceápealo-þelu.

þencan. I. add :-- Of þám dæge hig þóhton þ-bar; hí woldon hyne ofsleán ab illo die cogitauerunt ut interficersnt eum, Jn. ii. 53. Hwilc eówer mæg þencende (cogitans) ætéce tó his lengo áne elne?, Mt. R. 6, 27. IV 1. add :-- Ne mæg þín ríce leng stondan, búton þú heora forwyrde þe geornor þence. Bl. H. 175, 15. V b. add :-- Ic bidde þé þæt ðú helpe ealra þæ-acute;ra þe tó mínre gebedræ-acute;dene þencað, Angl. xii. 500, 28. (c) add :-- Oncnáw nú þ-bar; hyt ðé lyt sceal fremian þ-bar; þú tó þóhtest, Nic. 6, 38. VI b. add :-- Ðæ-acute;r heó hiræ lícaman ræstan þæncð where she intends her body to rest, C.D. iii. 360, 3. Þá þæt þá óþre geáscedon þ-bar; hé hié ealle beswícan þóhte ceteri, cum deciptise ab Antigonu singillatim viderent, Ors. 3, 11; S. 150, 12: 5, 12; S. 242, 6: 6, 34; S. 292, 3. Ercol wæs tó gefaren, tó ðon þæt hé hié ábrecan þóhte, 3, 9; S. 132, 12: 4, 13; S. 212, 2. (b i) add :-- Hé þóhte his sunu tó beswícanne, Ors. 6, 30; S. 282, 9. v. ofer-þencan.

þencend-lic; adj. Reflecting, thoughtful :-- Þæt án ymb þencendlice beón þæt wé þý éð oncnáwan and ongytan magon, Verc. Först. 174.

þénda. Dele, and see beþian.

þenden. Add :-- Gif þisses hwæt gelimpe þenden (þonne, v.l.) fyrd úte sié, Ll. Th. i. 88, 11. Þenden (þá hwíle, v.l.) hé þis hwílendlice ríce hæfde temporalis regni gubernacula tenens, Bd. 3, 12; Sch. 244, 19. Wit sceolon á beón mid þé þenden ðú leofast, Shrn. 63, 18. Þenden þá tunglu hér lýhtaþ on ðysse deádlican worolde, 64, 29.

-þening. v. tó-þening.

þennan. I. add :-- Þyder [h]is þened qua tenditur, An. Ox. 17, 53. I a. figurative, to extend the fame of, exalt :-- Þenaþ, tóbæ-acute;d prosequitur, i. tractat t laudat (integritatem immensis rumorum laudibus prosequitur, Ald. 26, 8), An. Ox. 1919. v. on-þennan.

þeód. I a. add: 'a body of warriors, old and young, attached by personal service to the king ... the comitatus mentioned by Tacitus apparently resembled the þeód in all respects,' Chadwick's Origin of the English Nation, p. 311. Cf. pp. 156, 303, 3, 4. v. þeód-guma, -wita, and cf. þeóden; dryht, dryhten :-- Hér is seghwylc eorl ... mandrihtne hold, þegnas syndon geþwæ-acute;re, þeód ealgearo, druncne dryhtguman B. 1230. Wæs seó þeód tilu, 1250. v. Angel-, Wealh-þeód.

þeódan. Add: to join as a companion, associate with, attach oneself to a person, society, place, &c. :-- Sege úrum bróþrum þ-bar; heora næ-acute;nig hine ne þýde tó þám seócan bréþer nullus ex fratribus se ad eum morientem jungat, Gr. D. 344, 27. Utan þýdan ús tó þám úplican ríce, Verc. Först. 112, 10. v. under-þeód.

þeóden. Add: v. þeód; I a.

þeódend, es; m. A translator. Cf. geþeódan to translate :-- Ðeódend translator, An. Ox. 15, 6.

-þeódend-lic. Add: v. ge-þeódendlic: -þeódgian, -þeódgung. v. elþeódgian, -þeódgung.

þeód-guma. For 'A chief man ... great man' substitute: A member of a þeód (v. þeód; I a), a retainer of a chief. Cf. dryht-guma.

-þeódlæ-acute;can. v. ge-þeódlæ-acute;can.

þeód-land. Add :-- On ðeódlonde in regione (uiuorum), Ps. Vos. 114, 9: Bl. H. 209, 17.

þeódlic [con-]tubernalis. v. ge-þeódlic.

þeód-ræ-acute;den[n], e; f. Association, communion :-- Hé miccle þeód-ræ-acute;dene nam tó þám abbode and tó þám gebróðran he frequented the society of the abbot and the brethren. Hml. S. 33, 14. v. ge-þeódræ-acute;den[n].

þeód-scipe a people. Add :-- Þanan hý sum þeódscipe columbinam háteð, Lch. i. 170, 14. Þeódscipum ongemang, ... byrgum tómiddes, Dóm. L. 282.

-þeódsumness. v. ge-þeódsumness.

þeód-wita. I. add: cf. þeód; I a. :-- Ræ-acute;dborena &l-bar; þeódwitena iurisperitorum, An. Ox. 8, 349. II b. add :-- Þeodwitan philosophi, Scint. 106, 6.

þeóf. Add :-- Man sette heora heáfda swilce óþra ðeófa búton ðám portweallon on ðám heáfodstoccum, Hml. S. 23, 76. Hé genam on his cwearterne twégen ðeófas, and sealde him ðone unlybban, Hml. Th. i. 72, 19. v. firen-, handfangen-, útfangene-þeóf.

þeófend. Add: cf. níd-nímend: þeófet. v. þífþ.

þeófian. Add :-- Ne willað gé nú leng þeófian ne yfeldón ... geswícað fram ðám þweoran þæ-acute;re þýfðe, Gr. D. 202, 9-13.

þeóf-sceaþa, an; m. A robber; latro :-- Sé bið þeófsceaþa, Lch. iii. 158, 12. [v. Archiv lxxix. 24, 31: Sé bið þeóf and sceaðe. See note to the passage, and cf.: Hé is þeóf and sceaða, Jn. 10, 1.]

þeófung, e; f. Thieving :-- Sumu (one of the devil's arrows is made) of reáfláce ... sumu of þeófunga, Nap. 46, 22.

þeóging. Add :-- Swá hwylc[e] swá hwætlíce tó þeógincge (ad profectum) efstað, búton tweón hrædlíce hí beóð geendude, Scint. 101, 16.

þeóh. Add :-- Hé wæs togen ofdúne be þám þeón (per coxas), and upp be þám earmum, Gr. D. 320, 19.

þeón. On p. 1052,; l. 33, for 20 l. 16. I 1. add :-- Hí forð fremedon and þungon (profecerunt) þurh þá wununge heora geférscipes. Gr. D. 205, 5. Þonon hé forð þeón sceolde unde proficsre debuit, 200, 11. (l a) in greeting :-- Fæder mín leófa, þeóh þú an Críste wel (beneualeas in Christo), Chrd. 92, 17. (2) add :-- Þá þá hé geseah hine weaxan and þeón in Godes ege cum eum in timore Domini excrevisse videret, Gr. D. 225, 22. II. add :-- Ongytest þú hú swýðe seó eádmódnys þýhð (þiéhð, v.l.) and fremað þám þe þá gódan mægnu wyrcað? perpendis quantum in exhibendis virtutibus humilitas valet?, Gr. D. 19, 29.

þeón to receive, v. ge-þeón.

þeorf. Add :-- Man mearcað mid medmicelum treówe þeorfe hláfas (panes crudos), Gr. D. 87, 3.

þeóstre. I. add :-- Þicce &l-bar; ðeóstru wæteru tenebrosa aqua, Ps. L. 17, 12.