This is page 195 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

GEGN -- GEIMI. 195

opposite; í gegn vindi sem forvindis, Bs. i. 22; gegn veðri, Bjarn. 52; sjá í gegn sólu, to look straight at the sun, Fms. viii. 114; þeir áttu at vega í gegn jelinu, xi. 136. 2. metaph. against, contrary to; Örn var til móts, en mestr hluti manna honum í gegn, voted against him, Ld. 74; rísa í gegn e-m, Fms. i. 221; í gegn slíku ofrefli, viii. 29; í gegn eðli, against nature, Bs. i. 335; þat eitt er eigi mæli því í gegn, which is not contrary to it, Grág. i. 7; ok mælti því manngi í gegn, Íb. 17, Anecd. 72: in medic. sense, þar eru alls-kyns tré ok aldin í gegn (against) meinum manna, Eluc. 24, (rare.) β. absol. or ellipt., svá bjartr at þeir þorðu eigi í gegn at vega, Fms. v. 161; þó vörðusk þeir eigi né í gegn hjöggu, 655 xi. 1: so the law phrase, ganga í gegn e-u, to avow or meet a charge; mod. to gainsay, deny, vide ganga. γ. þar er vígt í gegn þeim öllum, Grág. ii. 9; skalat húsum skipta í gegn land, i.e. land shall not be exchanged against houses, 256. 3. [Engl. again], in turn; hann sendi rit Drottni ok tók við í gegn af honum, 623. 52; en þeir hétu honum gulli í gegn, Sl. 21; þar í gegn (again, Germ. dagegen), Stj. 76; grát at gamni skaltú í gögn hafa (in turn), Skm. 30.

GEGN, adj. [North. E. and Scot. gone; Swed. gen; Dan. gjen :-- akin to the adv. gegn; cp. gagn-, gegnt, gegnum] :-- prop. 'gane,' short; hinn gegnsta veg, Mar. 545; a 'gane' way, the 'ganest' road are found in Old Engl. and Scot., and still remain in the northern provinces; cp. the prefix gagn- signf. B, and gegnt. II. metaph. 'gane,' i.e. ready, serviceable, kindly, a usage also found in old North. E. and Scot., vide Jamieson; gegn ok sannorðr, Band. 10; gegn ok öruggr, 'gane' and steady, Fs. 129; gegn ok vitr, Fms. v. 194; gegn ok úskapbráðr, 'gane' and good-tempered, Sturl. iii. 126; gegn ok gæfr, 'gane' and gentle, Grett. 90; gegn ok góðfengr, 92: in poët. compds, bráð-gegn, fjöl-g., frið-g., hvar-g., hyggju-g., ráð-g., i.e. good, wise, gentle, Lex. Poët.; ó-gegn, 'ungainly,' ungentle.

gegna, d, [Germ. begegnen, cp. gegn, the adv.], to go against, meet, encounter; hann hafði þar mikit lið ok skyldi g. Birkibeinum, Fms. vii. 324; g. þeim er á sund hlaupa, ix. 22; skyldu þeir g. um njósnir ok annask vegu alla, Sturl. iii. 236. II. metaph., 1. to meet an engagement, to pay, discharge; ef hann á bú, þótt hann gegni eigi tillögum, though he pays no rates, Grág. i. 160; þá á hón at g. þriðjungi (take the third part of the charges) fyrir ómaga þeirra, 337; ok skal hann þá g. (account, redress) við hinn ef landsleigur væri minni en verðit, ii. 239: as a law term, of a duty, to meet, discharge; but also of rights, to be entitled to; þá g. börn beggja arfi, N. G. L. i. 33; ok g. réttum öllum, 55; g. kostnaði, Fms. viii. 371: to pay, g. þingfarar-kaupi, Grág. passim, Ísl. ii. 344, Íb. ch. 10; g. skyldu sinni, to do one's duty :-- g. líkum, ok syngja sálu-messu, to meet the bodies, of the officiating clergyman, N. G. L. i. 390. 2. to suit one, be meet for one; velit þat er yðr gegnir, choose what best suits you, 623. 30; leyfi þér honum at fara sem honum gegnir bezt, Nj. 10, Fms. viii. 102; þat man bezt g. (be meetest) at þín ráð sé höfð, Nj. 24, Fs. 155; kjöri hann þat af er betr gegndi, Fms. i. 202; mun þat betr g., it will do better, iv. 209; ok mun mér þat allvel g., 237; hve ílla mönnum gegndi (how ill it suited men) at fara, Íb. 8; þann kost er þér gegnir verr, Fs. 134; þá gegnir þat, it is fit, Sks. 433. 3. to signify, mean, matter; ok spurði, ef hann vissi nökkut hverju gegndi, if he knew what was the matter, Eg. 53; spurðu hverju at gegndi um ferðir hans, Rd. 237; spurði, hverju gegndi úgleði sú er hann hafði, asked, what his sadness meant, Eg. 518; spyrr, hverju gegndi þyss sjá eða kliðr, Gísl. 56; sumir maeltu í móti, ok kváðu öngu g., some denied it, and said it went for nothing, Nj. 25; Háls kvað þat mundu öngu g., Rd. 237; það gegnir furðu, it means a wonder, it is astonishing; hví gegnir (what means?) þetta atkvæði? 656 B. 5; er helzt sá at ráði gegndi, i.e. where he saw that there was reason in it, Fms. vii. 257; g. tíðendum, to be of importance, of great consequence; séð hefi ek þat er ek ætla tíðendum muni g., Ld. 272; meir en hófi gegnir, more than is due, above measure, Fms. vii. 132; er viti gegnir, which has sense or meaning, Al. 6; um hluti þá er íþróttum gegndi, which imply or can be called art, Ó. H. 102 :-- of numbers, to amount to, svá at mörgum hundruðum gegndi, so that it amounted to several hundreds, by many hundreds, Fas. iii. 356; svá náttum gegndi, i.e. several nights, Ld. 304, v.l.; at degi einum vas fleira en heilum vikum gegndi í tveim misserum, i.e. that in a year there is one day over the complete number of weeks, Íb. 7: with gen. (rare), mér þyki tvennra vandræða g., it is a double difficulty, i.e. on both sides, Grett. 143 A. 4. to answer, reply, freq. in mod. usage, with dat. of the person and the reply; hann gegnir öngu, he gives no reply; hann gegnir mér ekki, he does not answer me. β. to yield, be obedient; hann gegnir öngum, he obeys none, is cross and disobedient, freq. in mod. usage.

gegnd, f. moderation, reason; það er engi gegnd í því, 'tis unreasonable; ó-gegnd, excess; í ó-gegnd, excessively; það er mesta ó-gegnd, id.: gegndar-ligr, adj. (-liga, adv.), = gegniligr; gegndar-lauss, adj. (-leysi, n.), unreasonable, exorbitant.

gegn-görð, f. a Norse law term, 'harbouring the king,' a tax, D. N.

gegni-ligr, adj. (-liga, adv.), 'gainly,' meet, due, Vígl. 32, Sturl. ii. 63; vide the adj. gegn.

gegning f. = gegnd, Band. 3, Fms. ii. 88.

gegn-ligr, adj. straight, Sks. 4: metaph. = the adj. gegn II, Hom. 69.

gegnt, adv.: I. almost like a prep. with dat. opposite to, = gagnvart, q.v.; Laugabær stendr gegnt Tungu, Ld. 122; í öndvegi gegnt konungi, Eg. 304; yfir gegnt þeim á brekkunni, Ísl. ii. 200; gegnt rekkju þeirri er Kjartan var vanr at liggja í, Ld. 202; í öðru öndvegi g. honum, Ó. H. 43; gegnt Hofi, Sd. 142: vóru þá komnir mjök svá þar gegnt, Nj. 247. II. really as adv. straight; svá gegnt (so straight, with so good an aim) at í sitt auga kom hver örin, Fas. i. 271. 2. compar. gegnra or gegnara, more straight; gegnra skauztu í sumar, Fms. viii. 140; hann mun miklu lengra skjóta ok gegnara, ii. 266. 3. superl. gegnst, [Swed. genast = at once; Dan. gjennest], the 'ganest,' shortest way; hann stefnir þegar et gegnsta, the 'ganest' way, Ld. 240; ok it gegnsta reið hann til Þyrils, Ísl. ii. 109; ok skal gerða it gegnsta þar, Grág. ii. 264; for Öngull þar á land sem honum þótti gegnast ('ganest,' shortest), Grett. 155 A. β. metaph. meetest, most right or just; spyrja vitrir menn hvat gegnast muni í þessu máli, Ld. 80: cp. the adj. gegn.

GEGNUM, adv., old form gögnum rhyming to Rögn, Orkn. 80: [this word seems not to be found in Germ. and Saxon, but Dan. igjennem, Swed. genom; cp. gagn-, gegn] :-- through, with acc.; laust gögnum súluna, gögnum Geirröð ok gögnum vegginn, Edda 61; holtriða hver í gegnum, Hým. 27; súlur í gögnum, 29; hann hljóp báðum fótum gögnum skipit, Edda 36; gögnum hellu mikla, 20; ok renndi svá í g. hann, El. 15; Gerzkan mann skýtr hann í gegnum með gafloki, Al. 40; ef þú leggr í gögnum báða skjölduna, El. 12; flaug skotið í gögnum hann, Edda 37; brjóta nýja ósa í gögnum fjöru manns, Grág. ii. 354; í gegnum skjöldinn, Nj. 84; en ek þykjumk sjá allt í gegnum þá er ek kem í land, 134; ok gókk þegar í gegnum, 262; í gegnum eyjarnar, Eg. 251; út í g. vegginn, 398; ef hval rekr í g. merkiósa, Grág. ii. 353, Fms. i. 217; ganga gegnum fylkingar, to go right through the ranks, Fms. xi. 131; í g. Danmörk, through Denmark, A. A. 288; settar gullknöppum í gegnum niðr, all through, Eg. 516; ek vil ísinn láta höggva í g. út, all along, all through, Fms. viii. 416; hence adverb., út í gegn, all through, from beginning to end. II. temp., allan dag í gegnum, all the day long, Fms. xi. 27; allan vetr í gögnum, all the winter long, Orkn. 80; haustnótt gögnum, all through the autumn night, Fms. vi. (in a verse).

GEIFLA, að, [cp. A. S. geaflas = grinders], to mumble with the lips; gömlum kennu vér nú Goðanum at g. á saltinu, see how we teach the old Godi to mumble the salt, Bs. i. 25; -- it was usual to put salt into the mouth of neophytes when baptized as a symbol of the words (Matth. v. 13) 'ye are the salt of the earth,' vide Bingham's Origg. iv. 39 :-- metaph. to mutter, þótt þú geiflir slíkt, Grett. 116 (MS.) :-- geifla sig, to make a wry mouth as if about to cry.

geiga, að, to take a wrong direction, to rove at random, of a bolt or the like; ok geigaði á fluginu, Grett. 124; hann skaut tveimr örum eðr þremr ok geigaði þat allt, Sturl. ii. 135; eigi veit hvar óskytja ör geigar, none can tell where a shaft ill-shot may stray to, Fms. vii. 262, Fas. ii. 358, (a saying.) 2. láta augun g., to look askance, Hom. (St.)

geig-orðr, adj. caustic, sarcastic, Nj. 38, v.l.

GEIGR, m. a scathe, serious hurt; ef þeir fá geig af vápnum sínum, Nj. 115; vinna, veita, göra e-m geig, to hurt one, 253, Fms. xi. 119; at óstyrk kona skyldi geig göra mega svá miklum sel, that she should have been able to cause death to so big a seal, Bs. i. 335; eigi vilda ek þér geig hafa gört, Njarð. 378; en þess varð aldregi víst, hverr honum hafði geig veittan, who had slain him, Orkn. 376, Fbr. (in a verse); ef kirkju verðr geigr af eldi, K. Þ. K. 48. 2. danger; er þat enn mesti geigr, Ld. 238, Fms. vii. 270; en mér þótti þú stýra oss til ens mesta geigs, Hkr. ii. 222; at eigi veitti hann þau áhlaup í bræði sinni er geig setti, 686 B. 1; sagði at þá væri búit við geig mikinn með þeim feðgum, Eg. 158. 3. a squint, a leer; geigr er þér í augum, Nj. in a ditty. COMPDS: geigr-ligr, adj., poët. dangerous, Lex. Poët. geigr-skot, better geig-skot, n. a deadly shot; in the phrase, at skjóta g. í móti e-m, to shoot the death bolt against one, i.e. to seek to take one's life, Fb. ii. 353, Fms. v. 76. geigr-þing, n. a dangerous meeting, battle, Hallfred; better in two words.

geig-vænliga, adv. dangerously, Bs. i. 343.

geig-vænligr, adj. dangerous, fatal, Fas. iii. 123, Hom. 39, Fms. xi. 132, Finnb. 346.

GEIL, f. [cp. gil, a chasm] :-- a narrow glen; geilar þær sem ganga fyrir framan Titlingshól, Vm. 156, Fms. viii. 409, Nj. 114, Gísl. 136; geilar þreyngar at ríða at bænum, Orkn. 450; gras-geilar, grassy 'gills,' Hrafn. 20; Hrossa-geilar, id. II. any narrow passage, e.g. a shaft through a hay-rick or the narrow lane between hay-ricks or houses. COMPDS: geila-garðr, m. a 'glen-formed' fence, a walk, id.; geilagarðs-hlið, n. a gate in a fence, Sturl. ii. 247; skal geilar göra af mönnum (defile of men) heim at kirkjugarðs-hliði, Bs. i. 291: göra e-m geilar, a law phrase, to let (a thief) run the gauntlet, N. G. L. i. 253, passim; hafs-geil, the sea-lane, through which the host of Pharaoh passed, Stj. 287, cp. Exod. xiv. 23.

GEIMI, a, m., mod. geimr, m., poët. the main, the sea, Edda (Gl.); skaut jörð ór geima, Edda Ht. 13: in mod. usage geimr means a vast empty space; himin-geimr, the universe, the air, ether; háfa skilr hnetti