This is page 222 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

222 GYRÐILL -- GÆR.

fastened to the girdle, Fms. vii. 142. β. to girth or saddle a horse; hann hefir ekki svá vel gyrt hest þinn, at þat muni duga, gyrtu þá betr, Ísl. ii. 340; þá setti hann söðul á hest sinn ok gyrði hann fast, Str. 47: to secure a cart load by girding it, með hlassi því er hann gyrðir eigi reipum, N. G. L. i. 379; g. hlass, taug eða reipi, 349; hann gyrði at utan, he girded it well, Fs. 66: Icel. say a horse is laus-gyrtr, fast-gyrtr, has its girths loose or tight: edged, bordered, bolli gyrðr með silfri, Hkr. iii. 81. γ. to gird oneself with a sword; konungr steypir brynju á sik ok gyrðir sik með sverðinu Kvernbít, Hkr. i. 155; hann gyrði sik með búnu sverði, Ó. H. 31. II. part. gyrðr, girt with a weapon; g. saxi, Nj. 54, Fms. ii. 83, Grett. 126; g. sverði, Eg. 285, 374, Fms. ii. 111, iv. 58, x. 201, 415, Ó. H. 116; g. skálmum, Gkv. 2. 19.

gyrðill, m. [A. S. gyrdels; Engl. girdle; O. H. G. kartil; Germ. gürtel] :-- a girdle, purse, from being worn on the belt, Gísl. 149, Post. 656 C. 18. gyrðil-skeggi, a, m. 'girdle-beard,' a nickname, Landn.

gyrja, að(?), to gore; spjót þat er g. mun granir þínar, an GREEK, Fas. ii. 29 (in a verse).

GYSS, m. mocking; gyss ok gabb, Fas. iii. 115; með mikinn gys, Bs. i. 437, ii. 147; göra gys at e-u, to mock at a thing, Sturl. i. 21, Fms. ix. 494; þungan gys, Mar.; cp. gussa.

gyzki, a, m. panic, Fas. i. 193; vide geiski.

GÝGR, f. gen. sing., and nom. pl. gýgjar, dat. and acc. sing. gýgi; [cp. Scot. gow; gjure in the Norse tales, Asbjörnsen] :-- an ogress, witch, Vsp. 34, Vþm. 32, Helr. 13, Hým. 14, Fsm. 29, Sæm. 33, Edda 8, 37, 58, 60, Fas. i. 333: freq. in poetry, vide Lex. Poët.; mar-gýgr, a mermaid: of a weapon, Rímmu-gýgr, a 'war-ogre' i.e. axe, Nj.; gýgjar-sól, f. 'a gow sun,' a mock sun, Sl. 51: in local names, Gýgjar-fors, Gýgjar-hamarr, etc., referring to popular tales.

gýgr, m. an abyss; eld-gýgr, a crater of a volcano: to this perhaps belongs the saying, vinna fyrir gýg, to labour in vain, answering to the Lat. 'oleum et operam perdere;' hvað gagnar svo fyrir gýg ad vinna, Bb. 3. 98; og vann ei fyrir gýg, and got his reward, Snót 319 (Ed. 1866); or is gýg (qs. gýgi), to labour for an ogre or witch, the metaphor being taken from popular tales ?

GÝLL, m., or perhaps gíll, [gill, Ivar Aasen, akin to gjöll], a mock sun, parhelion, Scot. gow, conceived to be a wolf preceding the sun: when the sun is surrounded by mock suns he is said to be in 'wolf-stress,' úlfa-kreppa; the phenomenon is called gýla-ferð, f. 'wolf-gang;' cp. also the saying, sjaldan er gýll fyrir góðu nema úlfr eptir renni, a gill bodes no good unless followed by a wolf (a sign of weather), Ísl. Þjóðs. i. 658, 659.

Gýmir, m. name of a giant, answering to Gr. GREEK, Edda.

GÆÐA, dd, [góðr], to bestow a boon upon, endow, enrich; gæða e-n fé ok virðingu, Hkr. i. 253, Fms. x. 192; þá er rétt at hann gæði þær (the daughters) sem hann vill, then he may endow them at pleasure, Grág. i. 204; gædda ek gulli ok guðvefjum, Gh. 16; gæðask bókligum listum, Mar. 469; hann gæddi gjöfum góða menn, Fms. iv. 111, Bs. i. 815; þá gæddi hann (endowed) frændr sína með auðæfum, 269; en Allsvaldandi Guð gæddi hann því meir at auðræðum ok mann-virðingum, 137; alla lenda menn gæddi hann bæði at veizlum ok lausa-fé, Ó. H. 179; þá skal ek g. yðr hvern eptir sínum verðleikum, 209; bauð Þrándr at gæða (to better) hluta Leifs með miklu fé, Fær. 180; en Allsvaldandi Guð gæddi svá hans virðing, at ..., but God Almighty bettered his reputation so that ..., Bs. i. 333. 2. in the phrases, gæða rás, ferð, reið, to quicken the pace; þá gæddi hann rásina, then he quickened his pace, Eg. 378; en þegar hann sá björninn, gæddi hann ferðina, Fms. ii. 101, v. 165; konungs-menn gæða róðrinn, they quickened the stroke, pulled quicker, 180. β. adding á, svá mikit gæddi þetta á, it increased so much, went to such a pitch, Konr.; ok var þá nokkuru heimskari en áðr, ef á mátti gæða, she was if possible sillier than before, i.e. though it could scarcely be worse, Gísl. 21; á mun nú gæða, Am. 71: in mod. usage, e-t á gæðisk, it increases, esp. in a bad sense, of sickness or the like.

gæði, n. pl. good things, boons; hann sló öllu við því er til gæða var (he spared no good things), at þeir mætti báðir göfastir af verða, Bs. i. 129, Fb. i. 434; þat eru mest gæði (blessings) þeim er eptir lifa, Bs. i. 140 :-- wealth, profits, in trade, mikil gæði víns, hunangs, Sturl. i. 127; þeir höfðu þaðan mörg gæði í vínviði ok berjum ok skinna-vöru, Fb. i. 546; kaupferða ok atflutninga þeirra gæða sem vér megum eigi missa, Fms. i. 284; hann fann þar stórar kistur ok mart til gæða, Fs. 5: emoluments, mörg gæði önnur lagði Gizurr biskup til þeirrar kirkju bæði í löndum ok lausa-fé, Bs. i. 67; var hann (the brook) fullr af fiskum, ... ráku þeir hann á brott, ok vildu eigi at hann nyti gæða þessa, Landn. 52; á kirkjan fugla, fiska ok allt þat er gæða er, í jörðu ok á, í þessu takmarki, Jm. 14; hafði hann þar mikinn ávöxt af sterkum trjám ok öðrum gæðum, Stj. 134; taka erfðir, ok þau gæði er því fylgja, Grág. i. 226; konungr vill þar veita í mót þau gæði af sínu landi, er menn kunna honum til at segja, Ó. H. 126; nema hann hafi keypt með öllum gæðum rekann af landinu, Grág. ii. 383; bað Skota-konungr hann fá þau gæði öll á Katanesi, er hann hafði áðr haft, Orkn. 388: so in the phrase, to buy a thing, með öllum gögnum ok gæðum, with scot and lot. gæða-lauss, adj. void of good things; of a country, barren, Fb. i. 539.

gæðindi, n. pl. good things, H. E. i. 526.

gæðingr, m., prop. a man of property; among the Norsemen in Orkney and Shetland gæðingr was used synonymously with lendir menn in Norway, landlords, barons, nobles, chiefs; góð gæðings ætt, the nobleman's fair daughter, Jd. (an Orkney poem); gæðinga-skip, a ship with Orkney chiefs on board, Ann. 232; þetta eru allt Jarla ættir ok gæðinga í Orkneyjum, Orkn. ch. 39; hurfu gæðingar mjök í tvá staði, 178, 380; adding the name of the liege-lord, þeir vóru allir gæðingar Páls jarls, 186; þeir vóru vitrir menn, ok mörgum öðrum gæðingum stefndi hann til sín, 232, 242, 262, 330; stallarar konungs ok aðrir gæðingar, Fms. vi. 442; á konungs borð ok hans gaeðinga, x. 303: ríkisborinna manna ok gæðinga Jezraels-borgar, Stj. 600. 1 Kings xxi. 8 ('to the elders and nobles'); gæðingar af Galaad, 405. Judges xi. 5 sqq. ('the elders of Gilead'); gæðingar Gaze-borgar, 418, cp. 'the lords of the Philistines,' Judges xvi. 23; eigi gæðingar heldr undirmenn hans ok andligir synir, Mar. 203, passim. II. mod. a racehorse.

gæðir, m. an endower, Lex. Poët.

gæðska and gæzka, u, f. goodness, kindness, mercy, Am. 100, Stj. 34, Fms. x. 280; engi frýr þér vits en meir ertú grunaðr um gæsku (better græzku, q.v.), Sturl. i. 105: grace, holiness, Bs. i. 63; tign ok gæzku, 65, Karl. 452; í réttlæti ok g., Stj. 54; esp. Guðs gæzka, the grace, mercy of God, eccl.: good things = gæði, Fms. vii. 285, x. 18, 418, Stj. 202, 203, 205, Sks. 181. COMPDS: gæzku-fullr, adj. full of goodness, gracious, merciful, Fms. x. 232. gæzku-lauss, adj. (-leysi, n.), merciless, cruel, Stj. 462, 464. gæzku-samligr, adj. good, Bs. i. 75. gæzku-semi, f. grace, goodness.

GÆFA, u, f. [from gefa, as gipt], luck; þar görði gæfu-muninn, Nj. 141: the sayings, annað er gæfa ok görvileiki; and gefr sér engi gæfu | gildr þó feginn vildi; bera gæfu til e-s, to have luck in a thing; ok bar hann enga gæfu til at þjóna þér, Eg. 112; sagði, at þat var hans hugboð, at vér feðgar munum ekki bera gæfu til þessa konungs, 17; en þó þú sért vel búinn at hreysti ok atgörvi, þú hefir þú eigi til þess gæfu, at halda til jafns við Harald konung, 82; gipt ok gaefa, Bs. i. 132; reyndr at viti ok gæfu, Anal. 57; ef gæfa vill til, Fs. 131; eigi ertú nú einn at, því at konungs-gæfan fylgir þér, Fms. ii. 60; gæfumaðr ertú mikill, Sighvatr, er þat eigi undarlegt at gæfa fylgi vizku, hitt er kynligt sem stundum kann verða, at sú gaefa fylgir úvizkum manni, at úvitrlig ráð snúask til gæfu, Ó. H. 123; því at ek treystumk minni hamingju bezt ok svá gæfunni, Fms. vi. 165. COMPDS: gæfu-drjúgr, adj. lucky, Fms. vi. 116. gæfu-fátt, n. adj. unlucky, Fms. v. 170, Korm. 76. gæfu-ferð, f. a lucky journey, Fbr. 234. gæfu-fullr, adj. full of luck, Str. gæfu-hlutr, m. a lucky lot, share of good luck, Bs. i. 137. gæfu-lauss, adj. luckless, Ísl. ii. 97. gæfu-leysi, n. lucklessness, Grett. 128, Hrafn. 30. gæfu-lítill, adj. having little luck. gæfu-maðr, m. a lucky man, Nj. 129, Fms. ii. 73, Bs. i. 60, Fs. 7, 115, Ó. H. 123, passim; (ógæfu-maðr, a luckless man.) gæfumann-ligr, adj. (-liga, adv.), as a lucky man, Fms. xi. 232. gæfu-mikill, adj. having great luck, Fms. vi. 328. gæfu-munr, m. a turn or shift of luck, Nj. 141. gæfu-raun, f. a trial of luck, Grett. 113 A, Ó. H. 74. gæfu-samliga, adv. luckily, Fms. iii. 53, xi. 32, Grett. 85 A. gæfu-samligr, adj. lucky, Grett. 119 A. gæfu-skipti, n. a turn or change of luck, Fms. x. 213. gæfu-skortr, m. want of luck, Fas. iii. 563. gæfu-vant, n. adj. wanting in luck, Valla L. 222.

gæfast, ð, dep. to become quiet and calm, Bb. 2. 35.

gæfð, f. meekness.

gæfi-ligr, adj., gramm. rendering of Lat. dativus, Skálda.

gæfr, adj. meek, quiet, Sturl. iii. 71, Hrafn. 24, Grett. 107 A; þat er mér ok gæfast, that is pleasant to me, Fms. ii. 261.

gæftir, f. pl. [gefa B], weather fit for fishing, fine weather.

gægjask, ð, dep. [gügsle, De Professor; Germ. gucken], to be all agog, to bend eagerly forward and peep, Eb. 272, Bárð. 171, Grett. 114, 148; g. yfir herðar e-m, Konr.: ok þá hann gægðisk þar inn, John xx. 5.

gægjur, f. pl., in the phrase, standa á gægjum, to stand agog, a tiptoe.

gæl, n. enticement; gæl of margt mun ek nú mælt hafa, MSS. 4. 9.

GÆLA (gœla), d, [gala, gól; Ulf. gôljan = GREEK], to comfort, soothe, appease; verð ek mik gæla af grimmum hug, Skv. 3. 9; þat gælir mik, Band.; gæla gjöfum ok fagrmæli, MSS. 4. 6; eigi mun hann gæla mega með sáttar-boðum, Fms. x. 221; gæla grættan, Sl. 26, (better than gala.)

gæla, u, f. enticement, soothing; esp. in pl. gælur, lullaby songs; barna-gælur, nursery songs; hefir brag þenna ok barngælur, ort ófimliga Einar Fóstri, a ditty; frið-gælur, q.v. :-- a breeze = gol, Edda (Gl.)

gæling, f. fondling, Barl. 55, 150; gaelingar-orð, Fms. viii. 23.

GÆR, adv., also spelt gör and gjar, esp. in Norse MSS., but also freq. in Fb., Stj., D. N. passim; [A. S. gestran, gestran dag; Engl. yesterday; O. H. G. gestar; Germ. gestern; Dan. gaar; Swed. går; Lat. heri, hesternus; Gr. GREEK; cp. also Engl. yore, answering to the form gör] :-- yesterday; only with the prep. í, í gær, Fms. vii, 168, passim. II. [Ulf. renders GREEK, Matth. vi. 30, by gestradagis, and that this is no mistake or corruption in the Gothic text is shewn by the fact that in the old Icel. or Scandin. poems gör occurs two or three times in the very same sense] :-- to-morrow; in the phrases, nú eða í gör, now or by to-morrow; í dag eðr gör, to-day or to-morrow: hvárt skolum nú