This is page 261 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

HEYKJASK -- HILLAR. 261

heyja þing, Grág. i. 102, 103, 114; á várþingi því er hann heyr, K. Þ. K. 46; þá skal hann segja til á leið þeirri er hann heyr, Grág. i. 95, 127; á því einu várþingi á hann útlegðir er hann heyr sjálfr, 12; rétt er bónda at senda mann til þings at heyja þing fyrir sik, 102, cp. 103, 114, 115; ok mátti þingit eigi heyjask at lögum, Jb. 8; h. dóm, háði Snorri goði féránsdóm, Eb. 302; háðu þeir féránsdóm eptir klerkinn (høðu MS.), Bs. i. 492 (cp. h&aolig;ðo, Skálda 168), Hrafn. 19; þá er leið háið (fem. part.) er upp er sagt, Grág. i. 165; at háðum dómum, id.; fyrir háða dóma, 161; ok varð eigi háinn féránsdómrinn, Glúm. 394; h. heimting, Grág. ii. 391; h. lög, Bs. i. 692 old Ed., heyra new Ed.; h. sóknir, háðu vér sóknir fyr dauðligum konungi, Blas. 30; h. launþing, to hold a secret meeting, Hbl. 30; h. leik, to play, Korm. (in a verse); h. Freys leik, to play the play of Frey, Hornklofi: phrases, h. gleði, to play, gambol, Fms. xi. 109; h. sér orða-fjölda, to add to one's phraseology, make phrases, Skálda 154. 2. metaph., heyja orrostu, bardaga, to give battle, the battle being regarded as an ordeal or judgment, 625. 49, Blas. 37, Fms. iv. 243, v. 247; hann hafði margar orrostor háðar, Mork. 216; h. hólmgöngu, to fight a duel, Vígl. 16, Fms. v. 230; jafnan þá er hann hefir hátt (i.e. háit) hólmgöngur, Fs. 134. II. recipr., þeir háðusk þar við um stund, they bandied words for a while, Bs. i. 664: pass., hildr háðisk, was fought, Lex. Poët, passim; þeir skulu heyjask (fight) við Skútu þeir Eyjólfr, Rd. 303.

HEYKJASK, t, [húka, hokinn], to bend, sink, cower down; hestrinn heyktist undir honum, MS. 489. 45; heyktisk hann við ok nær í úvit, Sturl. iii. 177.

HEYRA, ð, in Norse MSS. höyra (eyra, dropping the h, N. G. L. i. 220), [Ulf. hausjan = GREEK; A. S. hyran; Hel. hôrjan; Engl. hear; O. H. G. horan; Germ. hören; Dan. höre; Swed. höra] :-- to hear; the notion of hearing being taken to imply motion towards a place, cp. Germ. zu-hören, Icel. heyra til, Engl. hearken to, Scot. hear till; at þeir heyrðu eðr sá atburðina, Fms. vii. 226, Nj. 13, Grág. i. 56, Sks. 554; nú heyra þeir til liðs konungsins hvar þat fór, Fb. ii. 128; hann heyrir þat er gras vex á jörðu, Edda 17; h. messu, tíðir, to hear mass, attend service, Fms. ix. 500; h. húslestr, id.; menn vildu eigi h. (hear, believe) at hann mundi fallit hafa, x. 364; heyrðu þeir snörgl nokkut til rekkju Þóreyjar, Fs. 144; hefir hvárki heyrt til hans styn né hósta, Nj. 2; þeir heyrðu blástr til drekanna, Gullþ. 8; hann heyrði þangat mikinn glaum, Eb. 28; heyrðu þeir hark mikit í búrit, 266; heyrit fádæmi, Háv. 45; heyr endemi (q.v.); sem nú hefir þú heyrt, as thou hast now heard, Sks. 714. 2. to hearken; þeirra bæn var eigi fyrr heyrð, Fms. x. 401; Guð heyrði bæn Moyses, Sks. 575; en ef þú vildir h. bæn mína, Drottinn minn, 596. 3. with prepp., heyra á e-t, to give ear, listen to a thing; en þá er hann hafði heyrt á töluna, Fms. xi. 37; höfðu þessir allir heyrt á (been within hearing, been present) sætt þeirra Þóris ok Bjarnar, Eg. 349; þótt sjálfr konungr heyri á, though within hearing of the king himself, Ó. H. 54. II. metaph. to belong to one, with dat., kirkjan á selveiði alla utan þá er Geithellum heyrir, Vm. 165. 2. heyra til e-s, or h. e-m til, to belong to, concern; (þat) er heyrir til (concerns) dóttur þinnar, Nj. 15; þær sýslur sem til þeirra heyrðu, Fms. ix. 269; þat er til mín heyrir, vi. 118, 133, Bs. i. 742; þat þing er hreppstjórn heyrir til, Jb. 184; hann ágirntisk þat er honum heyrði ekki til, Fms. vi. 301; þótti þeim Haraldi konungi eigi til h. (he had no right) at mínka sinn rétt, 339. γ. so with dat., to behove; hverjum yðr heyrir at þjóna, Fms. i. 281, vi. 349; mér heyrir eigi at þegja við yðr, ii. 268; mér heyrir eigi at giptask, Str. 421; sem því nafni til heyrir, Mar. 617; kjalar-tré þat er þeim þótti heyra (to fit), Fb. i. 433. III. impers. to be heard; ok heyrir blástr (acc.) hans í alla heima, Edda 17; heyrði til höddu þá er Þórr bar hverinn, Skálda 168; þá varð þegar hljótt svá at til einskis manns heyrði, Fms. vi. 374; svá nær læknum, at gerla heyri forsfallit (acc.), 351. IV. reflex. and impers., e-m heyrisk e-t, methinks one hears; en með því at mér heyrisk svá í orðum yðrum, at ..., methought I heard you say, that ..., Sks. 101; en mér heyrisk svá um þetta haf, ok svá landit, þá ..., 192; svá heyrisk mér til sem þeir sé flestir er ..., Fms. vii. 280; þá heyrðisk þeim öllum sem sveinninn kvæði þetta, they thought they heard the boy sing, Landn. (Hb.) 293: in mod. usage, mér heyrðisk þú segja, methought I heard you say; mér heyrðist vera barið, methought I heard a knock at the door; mér heyrist barnið hljóða, methinks I hear the child crying. 2. pass. to be heard, H. E. i. 516; þá skulu þeir eigi þar um heyrask síðan (they shall not be heard, heeded), K. Á. 110.

heyrandi, part. a hearer, Grett. 133 (opt er í holti heyrandi nær, vide holt): plur. heyrendr, hearers, at a meeting, church, or the like, Post. 645. 92, Bs. i. 741; hence the law phrase, í heyranda (gen. pl.) hljóði, in the hearing of all, in public, Nj. 15, Grág. i. 19, passim.

heyrari, a, m. = heyrandi, N. T.

heyri-liga, adv. openly, 656 C. 2: fittingly; óheyriliga, cruelly.

heyri-ligr, adj. becoming, Stj. 502: incumbent, Fms. vi. 388.

heyringi, a, m. [akin to heyrum, q.v., and not to be derived from heyra; cp. Engl. hireling; A. S. hyrigman, hyrling = domestic retainer] :-- a Norse law term, a neighbour, a domestic; it appears almost to answer to Icel. búi; þá skal hann á þing leiða heyringja sína (as witnesses), N. G. L. i. 21; settu þeir tólf manna dóm eptir ok tvá heyringja, ok létu dæma, D. N. ii. 4.

heyrin-kunnr (heyrum-kunnr, N. G. L. i. 232, Bjarn. 42, both paper MSS., as also in mod. usage), adj. known, reported, Fms. i. 103, Nj. 139, Stj. 421; frægt ok h., famous and well known, 87, passim.

heyrin-orð, n. an old law phrase, which is probably = heyringja-orð, the word or verdict of a heyringi (not from heyra, qs. hearsay); sækja við tylftar-kvið eða við heyrin-orð fimm landeiganda, Grág. ii. 146; skal sækja við váttorð ef hann heyrir á, en ella við fimm manna heyrinorð eða tylftar-kvið, Kb. (l.c.) ii. 182.

heyrn, f. hearing: 1. the sense of hearing, 623. 57; heyrn, sýn, Grág. ii. 16, Eluc. 54; mál, sýn, heyrn, Fms. i. 97, N. T., Pass. 32. 4, 41. 10, passim. COMPDS: heyrnar-daufr, -lítill, adj. rather deaf, hard of hearing. heyrnar-lauss, adj. 'hearing-less,' deaf. heyrnar-leysi, n. deafness. 2. hearing; sumt ritaði hann eptir sjálfs síns heyrn eðr syn, something he wrote from his own hearing or sight, Fms. vii. 226. β. í heyrn e-m, in one's hearing, Stj. 689, Bjarn. 33, 43, Fms. xi. 287; á-heyrn, q.v. 3. metaph. ears, as it seems = hlust; eyra is properly the outer ear, heyrn and hlust the inner part; heyrn eða hlust, Edda (Arna-Magn.) ii. 430; hneigja heyrn at e-u, to incline the ears to, Lb. 3; heyrn er þeim hægri sljó, Pass. 7. 12. COMPDS: heyrna-gnípur, f. pl., poët. 'ear-crags,' i.e. the head, Eg. (in a verse). heyrna-spann, n. 'ear-basket,' i.e. the ear, Ad. 20.

HEYRUM, dat. pl. of an obsolete heyrar; variously spelt, hörum (i.e. hørum, which seems to be the best form), herum, hærum; even with r inserted, hreyrom, Kb. ii. 178, hrörom, Sb. ii. 389, no doubt erroneously, prob. from the original having eo = ø, which the transcriber read as ro, (see Gramm. p. xxxv, signif. B. I. K.) The word probably means of the homestead or family, domestic (cp. A. S. hyred = family, Engl. hire, Dan. hyre, vide heyringi above): it occurs a few times in the Grág., and is used only of neighbours, in the law phrase, réttir at heyrum; (in Kb. i. 62, the point should stand after hærum, and the new sentence begin with the following word); also, sækja ... við heyrinorð fimm landeiganda þeirra er réttir sé í kviðum at hörom við aðilja, Grág. (Sb.) ii. 146; þá skal búa kveðja þá er næstir búa þingvelli þeirra manna er réttir sé at h&aolig;rom, Sb. ii. 93; þeirra er réttir sé at skuldleikum ok at hreyrum, Kb. ii. 178 (l.c.); búendr skal kveðja fyrr en griðmenn ef til þess eru, þá er næstir eru þar, ok þá er at hærom sé réttir, 85; nema sá teli er réttr væri í kviðnum at hærom, i. 62; kennendr tvá þá er í hr&aolig;rom sé réttir, Sb. ii. 389; kennendr tvá þá er í heyrom sé réttir, er þat visso at fé þat báru á skip, Kb. l.c.; þá búa er réttir sé í kviðum ok at heyrum, ii. 68.

heyskr, adj. = h&aolig;veskr, courteous, Art. passim.

hik, n. faltering, hik-laust, n. adj. without wavering; see hvika.

HIKA, að, to falter, = hvika, q.v.

hildingr, m., poët. a war king, Hm. 154, Hkv. 2. 10, Edda 105, passim: a pr. name, Fas.

HILDR, f., dat. and acc. hildi, [A. S. hild; Hel. hildi; prob. akin to hjaldr, q.v.] :-- battle, only in poetry; heilir hildar til, heilir hildi frá, Hm. 157; vekja hildi, to wage war, Hkv. 2. 6; hefja hildi, to begin a battle, Hkm. 2; er hildr þróask, when war waxes, Stor. 13; hörð h., a hard fight; bjóða hildi, to offer battle; ganga í hildi, to go into battle; semja, fremja hildi, to wage war, Lex. Poët. In poetry a shield is called hildar-ský, hildar-vé, hildar-veggr. 2. name of one of the Valkyrias (see Valkyrja), who were regarded as the handmaids of Odin, Vsp. 22, Gm. 36; Hildr is also represented as a daughter of the mythical king Högni and the bride of Héðin, whose life is recorded in the tale of Hjaðninga-víg, Edda 89, 90: hence war is called Hildar-leikr, m. the game of H., Bm. 1, passim. II. in pr. names; it is rare as a prefix in northern names, but freq. in old Germ.: of men, Hildir, Hildi-björn, Hildi-brandr, Hildi-grímr, Hild-ólfr; of women, Hildr, Hildi-gunnr, Hildi-ríðr: again, it often forms the latter part in female names, and often spelt or sounded without the aspirate, Ás-hildr, Bryn-hildr, Böðv-ildr, Dóm-hildr, Ey-ildr, Geir-hildr, Grím-hildr, Gunn-hildr, Hrafn-hildr, Matt-ildr (for.), Orm-hildr, Ragn-hildr, Svan-hildr, Úlf-hildr, Yngv-ildr, Þor-hildr, Landn. III. in pl. hildir, the caul or membrane covering animals, calves, lambs when cast, kálfs-hildir, kýr-hildir, freq. in mod. usage.

B. APPELLATIVE COMPDS. hildi- only in poets: hildi-frækn, adj. mighty in war. hildi-göltr, m., mythic. a helmet, Edda 82. hildi-leikr, m. [A. S. hilde-gelâc], the game of war, a fight, Fm. 31. hildi-meiðr, m., poët. a warrior, pillar of war, Fm. 36. hildi-svín, n. = hildigöltr, Edda 82, Hdl. 7. hildi-tannr, m., gen. hilditanns, Edda i. 464; dat. hilditanni, Fms. ix. 455 (an evidence that tönn, a tooth, was originally masc.); later, Hildi-tönn, f. nickname of the old Danish king, see Skjöld. S., qs. a war-tooth, tusk; cp. A. S. hilde-tux, Beow. 1511.

hilduri, a, h. a kind of hawk, Edda (Gl.)

HILLA, u, f. a shelf, freq. in mod. usage; búr-hilla, a pantry shelf.

hilla, t, in the phrase, það hillir undir e-ð, to be (as it were) upheaved or lifted in the air, e.g. of an object (a person, tree) seen on the edge of a hill against the sky, e.g. það hillir undir hann á brúninni.

Hillar, f. pl. a Norse local name, akin to hilla and hjalli.