This is page 268 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

268 HJÚFA -- HLAÐBUÐ.

cattle, Þorf. Karl. 376; slíkt er mælt um hjú at öllu, Grág. i. 143; auka hjú sín, 287; þá skulu þeir ala jafnvel sem hjú sín, 445; Hildir ok hjú hans öll, Nj. 158; tók hann við trú ok hjú hans öll, id. The mod. usage distinguishes between hjú, domestics, servants, and hjón, Lat. conjuges: even in sing., dyggt hju, a faithful servant; ódyggt hjú, a faithless servant; öll hjúin á heimilinu, all the servants of the house, etc.; vinnu-hjú, servants; vinnuhjúa-skildagi ( = the 14th of May).

HJÚFA or hjúfra, [Ulf. hiufan = GREEK, Matth. xi. 17, Luke vii. 32; A. S. heofjan; Hel. hiovan; O. H. G. hiufan; and no doubt also Engl. to heave = to pant, breathe with pain, which is not to be confounded with heave = to lift] :-- to pant, heave, Gkv. 1. 1, 2. 11 (obsolete). II. in provincial Icel. to drizzle; and hjúfr-skúrir, f. pl. a drizzling shower, Lex. Poët.

HJÚKA, mod. hjúkra, að, in the phrase, h. at e-m, to nurse, cherish (a baby, a sick person), 623. 36, Fms. ii. 59, Pass. 44. 6, where it rhymes with sjúka; lífinu hjúkrar hönd, 47. 6: reflex., hón hjúkaðisk lítt við þessa fæðu er til var, Fs. 174.

hjúkan and hjúkran, f. a nourishing, nursing, Fms. vii. 444, Háv. 43.

Hjúki, a, m. a mythical name of the man in the moon, Edda 8. hjúka-timbr, m. a nickname, Grett. 20 new Ed. (hjúki, v.l.)

hjúkólfr, m. [the latter part is prob. borrowed from the Engl. club, qs. hjú-kólfr = people's club, and is not to be derived from hjúka] :-- a club-house, inn, Fms. ix. 453, Sturl. ii. 124: metaph., Bs. i. 137.

HJÚN and hjón, n. = hjú: I. usually in pl., man and wife, Rm. passim; skylt er hvárt hjóna at færa annat fram á fé sínu, ef annat hjóna fær gæzlu-sótt, ef því hjóna batnar heilsa, Grág. i. 287; ok eru þau tvau ein hjún (þau tuau hjúna, v.l.), N. G. L. i. 340; annat-tveggja hjóna, Grág. i. 212; um hjón tvau erlendis, id.; Höskuldr bað hana vinna þeim hjónum, Ld. 34; skamliga stöndum vit nökvið hjún, Sks. 504 (Adam and Eve): in the saying, hús skal hjóna (dat.) fá, i.e. there must be a house for a wedded pair, first a house then a household, Bs. i. 60. COMPDs: hjóna-band, n. matrimony, H. E. i. 453, 463, passim in mod. usage. hjóna-hatr, n. disagreement between married people, 655 xxi. 3. hjóna-ligr, adj. connubial, H. E. i. 475. hjóna-rúm, n. = hjónasæng. hjóna-rýgr, m. = hjónahatr. hjóna-samband, n., -samvist, f. living together in wedlock, H. E. i. 458, Gþl. 230. hjóna-skilnaðr, m. a divorce, Gþl. 224, Grág. i. 325. hjóna-sæng, f. a conjugal bed. hjóna-vígsla, u, f. a wedding (in church), H. E. i. 474. hjúna-lag, n. = hjónaband, N. G. L. i. 340, 350, H. E. ii. 75. II. domestics, household people; Hallr ok hjún hans, Hallr spurði hjún sín hversu þeim þóknaðisk athæfi Kristinna manna, en þau létu vel yfir, Hallr var skírðr ok hjún hans öll, Bs. i. 12; at hjón mín hafi hart, svelta hjón sín, Band. 38; var hann nú í Hólmi ok hjón hans (Ed. kona wrongly), Bjarn. 39; hjónin (the servants) heituðusk við at hlaupa í brott, þá líkar hjónum vel, 27; Þórð ok hjón hans öll, Landn. 134; búandinn ok ::ll hjúnin, Edda 28; hann ok hjún hans öll, Eb. 108 new Ed., Skálda 163; ek em kona Njáls ok ræð ek eigi síðr hjón en hann, Nj. 54; þenna aptan enn sama mælti Bergþóra til hjóna sinna, 196; Njáll réð honum hjón öll, 151; hann hafði ekki fleiri hjón en þrjú, Fbr. 35: sing., réðsk hann þá þar at hjóni (hjóna?). then he took service there, Nj. 57. COMPDS: hjóna-lið, n. household folk, Grág. i. 154. hjóna-tak, n. a hiring of servants, Nj. 104. hjóna-tal, n. a tale or number of servants, N. G. L. i. 349, Gþl. 358. hjóna-val, n. a choice of servants, Fas. ii. 351. hjúna-fóstr, n., -fæzla, u, f., -framfærsla, u, f. the maintenance of a household, Gþl. 351.

hjún-margr, adj. having many servants, Ld. 124.

hjúpa, að, to shroud (a corpse), Fas. i. 456.

HJÚPR, m., older form júpr, Fms. x. 415, [a word of for. origin, cp. Germ. joppe, Fr. jupe] :-- a doublet, Fr. pourpoint; hafði rauðan hjúp yrir brynju, Fms. vii. 55, 56, viii. 404; silki-h., a silk doublet; skinn-h., q.v. II. in mod. usage freq. in metaph. = dress, clothing.

hjúp-roði, a, m. [from A. S. heope, Engl. heps or hips, Dan. hyben], a hectic red colour caused by blood between the skin and flesh, Fél. ix. 223; -- so called from the colour of these berries.

hjú-skapr (hjún-skapr, MS. 671. 6, Gþl. 230, N. G. L. i. 150, 151, 376), m. matrimony, Grág. i. 287, Sturl. ii. 128, Barl. 158: = hjúskaparfar, þyrmask frá hjúnskap, N. G. L. i. 376, Str. 10, 19. COMPDS: hjúskapar-band, n. the bond of matrimony, K. Á. 16, H. E. i. 523. hjúskapar-far, n. the 'knowing' one's wife, cohabitation; eiga h. við konu sína, Fas. i. 250, Fms. ii. 73, Mar. 10. hjúskapar-mál, n. pl. cases referring to marriage, H. E. i. 458, Bs. i. 718. hjúskapar-ráð, n. pl. the contracting of matrimony, K. Þ. K. 164. hjúskapar-samlag, n. wedlock, Stj. 426. hjúskapar-slit, n. a divorce, N. G. L. i. 151.

HJÖRÐ, f., gen. hjarðar, dat. hjörðu, pl. hjarðir, [Ulf. hairda = GREEK, GREEK; A. S. heord; Engl. herd; O. H. G. herta; Germ. heerde; Swed.-Dan. hjord] :-- a herd, flock, Hm. 20, 70, Hým. 17 (of oxen), Gþl. 400, Fms. vii. 54, N. G. L. i. 146, Fb. i. 151, Þorf. Karl. 376; gæta hjarðar, to tend flocks, Stj. 460, 462, passim: eccl., Guðs h., Hom. 85, Mar., Post. COMPDS: hjarðar-hundr, m. a herdsman's dog, Fms. i. 152. hjarðar-sveinn, m. a herd-boy, Fas. i. 518, Stj. 464. hjarðar-tröð, f. a sheep-fold, Magn. 494: in local names, Hjarðar-holt, Hjarðar-dalr, Hjarðar-nes, Landn.

HJÖRR, m., gen. hjarar and hjörs, dat. hjörvi, dat. pl. hjörum, Hm. 159, Hkv. 2. 22; gen. pl. hjörva; nom. pl. does not occur; [Ulf. hairus = GREEK; A. S. heor; Hel. heru] :-- poët. a sword, Vsp. 55, Ls. 49, 50: a battle is called hjör-dómr, -drífa, -dynr, -él, -flaug, -fundr, -galdr, -göll, -gráp, -gráð, -hríð, -leikr, -mót, -regn, -róg, -rödd, -senna, -sálmr, -skúr, -stefna, -veðr, -þeyr, -þing, -þrima; a warrior, hjör-drótt, -drífr, -gæðir, -lundr, -meiðr, -móði, -njörðr, -njótr, -runnr; and adjectively, hjör-djarfr, etc.; the blood, hjör-dögg, -lögr; a shield, hjör-vangr, -laut, -þilja: from some of these compds it appears that 'hjör' was also used as a kind of missile; in adjectives, hjör-undaðr, part. wounded by a sword; hjör-klufðr, part. cleft by a sword: in poetry the head is called hjörr Heimdala, the sword of H., Landn. 231 (in a verse). II. in pr. names; of men, Hjörr; and in compds, Hjör-leifr: of women, Hjör-dís.

HJÖRTR, m., gen. hjartar, mod. hjörts, dat. hirti, acc. pl. hjörtu, mod. hirti; [A. S. heort; Engl. hart; O. H. G. hiruz; Germ. hirsch; Dan. hjort; Lat. cervus] :-- a hart, stag, Gm., Sól., Nj. 143, K. Þ. K. 132, Edda 11, Fas. i. 205, Pr. 410, passim: hjartar-horn, n. a hart's horn, Edda 23, Str. 3, Sól. 78: metaph. in the phrase, ríða á hirti, to be of importance; hvé mjök þat er kallat at á hirti ríði, hversu til fátækra manna var gjört í þessu lífi, Bs. i. 104, ( = ríða á miklu.) II. a pr. name, Landn.

HLAÐ, n. [North. E. lad; cp. hlaða], a pile, stack ( = hlaði), N. G. L. i. 136, 257. 2. a barn ( = hlaða), N. G. L. i. 137: but in Icel. usually, 3. the pavement or court-yard in front of a homestead, Nj. 197, Ísl. ii. 204, 252, Bs. i. 66, Sturl. iii. 141, 279.

HLAÐ, n. [this word is freq. used in poems and in pr. names of the heathen time, and although it is aspirated (as shewn by allit. in verses) and has a final ð, yet it may be derived, prob. through A. S., from Lat. laqueus; Ital. lazio; old Fr. lacs; Span, lazo; Engl. lace] :-- lace, lace-work; feldr búinn hlöðum, a laced cloak, Fas. ii. 70; kyrtill hlaði búinn, O. H. L. 2 and passim; it is also used of bracelets worn on the arms, so in Bjarn. (in a verse), cp. the compd hlað-hönd. From wearing lace and bracelets a woman is in poetry called hlað-grund, hlað-nipt, hlað-norn, hlað-guðr; a distinction is made between gull-hlað, gold lace, which was worn round the head, esp. by ladies, but also by men, Orkn. 280 old Ed., Fms. ii. 264, iv. 72, vii. 34, and silki-hlað, silk lace, a ribbon :-- hlað belongs also to a priestly dress, Vm. 31, 38, 77, Dipl. iii. 4.

HLAÐA, hlóð, hlóðu, hlaðit, [Ulf. hlaþan = GREEK, 2 Tim. iii. 6; A. S., O. H. G., and Hel. hladan; Engl. load, lade; Germ. laden] :-- to load, esp. to lade a ship; hlaða skip, Nj. 19; hlóðu skipit með hveiti ok hunangi, Eg. 69; skip hlaðit kvikfé, Landn. 194; hlóð hann skip sitt af korni ok malti, Fms. iv. 358, Höfuðl. 1; kistur hlaðnar af gulli, chests laden with gold, Fms. xi. 85; hlaðinn íþróttum, Fær. 157. II. to build up, Lat. struere: 1. prop. to pile; hlaða korni í hjálma eðr hlöður, O. H. L. 30; skera ok h., to cut and stack (corn), Gþl. 406: to pile up, h. köst, Orkn. 112; þeir sá hlaðit skíðum, logs piled up or stacked, Fs. 42; settu hann þar niðr ok hlóðu at grjóti; h. valköstu, O. H. L. 302 (in a verse); reynt mun slíkt verða hvárr grjóti hleðr at höfði öðrum, Nj. 141; má þat eigi víst vita hvárr hellum hleðr at höfði öðrum, Þórð. 36 new Ed. 2. to build; Kormakr hlóð vegg ok barði með hnyðju, Korm. 60, Jb. 212; þeir hlóðu þar varða er blótið hafði verit, Landn. 28, Gísl. 60; hlaða vita, Orkn. 242, v.l.; var hón (the bridge) með lím hlaðin, Karl. 410; hlóð ek lof köst, Ad.; hlaðinn steinum, Hdl. 10. III. to fell, lay prostrate, slay, with dat.; gátu þeir hlaðit honum um síðir ok bundu hann, Grett. 118 new Ed.; drífa þá til verkmenn ok gátu hlaðit erninum, Bs. i. 350; fékk hann hlaðit selinum, Bjarn. 31 (MS.); þeir bera vápn á Finnana ok fá hlaðit þeim, Fms. i. 10: freq. in poetry, Ísl. ii. 268 (in a verse), Orkn. 366, Hkr. i. 131, Eb. 208; frá ek hann at hlœði (subj.) Arnmóði, Jd. 29. 2. naut., h. seglum, to take in sail; nú sigldu þeir at hömrum nokkurum, hlóðu seglum við mikinn háska, Korm. 168; hlóðu þeir þá seglunum sem tíðast, Fms. viii. 134, x. 347, Hkr. i. 333, 336, Sæm. 112 (prose), Sól. 77. IV. reflex., hlaðask at e-m, or til e-s, to pile oneself on, i.e. to throng, crowd, mob one; þeir hlóðusk á hann margir ok báru at honum fjöturinn, Fb. i. 564; vér viljum eigi at fjölmenni hlaðisk at (throng to see) er vér erum afklæddir svá gamlir, Fms. ii. 152, v.l.; ok laðask (sic) allir til Broddhelga, Vápn. 19 :-- also, hlaðask á mara bógu, to mount a horse, Gh. 7.

B. [hlað, lace], hlaða spjöldum (cp. mod. spjalda-vefnaðr), to lace, embroider, Gkv. 2. 26.

hlaða, u, f. [Old Engl. lathe in Chaucer, still used in North. E.; Dan. lade] :-- a store-house, barn (also, hey-h., bygg-h., korn-h.), Eg. 235, Grág. ii. 286, Dropl. 18, Eb. 190, 318, Rm. 19, Rd. 284, 285, Glúm. 357, Ó. H. 30, Sturl. i. 95; hlöðu dyrr, Grett. 112, Ísl. ii. 69; hlöðu-kálfr, for the pun see Glúm. 359; hlöðu vindauga, Sturl. ii. 43; bók-hlaða, a library, (mod.)

hlað-beðr, m. a bed or pillow with lace-work, Fas. i. 427.

hlað-berg, n. a projecting pier, a rock where a ship is laden, D. N. iv. 180; cp. the mod. phrase, hafa e-ð á hraðbergi (sic), qs. hlaðbergi, to have a thing ready at hand, Lat. in promptu.

Hlað-búð, n., see búð, Sturl. ii. 82, Nj. 223.