This is page 301 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)
This online edition was created by the Germanic Lexicon Project.
Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.)
Click here to volunteer to correct a page of this dictionary.
Click here to search the dictionary.
This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers.
The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.
HYEERGI -- HVIRFILL. 301
Fas. ii. 64; á hverjum þremr árum, id., Stj. 573; dag inn sjaunda hvern,
K. ÞK.; þriðja hvert sumar, Landn. 299; annan hvern dag, níundu
hverja nótt, Skm. 21, Nj. 190. 2. hverr ... sinn, every ... his;
hverr maðr í sínu rúmi, Nj. 51; hverr sér, each separately; sér hverr,
each in particular, every one; at serhverju hofi, at every single temple,
Landn. 336 (App.); þó at ek greina eigi ser hvat, though I do not tell
each thing in detail, Bs. i. 64; sérhverja atburði, 134; sérhverjum hlut,
Fms. v. 333; sérhverjum þeirra, Nj. 256, Landn. 35, Sturl. ii. 175; sér-
hvern fingr, Fas. iii. 345; sérhvern mann, Fms. i. 149; allir ok sérhverir,
all and several, i. e. everyone, Grág. ii. 36, 140, Eluc. 43, H. E. i. 468;
einn ok sérhverr, one and all, every one, Skálda 161; hverr sem einn,
each as one, all like one man, 165, Al. 91, 93, Bad. 40, Stj. 4; hvereinn,
every one.
C. Relative, = Lat. qui, quae, quod, Engl. who, which, only in later
writers of the end of the 13th and the 14th centuries, and since freq. in
N. T., Vídal., Hymns; at first it was seldom used but with the particles
er, at, as in Engl. who that ...,which that...; þat herbergi, í hverju
er ..., in which that..., Stj.; takandi vátta, hverir at sóru fullan bóka-
reið, Dipl. ii. 2; með fullkomnum ávexti, hverr at þekkr mun verða,
Fms. v. 159 and passim: singly, tvær jarðir, hverjar svá heita, Dipl. v. 27;
Guðs orð, hver frjófgask munu, Fms. v. 159; Gerhardus, hverr með
fögrum píslar-sigri fór brott, Mar.; með hverjum hann hugar-prýði vann,
Fb. iii. 567.
HVERRGI or hvergi, indef. pron. each, every, Lat. unusquisque.
A. Forms: I. declined like hvárrgi, viz. nom. hverrgi, passim;
gen. hverkis, N. G. L. i. 126; dat. masc. hverjumgi, Grág. (Kb.) 14;
fern, hverrigi, 655 iii. 4; acc. masc. hverngi, Grág. passim; neut. hvertki
or hverki, passim; see more references s. v. -gi, p. 199 A. II. de-
clined as an adjective, hverigr; acc. sing. fern, hverega, Thorodd; dat.
sing. fem, hveregri, N. G. L. i: nom. plur. hverigir, Grág. i. 392; hverigar,
94; hverigra (gen. pl.), ii. 20: hveriga (acc. pl.), Nj. 101; hverigar (acc.
fem, pl.), 623. 48, Ó. H. 74. 2. mixed forms, acc. hverngan, Grág.
ii. 13; hvernegan, Hkr. ii. 79; hveregi handsöl (acc. pl.), Grág. i. 140.
B. Usage: I. alone, mostly as subst.; hvat hverigum hentir,
Fms. iv. 147; hvat hverrgi hefir, Skálda 160; hverr hverrgi er, Fms. viii.
314; hverr hverrgi sé, xi. 152; hvat sem h. segði, ix. 256; hvat hverrgi
talaði, ii. 67; hverju heilli hverrgi kemr, Fas. iii. 41; Njáll vissi þá görla
hverr hverrgi hafði verit, Nj. 104; hann sagði fyrir heima-mönnum sínum
hvat hverrgi skyldi starfa meðan hann væri í brottu, 196; hvat hverrgi
þeirra hefir af sér tekit, Skálda 159; vant er þat at sjá hvar hverrgi berr
hjarta sitt, Orkn. 474; skipar jarl til hvar hveregir skyldu at leggja, 360;
af hverjungi bætil hverrar kirkju, K. Jj. K. l. c.; hvar hverrgi þeirra mundi
jarðaðr verða, Al. 14, Fms. x. 323; ok eigi vitu hvar hverkis skulu leita,
N. G. L. i. 126. 2. as adj., hverngi dag, every day, Rb. 1812. 57; hvar
hvergi hús höfðu staðit, Fas. ii. 558. II. adding er, whosoever, Lat.
quicunque, subst. and adj.; hverrgi er þá beiðir, Greg. 53; hvertki þess er
þrýtr, Grág. i. 48, 2 77; hverngi veg (howsoever, Lat. quocunquemodo) er þeir
hafa áðr setið, 69, 174, ii. 13; hverrgi er fyrr let göra, Kb. 14; hvernegan
veg sem hann vill svara, Hkr. ii. 79; hverngi (staf) er ek rít, Skálda
(Thorodd) 165; nú hverngan veg sem aðrir vilja, Hkr. iii. 370; hverega
tungu er maðr skal ríta annarrar tungu stöfum, þá verðr sumra stafa
vant, Skálda (Thorodd) 160; á hverega lund er, K. Þ. K. (Kb.) 23;
hverega helgi sem hann vill á leggja þingit, Eb. 24; þá skalt þú aldri vera
í móti mér, við hverega sem ek á um, Nj. 101; hveregir aurar, sem ...,
Grág. i. 392; hverngi annarra sem hana berr, Rb. 46; hverigar úhæfur
sem hann tekr til, Fms. iv. 259; með hveregi skepnu sem er, N. G. L. i.
hvers-dagliga, adv. every day, Fms. ix. 267, 384, Skálda 199, Eb.
32, 258, Gullþ. 20, Jb. 33, Eg. 598, Ld. 22, of week days.
hvers-dagligr, adj. daily, every day, Gþl. 42, Greg. 42, 625. 178;
h. hættir, Bs. i. 164; h. búningr, a dress to be used on week days, K. Þ. K.
82, Vm. 46; h. maðr, Nj. 258.
hvers-dags-, mod. pronunciation hvundags, every day: in compds,
hversdags-búningr, m. (-föt, n. pl.), one's every-day dress, work-a-
day clothes, K. Þ. K. 140: hversdags-hökull, m., -klæði, n., Vm. 52,
Grág. i. 323: -leika, n., Sturl. iii. 127; -maðr, m., Nj.: in mod. usage,
hvundags, -búningr, -föt, etc., Vm. 38; opp. to spari-föt.
hvers-konar, adv. of every kind, Hom. 87, 91, passim.
hvers-kyndis = hverskyns, Thom. 113.
hvers-kyns = hverskonar, Fms. x. 379, passim.
hversu, adv., proncd. hvursu, (hversug, N. G. L. i. 27, 91, qs. hvers-
veg, what way, = hve) :-- how, Nj. 2, 68, Al. 10, Fms. x. 404, Ísl. ii.
364, N. G. L. i. 91, Hom. 103, passim; for hversu is the common word,
whereas hve is obsolete.
hversu-gi, adv. howsoever, = hvegi, q. v.; with the particle sem or er,
Fms. viii. 59; h. mikit fé er þeir gefa með sér, Grág. i. 223; h. margar
sem fígúrur eru, Alg. 360.
hvert, proncd. hvurt, neut. sing, of hverr, used as adv. whither, Germ,
wohin, interrog.; Gunnarr sagði þeim hvert hann ætlaði, Nj. 76; Jarl
spurði hvert hann færi þaðan, 132; gera ráð hvert hann sneri þaðan, Fms.
v. 24. II. hvert er, whithersoever; hvert er hann ferr, Nj. 129;
hann let reka skipit hvert er vildi, Fms. i. 293; hvert er hann ferr fullum
dagleiðum, þá er ..., Grág. i. 93; gefi gaum at, hvert er hann er (in
what direction) frá merki því er hann skal fylgja, O. H. 204.
hvertki, adv. whithersoever; h. sem hann fór, Greg. 53, Þjal. 351.
hver-vetna, see hvarvetna, everywhere, passim.
HVESSA, t, [hvass], to sharpen; hvessa ok hvetja, Fms. vii. 37; hvessa
sýn, Pr. 474; h. augu, to look with a piercing glance, Hkv. I. 6, Edda
36, Eg. 44, 457, Fms. ii. 174, vii. 172: to make keen for a thing, en-
courage, Al. 33, Fms. vii. 37, Bs. i. 750: of weather, to blow keenly,
blow up a gale, impers., veðr (acc.) tók at hvessa mjök, Ld. 326; hvesti
veðrit, Fms. ix. 21; þá hvessti svá, at ..., 387, freq.; það er farit að
hvessa, það fer að hvessa, it 'fares to blow sharp.'
hvessir, m. a wbetter, sharpener, Lex. Poët.
HVETJA, hvatti, hvatt, pres. hvet, part, hvattr, Gh. 6; a middle
form hvöttomc, Hom. 29; [A. S. hwettgan; Engl. whet; Germ, wetzen;
cp. hvass] :-- to whet, sharpen a cutting instrument; h. sverð, Kormak;
h. spjót, Fb. i. 189; Skarphéðinn hvatti öxi, Nj. 66, Fs. 72, Landn. 293;
h. gadd, Stj. 77. II. metaph. to make one keen, encourage; þats
mik hvatti hugr, Ls. 64; síðan hvatti hann lið sitt, Fms. ix. 509, Hðm. 2 ;
hvat hvatti þik hingat, what urged thee to come here ? Nj. 6; h. ok hvessa,
Fms. vii. 37; hugr mik hvatti, Fm. 6; heilög ritning hvetr oss opt at
fara, Hom. 9, Fs. 6, passim: part, hvetjandi, an inciter, instigator, Mar.
656 A. i. 12: pass, hvatinn, cut; hvatinn spjóti, pierced with a spear,
Fas. ii. (in a verse), GREEK cp. hvatt (q. v.), of the sheep mark, which
seems to point to an affinity between Engl. to cut and Icel. hvetja.
hvet-vetna, adv. = hvatvetna, q. v.
HVIÐA, u, f. [A. S. hwiða], a squall of wind, Ld. 326, freq.: medic.
a fit; hósta-h., a fit of coughing.
hviðuðr, m. the 'squatter, ' poet, the wind, Aim. 21.
hvik, n., mod. hik, a quaking, wavering. COMPDS: hvik-eygr, adj.
with wandering eyes, Bs. i. 671 (in a verse, v. l.) hvik-lyndi, n.
fickleness. hvik-lyndr, adj. fickle. hvik-mál, n. pl. slander,
Bjarn. 57 (in a verse), emend. MS. hvitmál, qs. hvicmal. hvik-saga,
u, f. an idle tale, nonsense, Al. 4, Sturl. iii. 125. hvik-tunga, u, f. a
slander-tongue, tale-bearer, N. G. L. ii. 437.
HVIKA, að, mod. hika (a strong pret. hvak occurs in Fms. x.
(Ágrip) 383) :-- to quail, shrink, waver; ok hvikaði (Ed. hinkaði
wrongly) hestrinn undir honum, Fs. 159: of ranks in battle, Karl. 364;
hvika undan, io quail; konungrinn hvak undan lítt þat, shrank from the
blow, Fms. x. 383; hefir þú jafnan undan hvikat, Korm. 202; þat er
nú ráð at h. eigi undan, Vígl. 72 new Ed.; hvikit ér allir, Nj. 78, Bs.
ii. 229; Sigmundr kvað nú ekki göra at h. um þetta, Fb. i. 148: impers.,
hví hvikar þér svá, why quakest tbou thus? Nj. 143.
hvikan, f. a quaking, Lv. 54: wavering, Bs. i. 654 (in a verse).
hvikari, a, m. a coward, Karl. 363.
hvikr, adj. quaking, epithet of a stag; hviks í hjartar liki, Pd. 7.
hvikull, adj. shifty, changeable; ú-hvikull. firm.
HVILFT, f. [Ulf. hwilftri = GREEK , a coffin, Luke vii. 14] :-- a grassy
hollow, a combe or corrie, Edda ii. 482; 566, l. c., spells hvilmt; freq.
in mod. usage. II. a local name in western Icel.
HVIMA, að, [cp. Engl. whim], to wander with the eyes, of a fugitive
look, as of one frightened or silly; hvirna og skirna í allar áttir.
hvim-leiðr, adj. loathed, detested, Bjarn. 71 (in a verse); see hví.
hvimpinn, adj. shaking the bead from fright, of a horse.
hvimsa, adj. [cp. hvima], blank, discomfitted, Grág. ii. 55, Fas. iii. 290:
freq. in mod. usage, and proncd. hvumsa.
hvinand-orði, a, m. ' whining-speaker,' a nickname, Fms. vii.
hvinnir, m., poët, a stealer, i. e. the wolf, Edda (Gl.)
HVINNR or hvinn, m. a pilferer, Fbr. (in a verse); distinguished
from a thief; ef maðr stell örtug eða örtug meira, þá er sá þjófr;... enn ef
maðr stell minna en örtog, þá er sá torfs-maðr ok tjöru;... en ef minnr stelr
en þveiti, þá skal sá heita hvinn um allan aldr síðan ok eigi engan rétt
á sér, N. G. L. i. 253, Edda ii. 495; ef maðr stel einhverju þessu (viz. a
plough, harrow, etc.), þá heiti æ hvinn at úsekju, Gþl. 359; ef maðr
stelr hundi manns, eða ketti, knífi eða belti ok öllu því er minna er vert
en eyris, þá er hvinnska, N. G. L. ii. 172; hvinna-ætt, Sighvat. Hvinn-
gestr, m. a pr. name, Fms. vi. (in a verse).
hvinnska, u, f. petty theft, larceny, Gþl. 197, cp. Jb. l. c., N. G. L.
HVINR, m. (hvimr in Eb. 182, but wrongly, as hvína is the root word),
a cracking, whizzing, whistling, as of a whip or missile; hann heyrir
hvininn af högginu, Fms. vii. 230; hvin örvarinnar, ii. 272; Arnkell
heyrði hvininn (of a stroke), Eb. 182; hann heyrir hvininn af for þÞ
Fbr. 40.
Hvin-verskr, adj. from the county Hvin in Norway, Fms. Hvin-
verjar, m. pl. the men from Hvin: Hvinverja-dalr, a local name,
Landn.
hvirfil-fóylr, m. a squall of whirlwind.
HVIRFILI, m., dat. hvirfli; [Engl. whirl, whorl; Germ, wirbel;
Dan. hvirvel] :-- prop, a circle, ring, = hvirfingr; þeir ráku saman í einn
hvirfil heiðingja, Karl. 360: but esp., II. the crown of the head,
where the hair turns all ways as from a centre, Lat. vertex, Germ, wirbel, (cp. Icel. sveipr); fra iljum til hvirfils, Sks. 159; milli hæls ok hvirfils,