This is page 305 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

HÆFA -- HÆRULANGR. 305

140; sva vitr sem spökum konungi hæfði at vera, 259; hvat yðr hæfir at göra, 281; eigi hæfir at drepa svá fríðan svein, 80; svá hæfir eigi, it will not do, xi. 123; skyldir þú kunna þér hóf, hvat þér hæfir, iii. 330; þat hæfir honum (it is meet for him), at sverðit er fast í umgörðinni, Fas. i. 70; þess hlutar sem þeim hæfir til, which is due to them, K. Á. 54. IV. reflex. to correspond; spjótið mun hæfask ok sár þat, the shaft and the wound will correspond, Hkr. ii. 203; vilda ek at þat hæfðisk mjök á, at lið þat kæmi, ok vér slítim talinu, Ld. 320; ef mjök hæfisk á með mönnum um búa-kvöð, Grág. ii. 52.

hæfa, u, f. a foundation; það er engin hæfa fyrir því, there is no foundation for it; ú-hæfa, what is shocking; til-hæfa, a foundation.

hæfi, n. fitness; vera við e-s hæfi, to fit one, be convenient, what one can wield, Eg. 109, Fas. ii. 521; ó-hæfi, what is unfit, monstrous. hæfis-liga, adv. fitly, Flóv. 22.

hæfi-látr, adj. meet, moderate, Sks. 435, Sturl. iii. 169, Þiðr. 131.

hæfi-liga, adv. fitly, Grág. i. 441; ú-hæfiliga, unfitly.

hæfi-ligr, adj. fit, due, Anecd. 58, 66, Fs. 46, Ísl. ii. 369, Fms. ii. 86, vi. 69, Sks. 13; ú-hæfiligr, unfit.

hæfindi, n. pl. what fits, behoves, Fms. vi. 121, Sturl. i. 60 C.

hæfing, f. aiming at; göra h., to aim at, Fas. ii. 344.

hæfinn, adj. aiming well, making a good hit, Sturl. ii. 135.

hæfni, f. being hæfinn, Fb. i. 463.

hæfr, adj. fit, proper, Fms. xi. 94, Stj. 92: fit for use, Germ. brauchbar, bækr hæfar, opp. to fánýtar, Am. 73; vaðmál hæft til klæða, Grág. ii. 341 B; engu hæfr, useless, worthless, Fms. ii. 123; ú-hæfr, unfit, useless, Karl.

hægð, f. [hog-], ease, facility; með hægð, with ease, easily: in pl. hægðir, medic. stools, hægðar-leikr, m. an easy game; það er enginn hægðarleikr, 'tis no easy game.

hægindi, n. pl. relief (e.g. for the sick and poor); vitja sjúkra ok leita þeim hæginda, 686 B. 2; þá var hœgenda leitað jarli, 623. 31; ó-hægindi, pains, Bs. i. 69, 70; e-m til hæginda, 655 xi. 4; göra e-t til hæginda, to do a thing so as to make matters easier. 2. comforts; auðræði ok h., Bs. i. 68; skiljask við svá mikil hægindi, Sturl. i. 97 C; snúask til hæginda, to turn to advantage, for the better, Fms. vii. 263; með hægindum, Sturl. i. 60, (better hæfíndum, C.) II. sing, a bolster, pillow, cushion; áttján skinnbeðir, hálfr fjórði tigr hæginda, Dipl. iii. 4; undir hægindit í hvíluna, Eg. 567; hón vildi vekja hann ok tekr eitt h. lítið ok kastar í andlit honum, Ísl. ii. 393; dýnur ok h., Eb. 96, 264, Fms. vii. 197, 198, xi. 290, Hom. 95; hægindis-ver, a pillow case, Dipl. iii. 4, v. 18. III. eccl. hægindi or hægindis-kirkja, u. f. a private chapel; N. G. L. i. 8 distinguishes between a fjórðungs-, áttúngs-, héraðs-, and hægindis-kirkja; ef maðr görir sér hægindis-kirkju á jörð sinni, 344. hægindis-prestr, m. a priest in such a chapel, N. G. L. i. 136: Hægindi, n. a local name, D. I. i: cp. also hæginda-hús, n. a house which a tenant builds at his own expense on the estate of his landlord, Gþl. 332.

hægja, ð, to abate, with dat.; hægja rás sinni, to slacken one's course, Landn. 251, passim. 2. metaph. to relieve; h. válaði sitt (sínu), 655 iii. 1: to seek relief for one, of a sick person, var þeim hægt í öllu sem mátti, Fms. xi. 290. II. impers., of a storm or high sea, to abate; veðrið hægir, það er farið að hægja; as also, III. reflex. to abate; sjór tók at hægjask, Fms. x. 150: to get smoother, kann vera at hægisk ráðit, Band. 8; er Guð vill láta nokkurn veg hægjask um hans mál, Fms. viii. 19: impers., eptir allt þetta hægisk Fróða lítið, F. became more at ease, Fas. i. 5.

hæg-liga, adv. with ease, gently, Karl. 508, Odd. 2; lifa h., Hom. (St.); sættask h., readily, Lv. 75; sem hægligast, Finnb. 336. 2. easily; eg get það h., freq. in mod. usage.

hæg-ligr, adj. easy, convenient; h. umbúnaðr, Odd. 2, 4, Barl. 9; h. samfarir, Sturl. ii. 148; h. færi, Fms. vii. 30.

hæg-lífi, n. an easy life, Str. 36, Stj. 36, 423, Barl. 9, Hkr. ii. 38; ár mikit ok h., Orkn. 6 old Ed.

HÆGR, adj. [hóg-], easy, convenient, Germ. behaglich, Fms. vi. 240, 261, viii. 154; e-m er e-t hægt, Eg. 507; h. ok mjúkr, Fms. ii. 201; sem honum var hægt, at his ease, Sturl. i. 197 C; hæg hvíla, Fms. xi. 290; hægjar náðir, Stj. 420; taka hæga hvíld, Sks. 42; ef honum þykir sér þat hægt, Grág. i. 355; er þeim þykir sér hægst, 486; ykkr er þat hægst um hönd, it is most at hand for you, Nj. 25: hægr byrr, a gentle, fair wind; hægja byri, Fms. ix. 497, Fas. ii. 520; hafa útivist skamma ok hægja, Fms. i. 285; ekki var samlag þeirra hægt, they were not on good terms, Sturl. i. 139 C; hinn síðara vetrinn var hægra með þeim = they lived on better terms, id.: medic. painless, hæg sótt: gentle, hægr sem sauðr, Bær. 11; hægr ok hýrr, Bs. i. 345; hægr ok hógvær, Fms. x. 409; hægr í biðum, long-suffering, Lv. 75; hægr viðskiptis, Fms. xi. 91.

B. Compar. hægri, [Dan. höjre; Swed. högra] :-- the right hand, opp. to vinstri, the left; skógrinn var til hægra vegs, on the right hand, Eg. 295; hægri hendi, Fær. 76, Ls. 61, Fms. vi. 165, Nj. 28; hægri handar, Hom. 102; hægri fótr, N. G. L. i. 209; hægra auga, hægra eyra, etc.; hægra megin, on the right side, passim.

hæg-værr, adj. = hógværr, Barl. 119.

hækil-bjúgr, adj. bowed, crouching, Band. 8.

hæki-liga, adv. [hákr], voraciously, savagely, Róm. 353.

HÆKILL, m. [hykjel, Ivar Aasen], a 'hough,' or hind-leg, of a hide; flá af heming fyrir ofan hækilinn, N. G. L. i. 209: freq. in mod. usage, but only of a skin: a nickname, Fms. ix.

hækja, u, f. a crutch, Grett. 161, Mag. 66, Fb. i. 210, Fas. iii. 154; ganga á hækjum, to go on crutches.

hækka, að, [hár], to become higher, to rise, of a hill; fjallið hækkar, opp. to lækka, to become lower, to drop. 2. causal, to heighten.

hæla, d, to kick with the heel, N. G. L. i. 164. 2. to secure by a peg.

HÆLA (hœla), d, [hól], to praise, flatter, with dat., Eb. 164; hrósa ok hæla e-u, Karl. 438: to glory, boast, hann hældi, at Haraldr hefði hefnt Gamla, Fms. i. 48; eigi má ek af því hæla, Lv. 10, passim. II. reflex. to boast, vaunt; hælumk minnst í máli, Fms. viii. (in a verse): hælask e-u, to glory in a thing, 85, Karl. 412, Fagrsk. 93, Nj. 204, 237: hælask um e-t, to brag about, 54, Grág. ii. 145, Karl. 372, Valla L. 212: hælask af e-u, to boast of, 655 xx. 8: absol., Grág. ii. 145, Thom. 84: hælask við e-n, to boast over one, Grett. 128, Fms. vi. 399.

hæli, n. a shelter, refuge; leita sér hælis, eiga hæli, Fms. i. 210, vi. 74, xi. 367, Eg. 139, Barl. 118, Rd. 258. hælis-lauss, adj. homeless, helpless.

hælinn, adj. boasting, Sks. 383, Þórð. 29 new Ed.; sjálf-h., id.

HÆLL, m. [Engl. heel, cp. Lat. calx: this is a Scandin. word, for the A. S. term is hóh, the Goth. fairzna,, the Germ. fersen] :-- the heel, Bs. i. 423, Hým. 34, N. G. L. i. 339, Stj. 37, passim. 2. in phrases, hlaupa á hæla e-m, to follow at one's heels, Nj. 202; falla á hæla e-m, to shut upon one's heels, of a door; fara, ganga á hæla e-m, Edda 2, Fms. v. 316, viii. 36; fara aptr á hæli, to return immediately, like the Gr. GREEK, Gísl. 272; mod. um hæl, adverb., in return, e.g. skrifa um hæl aptr, to write by return of post; hopa, fara (undan) á hæli, or á hæl, to recede, draw back, Eg. 296, 506, Fms. vii. 70, 298, viii. 134, x. 139, xi. 95, Bret. 46, Nj. 258, Karl. 375; milli hæls ok hnakka, between heel and neck: brjótask um á hæl ok hnakka, to struggle heel and neck, of one restless in sleep :-- proverb. phrases, hann stígr aldrei þangat tánum sem hinn hafði hælana, he will never reach with his toes where the other had his heels, i.e. he is far inferior to his predecessor; það er undir hælinn lagt, it is laid under one's heel, i.e. 'tis very uncertain. II. metaph., kjalar-hæll, 'keel's heel,' the hindmost part of the keel; stýris-hæll, 'rudder's heel,' the hindmost point of the rudder. COMPDS: hæl-bein, n. the heel bone, Fms. vi. 15, Fas. ii. 354, Þiðr. 86. hæl-bítr, m. a heel biter, Hbl. hæl-drepa, u, f. a kicking with the heel, Mag. 63. hæl-drepa, drap, to kick with the heel, Stj. 431. hæl-krókr, m. 'heel-crook,' back-heel, a trick in wrestling, Fas. iii. 392, 547. hæl-síðr, adj. 'heel-long,' of a garment, 625. 183, Stj. 194. hæl-staðr, m. the place of the heel, N. G. L. i. 339.

B. A peg fastened in the earth, either for mooring a vessel (festar-h.) or by which a tent-rope is fastened (tjald-h.); jarðfastr hæll, Stj. 417, Korm. 86, Fms. vi. 334, Hkr. iii. 365, Blas, 48: the handle in a scythe shaft (orf-hæll), Fb. i. 522; hurðar-hælar, door pegs, N. G. L. i. 397, v.l.: belonging to a ship, Edda (Gl.)

C. Prob. a different word, a widow whose husband has been slain in battle, Edda 108, cp. the pun in Eg. 763 (in a verse).

hælni, f. vain-glory, boasting, Sks. 703, Str. 74, Karl. 367, Hom. 24, 86; sjálf-hælni, self-praise.

HÆNA (hœna), u, f. [hani, formed on the same analogy as dal and dæl, hag and hóg] :-- a hen, Al. 160, Fms. vii. 116, Fs. 156, Stj. 3, passim: in pr. names, Lopt-hana, Skálp-h., Landn.

hæna, d, to allure, attract; hæna e-n að sér: reflex., hænast að e-m, to take a liking for one; a mod. word.

hængi-vakr, m. a bird, the kittywake (?), Edda (Gl.)

HÆNGR, m., older and better hæingr, m. a male salmon, called hungell in Shetl., Edda (Gl.), Fb. ii. 520 (in a verse) spelt hængs, Fas. ii. 112, freq. in mod. usage: a nickname, Landn.

Hænir, m. the name of the mythol. god Hænir, Vsp., Edda, Clem. 44.

hæns (hœns), n. pl., mod. hænsn or hænsni, also spelt hæsn, K. Þ. K. 34 new Ed., Hkr. iii. 62; [Dan.-Swed. höns] :-- hens, fowls, poultry, Bret. 32, K. Á. 196, Ísl. ii. 124, Karl. 472, Rétt. 70, passim; Hænsa-Þórir, Thorir the poulterer, a nickname, Ísl. ii, whence the name of the Saga.

hænsa-fiðri, n. feathers of poultry, Þorf. Karl. 374.

hæpið, n. adj. doubtful: in the phrase, það er hæpið, 'tis very uncertain: prop. scanty, a corrupt form for hneppt, qs. hept, as the word is indeed spelt in Grett. 169 new Ed., whence hæpið.

HÆRA, u, f. grey hair, hoariness; ok hæra nekver í hári hans, Post. 645. 66; skegg hvítt af hæru, Ísl. ii. 438; fá elli ok hæru, to live to a hoary old age, Hkr. i. 123: in plur., hafa hærur í höfði, Grett. 16, 20 new Ed.; hvítar hærur, Barl. 119: esp. in pl., in phrases as, grár, hvítr, snjóhvitr fyrir hærum, Fas. ii. 557, Fms. viii. 25, Eb. 330, Stj. 447; hár hvítt af hærum, Karl. 280; hvítr af hærum, Fms. vii. 321 (v.l.), Barl. 15: the phrase, kemba ekki hærur, to comb no grey hairs, of one who dies in the prime of life; hann kembdi ekki hærur í húsi sínu, Od. viii. 226. COMPDS; hæru-karl, m. a hoary carle, Grett. 143, Barl. 94. hæru-kollr, m. hoary head, a nickname, Grett. hæru-langr, adj. 'long-