This is page 368 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

368 KÆNSKA -- KATTARTUNGA.

kænska, u, f. skill, craft, Skálda 164; hann sló hörpuna með svá mikilli kænsku, Bs. i. 155.

kæpa, u, f. [kópr], a female seal with young, freq. in mod. usage: a nickname, Fms.

kæpa, t, to have young, of a seal.

KÆRA, ð, to accuse, complain of, also to plead, with acc.; Þorsteinn kvaðsk eigi vilja kæra frændr sína um þetta mál, Rd. 234; hvervetna þar sem ef er á nokkru máli, þá kæri þeir sem um þat mál eigu at dæma, K. Á. 204; hann kærði angr sinn, Str. 4; kæra vandræði sín, k. mál sín fyrir e-m, Hkr. i. 196, Fms. x. 24; er lands-nauðsynjar verða fyrir honum kærðar, Sks. 496 :-- to plead, herra Rafn kærði krankleik sinn, Bs. i. 782; kæra mál sín, to plead one's cause, Gþl. 16; öll mál ok sakarferli skyldi fyrir dómanda kærask, Stj. 164; kæra lög eðr lof, to debate laws or licenses, Grág. i. 5; þótt þeir kærði (debated) þetta um hríð milli sín, Hkr. ii. 42. 2. to complain, with prepp.; kæra á e-n, to make a charge or complaint against, accuse; má hón nú ekki á okkr kæra, þvíat ek senda kiðit sem ek hét, Stj. 197; Svíar kærðu mjök á Hákon konung, at hann hafði brennt Vermaland, Fms. x. 2: to plead against, accuse, gékk fram sira Jón holt ok kærði á Ketils-sonu, at þeir hefði úlögliga tekit fyrir honum kvikfé mart, Bs. i. 738: ef nokkurr kærir á þá jörð, Jb. 253; engi hafði á kært né at fundit, Dipl. i. 7; við hvern eiga þessir menn at kæra, against whom have these men to complain? Dropl. 16: kæra sik, to complain, murmur; þegar bændr tóku at k. sik, Fms. iv. 271, Stj. 294.

kæra, u, f. a complaint, esp. as a law term, a complaint made before a king or court, Fb. ii. 170, Dipl. ii. 13: a murmur, Stj. 291: a quarrel, dispute, 131. COMPDS: kæru-efni, n. a matter for quarrel, H. E. i. 386. kæru-lauss, adj. quit, free; kvittr ok kærulauss, Dipl. iv. 5.

kæri, a, m. dear; heilsa ok kalla kæra sinn, Stj. 70.

kærir, m. an accuser, Fms. ix. 454.

kær-kominn, part. wished for, welcome.

kærleikr, m. (-leiki, a, m.), love, charity. 2. often in pl. intimacy; hann var í miklum kærleik við konung, Eg. 406; Þórir var þá í hinum mestum kærleikum við konung, 171; þá görðisk kærleikr mikill með þeim, Fms. i. 57; var hann þar um vetrinn með konungi í kærleikum miklum, Ó. H. 94; eru með þeim enu mestu kærleikar, Nj. 268; komsk hann í ena mestu kærleika við konung, Eg. 12; nú er Þórólfr þar í allmiklum kærleikum með konungi, 29. 3. in the N. T., GREEK, charitas in the Vulgate, is usually rendered by kærleikr, and, if with the article, the weak form is used in gen., dat., and acc., but the strong in nom., thus, stundið eptir kærleikanum, 1 Cor. xiv. 1; þóað eg talaði tungum Englanna og mannanna og hefði ekki kærleikann, ... þóað eg fjöllin úr stað hrærði, en hefði ekki kærleikann ..., but, kærleikrinn er þolinmóðr, kærleikrinn vandlætir eigi, ... vonin, trúin, kærleikrinn, en kærleikrinn er mestr af þessum, 1 Cor. xiii, Vídal., Pass. passim; kjötligr k., carnal love, Stj. 131.

kær-liga, adv. [Dan. kiærlig], dearly, lovingly; elska k., Mar.; kyssa k., Bárð. 176; heilsa e-m k., Ísl. ii. 465.

kær-ligana, adv. = kærliga.

kær-ligr, adj. dear, beloved, Dipl. ii. 11, v. 20.

KÆRR, adj., compar. kærri, superl. kærastr and kærstr; [Dan. kiær; Swed. kär; this word, which does not occur in old poets of the heathen time, was prob. introduced through the French from the Lat. c&a-long;rus] :-- dear, beloved, intimate; lengi höfu vit feðgar ekki kærir verit Noregskonungum, Nj. 8; hinn kærasti konungi, Fms. i. 15; var með þeim en kærasta vinátta, Eg. 2: görðu þeir með sér ena kærstu vináttu, Nj. 103; verit hefir kærra við Þórólf af þinni hendi, Eg. 255; allir görðu sér kærra við Hákon, Fms. i. 22; þinna kærastu vina, Stj. 539; mín kæra, my dear! 388; minn kæri, my dear!

kærsla, u, f. a complaint, Stj. 539; þá hófu aðrir menn sínar kærslur fyrir konungi, Hkr. ii. 136; jarl hafði miklar kærslur á Ívar bodda, Fms. ix. 260. Kærslu-sunna, u, f. the Sunday Judica me, the 5th Sunday in Lent, early Dan. Kære-Söndag, D. N. passim.

kæsa, t, to make to ferment; kæstr, fermented, decomposed, esp. of the flesh of skate or sharks, kæst skata, kæstr hákarl.

KÆSIR, m. rennet from a calf's maw, used to curdle milk, for making cheese and skyr (q.v.), freq. in mod. usage. kæsis-gras, n., botan. butterwort, pinguicula, Hjalt.

KÆTA, t, [kátr], to gladden, Stj. 418: reflex. to be gladdened, rejoice, Hkr. iii. 278, Barl. 144, 208.

kæti, f. cheer, gladness, Fms. x. 409, Barl. 74, 134.

KÖGGULL, m., pl. köglar, the joints in the fingers and toes; at af skýfðum fremstum köglum fóta ok fingra, Stj. 379; skeindisk Kormakr á þumal-fingri ok klofnaði köggullinn, Korm. 88, Sturl. i. 31; ok loddi köggullinn í sinunum, Lv. 86, Magn. 536: metaph. a small piece, mó-köggull, tað-k.

kögla, að, [dimin. from kaga], to ogle, Þorst. hv. 43, Fs. 48.

kögur-barn, n. [Norse koggebarn], prop. a 'swaddled-bairn,' a bantling, infant, as a term of abuse, Fas. ii. 232.

KÖGURR, m., dat. kögri, pl. kögrar :-- a quilt with fringe, a counterpane; hann lét göra grind um legstaðinn ok breiða yfir kögur, Fms. viii. 237; er leg hans í miðju kirkju-gólfi, ok breiddr yfir kögurr, Hkr. iii. 376, Fms. x. 128, 150: of a church inventory, kögrar þrír, Dipl. iii. 4, Pm. 34: a bed-cover, hann bjó þegar rekkju ok yfir breiddi einn kagur, Str. 45; sonr á setklæði öll, ... bekk-klæði ok kögra, N. G. L. i. 211; kögur ok handklæði, Vm. 92: of dress, vaða ok væta kögur minn, Hbl. 13: in mod. usage of fringe or fringed cloth: a nickname, Landn.; munu jarðlýsnar synir Gríms kögurs, verða mér at bana? 146: botan. the thyrsus, Hjalt.

kögur-sveinn, m. = kögurbarn; þola þvílíkum kögursveini köpuryrði, Edda 30, Mar. 1056; skylda ek launa kögursveini þínum kanginyrði Hbl. 13.

KÖKKR, m., dat. kekki, a lump, e.g. in badly-stirred porridge, in the throat, and the like; snæ-k., a snow-ball, Dropl.

Kölski, a, m. [Kolr], the Black One, the Evil One, in popular tales.

kölzugr, m. [kallz], pert, saucy, Grett. 116 A.

kömbóttr, adj. [kambr], crested, Stj. 95.

köngull, m. a stalk; vínberja-k., a vine-stalk, Þorf. Karl.

könguló, f. = köngurváfa. köngulóar-vefr, m. a spider's web.

köngur-váfa, u, f., which is the truest and oldest spelling; kongorváfa, Eluc. 23, Barl. 195, v.l.; kavngorváfa and kaungorvofva, Mar. 153; whence köngulváfa, Barl. 195; mod. könguló: [the word is derived from an obsolete köngur (a texture), which has been preserved in the Norse-Finnish kankas, kankuri; perhaps also kögurr (above) is akin, if not the same word; O. H. G. kanker; Norse kaangle] :-- a spider, passim.

köppu-steinn, m. [North. E. cobble; Dan. kampesteen], a boulder, Barl. 165.

köpur-máll (köpurmálugr, Fas. ii. 233, v.l.), adj. bantering, Fas. ii. 128 (in a verse).

köpur-yrði, n. pl. (köpur-orð, Karl. 463), banter, Edda 30, Karl. 463, Þiðr. 186.

KÖR, f., gen. karar, a bed in which one lies bedridden; liggja í kör, to lie bedridden, Ld. 82, Hkr. i. 35, Bs. i. 351, Fms. ii. 200, Gkv. 2. 43; leggjask í kör, to lay oneself down bedridden; sagði at allt var annat athæfiligra en at auvirðask ok leggjask í kör, Eg. 103: mythol. the bed of Hel is called kör, Edda (Gl.) COMPDS: karar-kerling, f. an old bedridden carline, Sturl. i. 36. karar-maðr, m. a bedridden person, Sturl. i. 190, Háv. 50, Clem. 51.

kör, n. choice, election, Ó. H. 97; see kjör.

kör-beðr, m. = kör, Eg. (in a verse).

KÖRI or keri, a, m., medic. a tent, probe; ef köra kennir inn til heila-basta, Grág. ii. 91: poët. a sword is called keri, Hallfr.; as also Val-keri, id.

kör-leg, n. the lying in a kör; körlegs-maðr = kararmaðr, Stj. 158.

kör-lægr, adj. bedridden, D. N.; see karlægr.

körtr, m. [karta], short-horn (?): a nickname, Landn., Sturl.

KÖS, f., gen. kasar, a heap, pile, as of stones, blubber, or the like; hvalr lá í kös, Eb. 292; ok er sú kös (a heap of stones) þar enn allt til þessa dags, Stj. 359, v.l.; þeir þrír fella marga riddara ok alla í eina kös, El. 16; sumir lögðusk í kös, Fms. viii. 306.

KÖSTR, m., gen. kastar, dat. kesti, pl. kestir, acc. köstu; [akin to kös] :-- a pile; bera saman í köstu, Grág. ii. 297; þar féll hverr um annan þveran, svá at þar var k. mikill. Fms. ix. 225; hjoggu ok báru saman í einn köst, Sturl. i. 69; val-köstr, a pile of slain; hris-k., a pile of fagots; kastar skurðr, the right of digging peat enough to make a stack, Vm. 64: esp. a pile of fuel, whence poët., lífs köstr, 'life's-pile' = the body, Eb. (in a verse); kastar hel, 'pile's-bane' = fire, Lex. Poët.

kösungr or kausungr, m. a kind of jacket, Fms. vi. 422.

KÖTTR, m., kattar, ketti, pl. kettir, acc. köttu, mod. ketti; [A. S. and Engl. cat; O. H. G. chatza; Germ. katze; Dan. kat; Swed. katt] :-- a cat, originally the martin cat or weasel; engi dynr verðr af hlaupi kattarins, Edda 19; hross eigu menn eigi at eta ok köttu, K. Þ. K. 134; mýss svá stórar sem kettir ungir vaeri, Ó. H.; liggja hjá sem köttr í hreysi, Orkn. 104; sér köttrinn músina, Ísl. ii. 309; rífast eins og gráir kettir, to live a cat and dog life, a saying; hvatr, blauðr, breyma k. (q.v.); a tom-cat is called fress, högni, steggr; a she-cat, bleyða; a black tom-cat, kolr; a white tom-cat, mjaldr; the pet name is kisa, kis kis, q.v.; hreysi-k. (q.v.), the ermine cat. It seems that in the Saga time (10th century) the cat was not yet domesticated, for passages such as Vd. ch. 28, Eg. S. Einh. ch. 10, and the story in Edda (Thor lifting the giant's cat) apply better to the wild cat or the martin cat; and the saying in Ísl. ii. l.c. (sees the cat the mouse?) probably refers to the weasel and the field mouse; but that early in the 12th century the cat was domesticated even in Icel. is shewn by the story of the chess-players and the kittens leaping after a straw on the floor, told in Mork. 204, 205; for a curious legend of the genesis of the cat, see Maurer's Volks. 190; kattar sonr, a cat's son (the ermine cat), a bastard, was a term of abuse, Hkv. 1. 18 :-- a nickname, Landn.; hvers son ertú? -- Ek em Kattarson, -- Hverr var sá kottrinn? Fms. vi. 390. COMPDS: kattar-auga, n. cat's eye, botan. forget-me-not. kattar-rófa, u, f. a cat's tail. kattar-skinn, n. a cat's skin, Grág. i. 504. kattar-tunga, u, f., botan. cat's tongue, the sea-plantain, plantago maritima, Hjalt.