This is page 395 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

LJÓMI -- LJÓTR, 395

LJÓMI, a, m. [A.S. leoma; Old Engl. leme; Scot. and North. E. g-loaming; Hel. liomo; the Dan. lyn = lightning is a kindred word contracted from the Goth. lauhoma; cp. Scot. to leam] :-- a beam, ray, radiance, Hkv. 1. 15, 21; skínn sól á alla glerglugga, ok berr nú ljómann um alla höllina, Þiðr. 15, Mirm. 35: freq. in mod. usage, dags-ljómi, day-beam, fyrst þá dags-ljóminn lýsir, Pass. 15. 8; dýrðar-ljómi, 41. 6. II. a nickname, Fb. iii.

ljón, n. a lion; see león. ljóns-fótr, ljóns-kló, ljóns-lappi, all botan. names for Lady's mantle = alchemilla.

LJÓNAR, m. pl. an obsolete law term, daysmen or umpires; ljónar heita þeir menn er ganga um sættir manna, Edda 107, Vsp. 14, Ýt. 3; it remains in Swed. local names, as Lin-köping = Ljóna-kaupangr, and Jon-köping, dropping the initial l according to the Swedish pronunciation.

LJÓRI, a, m. [from ljós; Swed. liure; Norse liore] :-- a louvre or opening in the roof of ancient halls for the smoke to escape by, and also for admitting light, as the walls of such dwellings had no windows; falla eitrdropar inn um ljóra, Vsp. 44; hann komsk út um ljórann ok svá brott, Hkr. i. 267; ef hús verðr íelda í kaupangi, ok verðr eigi logi ljórum hæri, N.G.L. ii. 248; einn morgin kom hrafn á ljóra ok gall hátt, Landn. 161; hann lét snúa fjöl fyrir ljórann svá at lítið op var á, Fms. vi. 281. The men who kept watch used to sit by the louvre; sá er við ljórann sat ok vörð hélt, ix. 364; þat var siðr hans, þá hann drakk, at maðr skyldi sitja við ljóra ok horfa í gegn veðri á drykkju-skála hans ok halda vörð, Fas. ii. 8l.

LJÓS, n. [Dan. lys; Swed. ljus; cp. Goth. liuht; A.S. leoht; Engl. light; Germ. licht; Lat. lux] :-- light; í ljósi, in light, opp. to í myrkri, Grág. i. 433; ok hefir þat ljós af sólu, Rb. 108, passim; sólar-ljós, sun-light; dags-ljós, day-light; stjörnu-ljós, star-light, Lil. 40; kerta-ljós, candle-light: and metaph., hreinlífis ljós, spektar ljós, Greg. 30, Post.; ljós heimsins, the light of the world, N.T., Pass., Vídal. passim. 2. of lamp or torch-light (Dan. lys), often in plur.; með brennandom ljósom, Hm. 99; þrjú vóru log í skálanum ... manns-hönd kemr á hit þriðja ljósit, ok kæfir ljósit, Gísl. 29; þar brann ljós, Ó.H. 72; þar brann ljós á kerti-stiku, Fb. i. 258; þeir þóttusk sjá fjögur ljós í hauginum brenna, Nj. 118; kom þá konungr til ok lét bera til ljós, Eg. 216; hvert þat ker eða kerti sem ljósit fylgir, Stj. 76: kveykja, tendra ljós, to make a light, Fs. 38, Sturl. iii. 182; slökkva ljós, to blew it out; but also, drepa ljósið, to 'kill' a light, i.e. to extinguish it; skrið-ljós, a lantern; gangi brúðgumi í ljósi í sama sæing konu, Grág. i. 175, N.G.L. i. 48, referring to the custom of escorting the bridegroom with lights (torches) to the bridal bed; if this was not done the marriage was unlawful. II. metaph., hafa í ljósi, to bring to light, Gþl. 546; láta í ljós (ljósi), to bring to light, reveal, manifest, Sks. 195, Fms. ii. 275, viii. 16; koma í ljós, to come to light, appear, Grág. i. 177. 2. metaph. the light of life; ferr hann einatt ór þvísa ljósi til helvítis, Hom. 159; í þvísa ljósi ok öðru, in this life and the next, part of the ancient oath formula in the Fifth Court, Grág. i. 74, Nj. 241. As this court was founded in 1004, only three or four years after the introduction of Christianity, the phrase may be of Christian origin; the passage in Am. 85 (fara í ljós annat, to depart to the other light = to die) was prob. derived from the oath formula floating before the mind of the poet; poët, the eyes are called ljós kinna, 'cheek-light,' Kormak; brúna ljós, hvarma ljós, Lex. Poët. COMPDS: ljósa-skipti, n. pl. the 'light-shift,' twilight; í ljósa-skiptunum. ljósa-stjaki, a, m. [Dan. lyse-stage], a candlestick, chandelier. ljósa-söx, n. pl. snuffers. ljósa-verk, see below s.v. ljóss.

ljósa, u, f. [Lat. lucina], a nurse or foster-mother, who was usually a midwife also, freq. in mod. usage, also called ljós-móðir, 'light-mother;'. hún ljósa mín! hún ljósmóðir mín!

Ljós-álfr, m. the Light Elves, opp. to the Dökk-álfar, the Dark Elves, Edda 12.

ljós-blár, adj. light blue, D.N., freq. in mod. usage.

ljós-bleikr, adj. pale, fawn-coloured, of a horse, Grett. 75, 157 new Ed.

ljós-bruni, a, m. the burning of a light, 623. 51.

ljós-engill, m. angel of light, Pd.

ljós-eygðr, adj. light-eyed.

ljós-fari, a, m., poët, the ether, sky, Edda (Gl.)

ljós-hamr, adj. light-hued, Ýt.

ljós-hærðr, part. light-haired, Stj. 81, Sturl. iii. 112 C.

ljós-jarpr, adj. light chestnut, Fms. v. 238, ix. 535, Hkr. i. 320.

ljóska, u, f. a chestnut mare.

ljós-ker, n. a lantern, Stj. 394, 544, 565, Rb. 378, 380, Vm. 7, Pr. 79, Fb. ii. 375, Bret. 118, Mar.

ljós-leiki, a, m. brightness, Fms. x. 169, Hkr. i. 72.

ljós-liga, adv. clearly, plainly, Skálda 168, Odd. 107 new Ed.

ljós-ligr, adj. clear, plain.

ljós-litaðr, part. light-hued, Nj. 29, Eb. 42, Fms. ii. 20, vii. 321.

ljós-móðir, f. a 'light-mother,' = ljósa, q.v.

LJÓSS, adj., compar. ljósari, superl. ljósastr; gen. fem. sing. ljóssar, Vkv. 5, mod. ljósrar; dat. fem. sing. ljóssi, Korm. (in a verse), mod. ljósri; gen. pl. ljóssa, mod. ljósra :-- light, bright, shining; ljóss ok fagr, Edda 7; ljóss dagr, a bright day, Sól. 12; ganga ljósum logum (allit.), with 'light lowes,' bright lights; um morguninn eptir er ljóst var, Hkr. i. 61; gera ljóst, to dawn, Anal. 228; verða ljóst, to grow light, dawn, Fms. ix. 21, Eg. 219: of metals, ljósa exi, a bright shining axe, Ld. 276; ljósan lé, a bright scythe, Fsm.; ljósir aurar, the bright gold, Sól. 34: of a light-coloured horse, ljóss hestr and Lýsingr, but the ancients said hvítr hestr: of hue, ljóss í andliti, Fms. ix. 535; líki ens ljósa mans, Hm. 91; þat ljósa lík, Sól. 12; löttu ávalt ljósar, the 'bright,' fair ones, i.e. the ladies, Am. 29; sinnar ljóssar kvánar, Vkv. 5: ljós vara, light 'ware,' ermine, Eg. 69: also of food, milk, and the like, whence ljósa-verk, n. dairy work, Nj. 185; cp. hvítr matr. II. metaph. clear, evident, plain; ljóst er boðorð Drottins, Hom. 96; en hitt er ljóst, at ..., Eg. 64; Egill segir í fám orðum it ljósasta um ferð sína, 409; hann kvaðsk hafa spurt af et ljósasta um hans erendi, Ld. 176; mæli ek því þetta svá ljóst, at ek veit ..., Nj. 102; kallaði hann þá ljóst um málefni, Fms. vii. 141 :-- ljóss em ek í því, ek vil at ..., I am clear in that matter ..., Ísl. ii. 406; því vil ek ljósan gera mik, make a clean breast, Bs. i. 720: clear, easy to see, understand, and the like. Ljósa-vatn, n. Light-water, Bright-water, a local name, whence Ljós-vetningar, m. pl. the men from L., Nj., Landn.

LJÓSTA, pres. lýstr, pl. ljóstum; pret. laust, 2nd pers. laust, pl. lustu; subj. lysti; imperat. ljóst (Þiðr. 323), ljóstú (Kormak); part. lostinn :-- a weak pres. lýstir, Grág. ii. 15, Rb. 356; a weak pret. lýsti, Þd. 13 (listi Ed.), Lv. 24, Post., see Lex. Poët. :-- to strike, smite, hann hóf upp knatt-tréit ok laust Grím, Eg. 189; ok laust hann sveininn með sprota, Nj. 16; þá reiddisk Þorvaldr ok laust hana í andlitið svá at blæddi, 18; ílla er þá ef ek em þjófs-nautr, ok lýstr hana kinnhest, 75; þá skal ek nú, segir hón, muna þér kinnhestinn þann er þú laust mik, 116, Fms. vii. 157; hann laust við eyra Sámi, Sturl. iii. 123; hann laust milli herðanna Bergi með hjöltunum, Fs. 52; mun þess goldit vera, at þú lýstir mik saklausan, Post.; en þat er Jökull bróðir minn laust þik högg, þat skaltú hafa bótalaust, Fs. 57, Sturl. iii. 26; heldr en þeir lysti á stokk eða stein, Fms. vii. 227; ljósta á dyrr, Finnb.; or ljósta högg á dyrr, Fs. 131; ok laust í höfuð mér svá mikit högg, at haussinn lamðisk, Fms. ii. 188, Bs. i. 335; laust hann selinn í svima, 342; segja menn at hann lysti (subj.) af honum höfuðit, Edda 36; lýstr ofan á miðjan hvirfil ... reiðir þá hamarinn af öllu afli ok lýstr á þunn-vangann, 30; lýstr í höfuð honum, 29; ef maðr lýstir mann svá at blátt eðr rautt verðr eptir, Grág. ii. 15; slíkt er þótt knífi sé lostið eða spyrnt, 16; hann lýsti horninu í höfuð honum, Lv. 24; Rútr laust vinstri hendi utan á hlýr öxinni, Nj. 28; Egill laust skildinum við kesjunni, Eg. 378; ok lýstr við atgeirinum, Nj.: of a gale, en er þeir kómu í Veggjaðar-sund, lustu þá veðr, Fms. ix. 21. II. to hit, strike, with a spear or the like; hann var lostinn manns-höfði í gögnum, Edda 55; þá var Knútr lostinn öru til bana, Fms. i. 118; Þjóstólfr skaut broddi, ok laust (and hit him) undir kverkina, svá at yddi út um hnakkann, vii. 211; maðr skaut ör ór flokki Hákonar ok laust undir kverkina, 273; hann lýstir dýr með hornum sér til matar, Rb. 356; lostinn (struck) af fjánda, 623. 22: [hence the mod. Norse ljostre = to spear or strike salmon with a fish-spear; cp. ljóstr.] III. the phrases, ljósta árum í sjó, ok róa sem ákafast, to dash the oars into the sea, of the first stroke of the oars, Gísl. 61, Fms. viii. 144; og lustu árum hinn gráa sæ, Od. (in Dr. Egilsson's version): ljósta eldi í, to put fire to; báru á við ok næfrar ok hálm ok lustu þar í eldi, Fms. ix. 44: ljósta upp herópi, to raise the war cry, vii. 260, 264, Eg. 88: metaph., ljósta e-u upp, to spread a rumour, Fms. x. 120; ljósta upp kvitt, Nj. 107; ljósta e-u við, to put forth, bring up as a pretext, Nj. 99: to pick, næfrar skal hann eigi ljósta til sölu, N.G.L. i. 39 (ii. 138). IV. impers., of a sudden gust of wind, tempest, fire, it blows up of a sudden; þá laust á móti þeim útnyrðingi steinóðum, 656 C. 21; ok láta opna, til þess at þar lysti í vindi, Fms. xi. 34; ok síðan lýstr á íllviðri fyrir þeim, 51; er élinu laust á, ok meðan þat hélzk, 136; laust í móti þeim svá miklu fárviðri, ... laust vindi í móti þeim, Gullþ. 6, 8; þvíat myrkri laust yfir allt, Þorst. Síðu H. 10; þá laust eldinum af fuglunum í þekjuna, the thatch caught fire, Fms. vi. 153; þá laust í verkjum, he was taken with sudden pains, viii. 339; þá laust hræðslu í hug þeim, they were panic-stricken, 43: of a battle, fight, e-m lýstr saman, to come to blows, pitched fight; laust saman með þeim snarpri sókn, Odd. 117 new Ed.; ok lýstr þegar í bardaga með þeim bræðrum, Fms. xi. 15; ok laust í bardaga með þeim, Nj. 127; ok er saman laust liðinu, when they came to close fighting, Korm. 170, Fms. viii. 38, Stj. 604; nú lýstr þeim saman, Ísl. ii. 364. V. recipr., ljóstask, to come to blows; ef þrælar manna ljóstask, Grág. ii. 155.

ljós-tollr, m. a lighting tax, a fee to a church for lighting, H.E. ii. 223.

ljóstr, m., the r is radical, [Scot. leister; Ivar Aasen ljoster; Swed. ljustra; Scot. leister; cp. the description in Scott's Guy Mannering] :-- a salmon-spear, Pr. 454: metaph. in upp-ljóstr.

ljót-leikr, m. (-leiki, a, m.), ugliness, Stj. 201, 309, 319.

ljót-liga, adv. in an ugly manner, K.Á. 28, H.E. i. 467.

ljót-ligr, adj. ugly, hideous, Sks. 528, Al. 87, Fb. i. 497.

ljót-limaðr, part. with misshapen limbs, ugly, Fb. iii. 416.

LJÓTR, adj., ljótari, ljótastr, [cp. Dan. lyde], ugly, hideous, misshapen, of the body; Þórarinn var allra manna ljótastr, hann hafði hendr miklar