This is page 400 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

400 LUKA -- LYGIORÐ.

ok skal nú yfir lúka með oss, Nj. 200; þar á móti freistar hinn fraekni

hversvetna, áðr yfir lúki, the bold will not give up as long as any chance

is left, Al. 100; ok hugði, at þá mundi bráðast yfir luka hans aett ok

þeirra frænda ef harm hætti til þeirra afar-kosta, it would then come to a

final issue, Fms. viii. 24. III. to end, bring to an end, finish;

nú lúku vér hér Hólmverja-sögu, Ísl. ii. 118; ok lúku vér hér þessum

þætti, Njarð. 384; lúku vér svá Vápnfirðinga-sögu, Vápn. (fine); lið allt

mundi vera niðri í Eyjum at lúka heyverkum, Nj. 113; þá er menn höfðu

lokíð lögskilum at mæla, when men had done, finished their pleading, Lv.

52. 2. as a law term, to bring a case to a conclusion, discharge;

vilju vér nú lúka málinu þótt þú ráðir einn skildaganum, Nj. 8l; at vit

Guðmundr görim um ok lúkim málinu, Ölk. 35; er hann hafði lokit

erendum sínum, Sturl. iii. 280; vil ek nú svá at einu lúka málum mínum

at þér líki vel ok Einari, Eg. 731. 3. the phrase, lúka vel, ílla við

e-n (ellipt. qs. lúka málum), to behave well (ill), deal fairly (unfairly),

with a person, with the notion of a final dealing; at þeim mundi

fjándskapr í þykkja ef hann lýkr ílla við þá, Eb. 114; at hann mundi

enn ílla við þá lúka, Lv. 23; Bolli fékk Sigríði gjaforð göfugt, ok lauk

vel við hana, Boll. 362. 4. lúka e-u af, to finish: lúka við e-t,

id. 5. in mod. usage, ljúka and ljúka e-u, to have done eating;

ljúka úr askinum, to eat up one's platefull, leave nothing; eg get ekki

lokið því, I cannot eat it all. IV. to pay, discharge, with acc. of

the amount; lúka e-m e-t, svá mikit fé sem vér eigum konunginum at

lúka, Fms. vi. 148; ok lúka í gulli eðr brendu silfri, Bs. i. 31; nú bera

þeir vitni er hann lauk skuld þeirri allri sér af hendi, N. G. L. i. 32; luku

þeir jarli fé svá at honum gazt at, Grett. 59 new Ed.; hann skal lúka

Hallvarði fjóra mánaðar mati, Anal. 295: acc., hina fyrstu skuld lýk ek

með þessu Grímhildi systur, Þiðr. 324: to discharge, of duties, Snorri

kvaðsk mundu lúka erendum þeirra, Eb. 212. V. impers. it

opens; er í sundr lauk firðinum, when the fjord (the entrance) opened,

Krók. 59; ok er þeir kómu fyrir Reykjanes, ok þeir sá firðinum upp

lúka, Eg. 128. 2. it is at an end; followed by dat., lokit skal nú

okkarri vináttu, Ísl. ii. 238; áðr en lúki þessi stefnu, Fms. x. 358;

var þess ván, at ílla mundi íllum lúka, that it would end badly with

a bad man, Fas. iii. 314; ok er lokit var drápunni, Ísl. ii. 237; ok

lýkr þar nú sögunni, here the Saga ends, 186, 276; ok lýkr þar þessi

sögu, Eb. (fine) and passim; ok lýkr hér nú Laxdæla-sögu, Ld. 334;

þá var lokit öllum vistum nema hval, all stores at an end, all eaten up,

Bs. i. 208; honum lézk allokit allri ván, all hope gone, 198; lauk svá

þessum málum, Eg. 733; áðr þeim fundi lúki, Lv. 52. VI.

absol., svá lauk at lyktum, it ended so that..., Ísl. ii. 269; lýkr svá, at

þeir kaupa þessu, it ended so that they struck the bargain, Valla L. 216;

lýkr þar frá honum at segja, there it ends to tell of him, passim; nær munu

vit gangask áðr en lýkr, Nj. 176; þú munt aerit mjök elska féit, áðr lýkr,

Gullþ. 7. VII. reflex, to be opened, open; fjallit lauksk upp

norðan (opened), Eb. 28, Krók. 52; ok þegar lauksk hurðin á hæla

honum, Edda 2 :-- to come to an end, ok er um þetta allfjölrætt á þingi

hversu þessi mál mundu lúkask, Nj. 109: hér lýksk (here ends) sjá bók,

Íb. (fine) :-- gékk Haldóra með barni, ok lauksk seint um hennar hag.

H. was heavy with child, and it went slowly on with her, Sturl. i. 199; at

þessarar konu eymd yfir lúkisk á einhvern hátt, can come to some end,

Bs. ii. 173 :-- to be discharged, skal þetta fé upp lúkask (be paid out) af

lögmanni, N. G. L. ii. 12.

lúka, u, f. the hollow hand held like a cup, and in plur. of both hands

held together. II. the lid in the opening of a loft. lúku-

gat, n. an opening in a loft.

lúkning, f. a discharge, payment; skulda-lúkning, discharge.

lúnóttr, adj. [Germ, laune] , knavish, Snót 210.

lúpu-legr, adj. crest-fallen, (conversational.)

lúra, ð, pres. lúri, to doze, nap; and lúr, m. a nap.

LÚS, f., pl. lýss, [A. S. and O. H. G. lûs; Engl. louse, pl. lice; Germ.

laus] :-- a louse; lýss ok kleggjar, Eluc. 23; leita sér lúsa = Dan.

lyske sig: sayings, læðast eins og lús með saum; sárt bítr soltin lús;

munu jarð-lýsnar synir Gríms kögrs verða mér at bana? sárt bítr soltin

lús, kvað Gcstr, Landn. 146; hann er mesta fiski-lús, of a good angler,

Hrólfr 6 (name of a play); færi-lús, a sheep louse; jarð-lús, vermin; ná-lús.

COMPDS: lúsa-blesi, a, m. a niggard. lúsa-lyng, f. the common ling,

Hjalt. Lúsa-oddi, a, m. nickname of a beggar, Fbr. Lúsa-

skegg, n. lousy-beard, a nickname, Fb. iii. lúsa-sótt, f. phthiriasis.

lús-iðinn, adj. sedulous (slang), cp. Engl. bookworm.

lúsugr, adj. lou s y, Fbr. 92 new Ed.

LÚTA, pres. lýt, pl. lútum; pret. laut, lauzt (Nj. 70), laut, pl. lutu;

subj. lyti; part. lotit: a weak pres. lúti, lúti ek helgum dómi, the

Runic poem; pret. lútti, Barl. 199, Stj. 229: [A. S. lútan; Old

and North. E. lout; Dan. lude] :-- to lout, bow down; konungr laut

þá allt niðr at jörðu, Fms. i. 159; hann hélt höndunum yfir höfuð sér

ok laut til altaris, ok bar yfirhöfnina aptr af herðum honum er hann

hafði lotið undan, iv. 172, 173; stendr hann á knjánum ok ölnbogunum,

lýtr hann niðr mjök við, xi. 64; at eigi skal þurfa at lúta optar um

sinn í hornit, en er hann þraut erendit ok hann laut ór horninu, Edda

32; Grettir sá er hann laut ok spyrr hvat hann tók upp, Grett. 93;

hann lýtr fram yfir borðit, Þiðr. 323; þá fell niðr spónn fyrir henni, hón

laut niðr eptir, Eb. 36. 2. of worship; þat er upphaf laga várra,

at austr skolum lúta ok gefask Kristi, it is the beginning of our law, that

we shall all lout towards the east, and give ourselves to Christ, N. G. L.

i. 339; Barlaam lútti í austrið ok bað til Guðs, Barl. 199; henni ek

laut hinnsta sinni, ægis-heimi í, I louted to her (viz. the sun) the last

time in this world, i.e. it was the last day of my life, Sól. 41, (cp. á

baðmi viðar þeim er lúta austr limar, Sdm. II), referring to a heathen

rite of bowing towards the east (the rising sun) during prayer, cp.

Landn. I, ch. 9. 3. of doing homage, with dat. of the person;

Erlingr laut konungi ok heilsaði honum, Ó. H. 119; hljópu þeir upp

allir ok lutu þvi skrimsli, 109; lauztú mér nú, segir Skarphéðinn, en

þó skaltú í móður-ætt falla áðr vit skiljum, Nj. 70; Þórarinn svaraði

ok laut konunginum, Ó. H. 118; þessi maðr kvaddi konung ok laut

honum, Orkn. 116, and passim, cp. also Sól. 41; lútti Joseph þá lítil-

látliga allt niðr til jarðar, Stj. 229; hann kvað fyrr myndi hann tröll

taka en hann lyti honum, Fs. 53: lúta undir e-n, to be subject to, Bs.

ii. 5, Barl. 25: to belong to, bear upon a subject, þetta efni lýtr til lofs herra

Guðmundar, Bs. ii. 146; hvar hann vildi at þetta ráð lyti, O. H. L. 5;

hann var þar með mestri virðingu ok lutu allir til hans, paid him homage, Fb. i. 431; lúta til útlendra konunga, Ó. H. 45; þangat lýtr allt ríkit,

þar eru Uppsalir, 65; en hitt mun mér örðgara þykkja at lúta til Selþóris

er þrælborinn er í allar ættir, 112. 4. to give way, yield; þá let ek

til ok laut ek, Mar.; er hann hafði látið lúta undan Vagni, Fms. i. 174;

hinir lægri verða at lúta, the weaker has to lout, a saying, Grett. 162;

þá á þar dómnum at vægja um þess manns mál er svá er at lotinn, who

is thus brought to his knees, Sks. 663; áðr Niflungar lúti, Þiðr. 328;

lúta í gras, to bite the dust, Fbr. 90 new Ed.: lúta at litlu, to be thankful

for little, Grett. 134. II. part, lotinn, 'louting,' bowed, bent

down, used as adj.

lútning, f. = lotning, Barl. 25.

lútr, adj. louting, bowed, bent down, stooping, Stj. 20, Bjarn. 33; með

lútu höfði, 601, Mar.; fara lútari, Fs. 55; niðr-lútr, shameful.

lydda, u, f. [loddari], a naughty person, Fas. iii. 434, Krók. lyddu-

skapr, m., -ligr, etc.

LYF, f., pl. lyfjar. also spelt lif, see the references below; the word is

used as neut. in Bs. ii. 87, and then chiefly in pl. in Bs. i. 179, Fas. iii. 11,

Fms. ix. 282; [Ulf. lubja-leisi = GREEK, Gal. v. 20; A. S. lib ; O. H. G.

lupi; Swed. luf ; early Dan. löv] :-- a herb, simple, esp. with the notion

of healing, witchcraft or supernatural power, = Gr. GREEK; trúa á lyf

kvenna eða görningar, Hom. 33; lækning, lyf eðr galldra, 121; góð

smyrzl ok læknings-lif, Fas. iii. 174; með heilsamligum smyrslum né

lækningar-lyfum, Stj. 272; lif (not líf) með lækning, Skv. 1. 17; varisk

menn lif, rúnir ok galdra, N. G. L. iii. 300; töfr ok lif, rúnir ok galdra,

286; laskningar lyf, 245; kona hver er ferr með lif ok læzk kunna bæta

mönnum, ef hón er sönn at því, þá er hón sek þrem mörkum, i. 390 ;

hann tekr þá nokkur lyf af helgum dómi Jóns biskups, Bs. i. 179 ; ek

hefi þat eitt gras, er ... Dagfinnr svarar, engi (=enga ?) lyf eðr lækning

skulu vér til þessa hafa, nema þær einar (sic), er. . ., Fms. ix. 282; eitr-

fullt lyf, Bs. ii. 87; lítil lyf kveða höfð til lýða sona, the sons of men are made of small matter (seed, cause?), Fas. iii. 11 (in a verse): adverb.,

ekki lyf, not a hit, Skv. 1. 9, (not as explained at p. 274, col. 1 line 1):

ú-lyfjan, poison.

lyfð, f. = lyf; oleum eðr aðrar lyfðir, Stj. 522.

lyfja, að, to heal; in the phrase, lyfja e-m elli, to cure one of old age

= to kill him downright, Am. 74, Fas. iii. 155, 156; lyfja þeim sitt

of beldi, to cure them of their overbearance, Al. 10; skal ek lyfja þér þína

íllsku, Flóv. 43.

lyf-steinn, m., also spelt lif-steinn, Korm. 80, 116, Fas. iii. 244, 307 :--

a healing stone, stone of virtue (cp. mod. Icel. náttúru-steinn); such stones

are recorded as attached to the hilts of ancient swords to rub and heal

the wounds with, e. g. the sword Skofnung; wounds made by this sword

could only be healed by the stone grooved in its hilt, Ld. 250, 252,

Korm. 80, cp. Þúrð. (1860) 102; í eptra hjalti sverðsins vóru læstir lif-

steinar, þeir er eitr ok sviða drógu ór sárum ef í vóru skafnir, Fas. iii. 244,

307; Bersi hafði lifstein á hálsi, Korm. 116, where the stone was to save

one from being drowned.

lygð, f. = lygi, Fms. ix. 401, x. 342, Bs. i. 766, Pass. 50. 9.

LYGI, f., indecl. in sing., but in pl. lygar; [ljúga] :-- a lie, falsehood;

fyrir lygi Ls. 14; slík lygi, Eg. 59; en mesta lygi, Nj. 79, Fms. vi. 241;

ok gafsk ván at lygi (laygi), x. 389: plur., lygar ok drabl, Fas. iii. 423;

aptr hverfr lygi þegar sönnu mætir, a saying, Bs. i. 639. 2. a fable;

en vitrum mönnum þykkir hver saga heimsliga únýtt, ef hann kallar þat

lygi er sagt er, en hann má engar sönnur á finna, Ö. T. 2. COMPDS:

lygi-andi, a, m. the spirit of a lie, Stj. 603. lygi-fortala, u, f. false

advice, Stj. 264. lygi-grunr, m. false suspicion, Mar. lygi-

konungr, m. a false king, pretender, F'b. i. 28. lygi-kvittr, m.

false news, Nj. 150, Fms. ix. 350. lygi-lauss, adj. truthful, Sturl. iii.

261. lygi-liga, adv. lyingly, Stj.: incredibly, Al. 21. lygi-ligr,

adj. incredible, absurd, Anecd. lygi-löstr, m. untruthfulness, Stj. 197.

lygi-maðr, m. a liar, impostor, Sks. 75, Fms. ix. 55. lygi-orð, n.