This is page 450 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

450 NEÐAN -- NEFND.

eitr-kykvendi, 655 xii. 2; má af öngum fremjask né fullkomask, nema biskupi, K. Á. 22; eigi meira né skemra, Fms. xi. 304 :-- irregular usage, því at eins (only in that case) ferjanda né (nor) festum helganda, nema (if, unless), i. e. neither . . . nor . . . unless, Nj. 240. 3. the negation may also be indirect or understood; né sé þess örvænt at hér verði grátr né stynr, Niðrst. 7; fen né forað (= fen eðr forað), Gþl. 382 A; linar lítið dag né nótt, Bs. ii. 49; fár treystisk eld at ríða né yfir stíga, Fas. i. (in a verse); síð muntú hringum ráða né Röðuls-völlum, Hkv. Hjörv. 6, where the negation lies in örvænt, lítið, fár, síð: as also in ironical questions, hvat megi fótr fæti veita, né holdgróin hönd annarri, i. e. what? to which a negative answer is expected. II. in hvárgi . . . né, neither . . . nor; hvárrgi þeirra, Erlingr né féhirðinn, neither of them, E. nor the shepherd, Fr.; hvárngan ykkarn, Hákon né þik, Fb. i. 182 :-- hvárki . . . né, neither . . . nor, hvárki fyrir forboðan né taksetningar, H. E. i. 419; hvárki af dæmum né ástar hirtingum, 677. 6; hvárki gull né jarðir, Skv. 3. 37; hvárki styn né hósta, Nj.; hvárki gott né íllt, and so in countless instances. III. if the sentence has three or more limbs; hvárki . . . né . . . né, neither . . . nor . . . nor; or also hvárki . . . né . . . eðr,neither . . . nor . . . or; thus, lá né læti, né litu góða, Vsp.; fals né flærð eða rangindi, Fms. ix. 330; the former is more emphatic, see hvárrgi B. III.

neðan, adv. [Engl. be-neath], from beneath, from below, Vsp. 65, Gm. 35, Vkv. 35, Nj. 247, Edda 58, Fms. vi. 149, passim: denoting motion, neðan ór eyjum, Nj. 107; neðan um sáðlandið, 82; neðan frá sjó, neðan úr dal, neðan af eyrum, neðan eptir ánni, Ó. H. 20: without motion, vökna neðan, Fms. ii. 278; skipit var meitt neðan, Sturl. iii. 68 :-- fyrir neðan, beneath, below, with acc., Vsp. 2, 35, Skm. 35, Alm. 3, Fms. i. 10, Ld. 148, Eg. 596, Nj. 84, 145, 214, Gísl. 23: neðan undir, underneath, Fb. ii. 357 :-- with gen., neðan jarðar, beneath the earth; neðan sjóar, beneath the sea.

neðan-verðr, adj. the 'netherward,' nether, lower, undermost, opp. to ofanverðr, Stj. 98, 517; rifnaði tjaldit ór ofanverðu í neðanvert, from top to bottom, Hom. (St.); í neðanverðum dal, Þórð. 58; bjúgr at neðanverðu, Konr. passim.

neðarla, adv. -- neðarliga, Nj. 82, Greg. 23, Þiðr. 114.

neðar-liga, adv. 'netherly,' low down, far below, Th. 25, Stj. 11.

neðarr, compar. lower, farther down, superl. neðast and neðst, nethermost, lowest down (and so in mod. usage), adv. answering to niðr, q. v. :-- nökkuru neðarr, Fms. i. 215; neðarr en hón hafði ætlað, Gísl. 72; svá sem þeir máttu neðast, Fms. iv. 50; neðst ský ok vindar . . . neðast jörð, v. 340, passim.

NEÐRI, adj., compar. neðarri, Stj. 76, nether, lower, Lat. inferior; superl. neðstr or neztr, nethermost, lowest, undermost; á neðra stræti, Fms. ix. 24; í Tungu inni neðri, Fs.; inn neðra hlut, Eg. 101; Galilea in efri ok in neðarri (neðri, v. l.), Stj. 76; in neðri leið, in the nether world, O. T. 45; neðri bygðir, the nether world, i. e. hell: the neut. it neðra, adv. underneath; var ljóst it efra en dimmt it neðra, Vígl. 40: the nether part, fagrrauðr it neðra, Fas. i. 172; sumir brjóta borgar-vegginn it neðra, Al. 11; Þórr ferr it neðra, Edda; hann samnaði mönnum hit neðra um Mýrar, Ísl. ii. 168; hinn nezti hlutr trésins, Hkr. i. 71; í enu nezta helvíti, Fms. ii. 137; neztu smugur helvítis, Skálda 605.

NEF, n., gen. pl. nefja, dat. nefjum; [A. S. nebbe; Engl. neb] :-- the nose, prop. the beak, bone of the nose, opp. to nasar (nös, q. v.), Grág. ii. 11; liðr á nefi, Ld. 272; þeir hafa hvárki nef né nasar, 'neb nor nose,' i. e. neither lower part nor cartilage, Stj. 79; hann rak hnefann á nasir mér ok braut í mér nefit, Fas. iii. 392; kom á nasir þeim ok brotnaði í honum nefit, Fms. iii. 186; gnúa nefit, Orkn. 394, passim: also in the phrases, stinga nefi í feld, to hide the nose (face) in one's cloak, from dismay, Fms. x. 401; cp. stinga nösum í felda, Sighvat; stinga saman nefjum, to put noses together = lay heads together, i. e. discuss closely, ironic., Grett. (in a verse); kveða, tala í nef, to talk through the nose, Skálda 162; taka í nefið, to snuff up; sjúga upp í nefit, to suck up through the nose; of nær nefi kvað karl . . ., too near the nose, quoth the carle, when he was hit in the eye, Fms. vii. 288; náit er nef augum, the neb is near akin to the eye, Nj., cp. Fms. iii. 188; draga bust ór nefi einum, see burst. 2. as a law term in regard to tax, dues, poll (cp. the English phrase 'to count noses'); um alla Svíþjóð guldu menn Óðni skatt, penning fyrir nef hvert, Yngl. S. ch. 8; hefir þú nú gört fyrir þitt nef þangat út, i. e. tbou hast done thy share, Fbr. 33; gjalda eyri fyrir net hvert, to pay a 'nose-tax' of an ounce, poll-tax, Lv. 89; penning fyrir nef hvert, Hkr. ii. 231; skal göra mann út at sjaunda nefi, N. G. L. i. 97; ertug fyrir sex tigu nefja innan laga várra, 7; skutilsveinar til þriggja nefja ok hverr húskarl til tveggja nefja, H. E. i. 420; yrkja níðvísu fyrir nef hvert er á var landinu, Hkr. i. 227; skal búandi hverr augljós nef hafa af bryggju-sporði á skoru-kefli fyrir ármann, i. e. every franklin has to shew up the poll on a score-roll before the king's officer, N. G. L. i. 200. 3. the neb, beak, bill, of birds, Fms. viii. 10; nefin ok klærnar, Nj. 272, Stj. 90; fugls-nef, uglu-nef, arnar-nef, hrafns-nef, Sdm. passim; also hrúts-nef, a ram's nose, 1812. 66: the saying, lítið er nef várt en breiðar fjaðrir, Bs. i. 676, of high aspirations and weak efforts, see fjöðr: of things, klappar-nef, a jutting rock; skogar-nef, q. v.; steðja nef, the nose (small end) of a stithy; keips-nef, a thole, a rowlock pin: cp. the riddle or pun, liggr á grúfu og horfir upp nef -- á ausu ! of the hook on a ladle's handle. II. as a nickname, Gísl.; = Nosey, cp. Lat. Naso. COMPDS: nef-björg, f. a nose-shield, part of a visor, Fms. i. 178, Orkn. 148. nef-dreyri, a, m. a bleeding at the nose, Sturl. ii. 66, Pr. 474. nef-fölr, adj. pale-nebbed, Vsp., Akv. nef-gildi, n., see below, nef-glita, u, f. a nickname, glitter-nose, Sd. 145. nef-langr, adj. long-nebbed, Sturl. ii. 133 C. nef-lauss, adj. noseless, without a nose, Rb. 348. nef-lítill, adj. small-nosed, Sd. 147. nef-ljótr, adj. with an ugly nose, Fms. ii. 7, xi. 78. nef-mikill, adj. big-nosed, Eb. 30, Orkn. 66. nef-mæltr, adj. speaking through the nose.

nef-gildi, n. [nef], a 'nose-tax,' poll-tax, payable to the king; en sú var orðsending konungs, at hann beiddi þess Íslendinga, at þeir skyldi við þeim lögum taka sem hann hafði sett í Noregi, en veita honum af landinu þegngildi ok nefgildi, penning fyrir hvert nef, þann er tíu væri fyrir alin vaðmáls, Ó. H. 141; nefgildis-skatta þá er Haraldr faðir hans hafði lagt á allt landit lét hann taka hit ytra með sjó ok um Þrænda-lög, ok leggja til skipa-görðar, Fagrsk. 20. This ancient 'nose-tax' was also imposed by the Norsemen on conquered countries, and the name gave rise to strange legends; thus, king Thorgisl, the Norse conqueror of Ireland (A.D. 830-845), is, by an Irish chronicler, said to have levied a tax of an ounce on each hearth, the penalty for defaulters being the loss of their nose. Prof. Munch, Norg. Hist. i. 440, has traced the origin of this legend to the simple fact that the king imposed a 'nose-tax' or poll-tax on the conquered Irish, just as Harold Fairhair afterwards did in Norway.

B. [nefi], a weregild payable to the cognates of a person, opp. to bauggildi = the agnate weregild; þat heitir nefgildi er þeir menn taka er kvennsift eru komnir, Grág. ii. 137, N. G. L. i. 185. COMPDS: nefgildis-frændbót, f. compensation of nefgildi, N. G. L. i. 187. nefgildis-maðr, in. a cognate relative, recipient of n., opp. to bauggildis-maðr, Grág. ii. 181, N. G. L. i. 22.

nef-gildingr, m. = nefgildismaðr, Grág. ii. 178.

nef-gjöld, n. = nefgildi (II), Hkv. 1. 12.

NEFI, a, m. [A. S. nefa; O. H. G. nefo; Germ, neffe; cp. Lat. nepos; Fr. neveu; Engl. nephew] :-- a law term, a cognate kinsman; nefi jarla, an earl's nephew, Sighvat, Edda (Gl.); nið eðr nefa, Grág. i. 137; nefi Knúts, Canute's sister's son, Fms. vi. (in a verse). II. the name of a dwarf, Edda (Gl.): the name of a sword, id.

nefja, u, f. a nickname, Fb. iii.

nefjaðr, adj. nebbed, beaked: in compds, bjúg-n., of an eagle.

NEFNA and nemna, d, [nafn; Goth. namnjan; Germ.; nennen], to name; kona Manue fæðir son ok nefnir Samson, Stj. 410; nefndú þinn föður! Hkv. Hjörv. 16; veit ek þann mann er þora man, . . . nefndú hann ! Nj. 89; á bréfi þessu vóru nefndir (specially named) hinir stærstu höfðingjar, Fagrsk. 91; maðr er nefndr Mörðr, Nj. 2; nefna sik, to name one's name, 6; Hallfreðr nefndi sik, Fms. ii. 86: n. e-n á nafn, to name by name; hann kallaði á menn mína ok nefndi á nafn, Nj. 211; nefna barn á nafn (in christening), N. G. L. i. 339: in a narrative, maðr er nefndr Mörðr, a man was named M., i. e. there was a man named Mord, Nj. 1; 'maðr er nefndr N.' is a standing phrase in the Sagas: Oddr er maðr nefndr, ok var Örlygsson, Gísl. 12; tveir menn eru nefndir, Þorkatlar tveir, 8; Bræðr þrír eru nefndir til sögunnar, hét einn . . . Nj. 22; sá maðr er nefndr til sögunnar er Geirr goði hét, now the story names a man who hight G., Nj, passim, cp. N. M. hét maðr. 2. to mention by name, to name, point out; vóru þessir staðir á nefndir, Bs. i. 731; hann nefndi til þess skipstjórnar-menn, Eg. 33; nefni ek til þess Björn ok Helga, Ld. 14; hann eggjaði mága sína ok nefndi til Hjarranda, Dropl. 24: instances influenced by the Latin, nefndr Eirikr, the said E., Fms. xi. 412; opt nefndir menn, Dipl. v. 26; fyrr-nefndr, above-named. II. to name, order, appoint; nemdi konungr nökkura menn at ganga upp á eyna, Fms. ii. 285; n. mann til skipstjórnar, Fb. i. 186: as a law term, to call, nefna vátta, n. mann í dóm, Nj. 14, Dropl. 13, Grág. i. 15, 72, passim; n. féránsdóm, Grág. i. 80; n. dóm á máli, Nj. passim: to summon, cite, allir aðrir þeir sem þannig vóru nefndir, Fms. ix. 279: to levy, n. lið ór héruðum, vii. 299; cp. nefnd, dómnefna. III. reflex. to name oneself, give up one's name; hann nefndisk Hrappr, Nj. 130; hanu spyrr hvat kvenna hón væri, hón nefndisk Hallgerðr, id.; hón nefndisk fyrir þeim Gunnhildr, Fms. i. 8; ok nefndisk Þýr, Rm. 10. 2. to be summoned, cited; ef sá maðr lætr í dóm nefnask, Grág. i. 16.

nefna, u, f. nomination, Sturl. ii. 27; dóm-n., vátt-n., alþingis-n.

nefnd, f. [early Swed. nämd], denomination, Stj. 11. II. as a law term in the Norse (not Icel.) law, nomination, delegation: 1. a fixed amount of levy or contribution in men and ships; hann görði ok nefnd í hverju fylki, hversu mörg skip . . . skyldi vera ór hverju fylki at mönnum ok vápnum ok vistum fyrir útlenzkum her, Fagrsk. 20; konungr stefndi þing í bænum, hann görði þá bert fyrir allri alþýðu at hann mun leiðangr hafa úti um sumarit fyrir landi, ok hann vill nefnd hafa ór hverju fylki bæði at liði ok skipum, Fms. ii. 245; stefndi hann til lendum mönnum sínum ok hafði nefndir ór landi, x. 94; almenniligar nefndir, N. G. L. i. 446. 2. a body of daysmen or arbitrators to give judg-