This is page 458 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

458 NÓGR -- NÚNINGR.

NÓGR, adj., nógligr, see gnógr, gnógligr.

nói, a, m. a small vessel, see nór: hence Nóa-tún, ship town (?), a mythical local name for the place where Njord, the god of the sea, dwelt, Gm.

NÓN, n. [from Lat. nona], nones, about three o'clock, received as a mark of time from the eccl. law; nær nóni dags, Ld. 224; fyrr en nón kæmi þess dags, Fms. vii. 286; öndvert nónit, 32: fyrir miðmunda (1.30 P.M.) hófsk orrostan, en konungr féll fyrir nón, en myrkrit hélzk frá miðmunda til nóns, Ó. H. 223; féráns-dómr skal sitja til nóns, Grág. i. 141; enda fái hann eigi lokit fyrir nón, 143; eptir nón, N. G. L. i. 10; at nóni, Eluc. 44, Skálda (in a verse). In the old eccl. law, according to the Hebrew reckoning, the Sabbaths, or at least the greater feasts, were reckoned from the nones (evening) of the preceding day; hence the phrase, nón-heilagr, adj. a nones-holy-day, and nón-helgi, f. nones-holiness, of the vigil of the day preceding a feast or the Sabbath; köllum vér þann dag sunnu-dag, en þváttdagr fyrir skal heilagr at nóni, N. G. L. i. 9; nú eru þeir dagar er Ólafr enn Helgi ok . . . . buðu föstu fyrir ok nónhelgi, . . . nú eru þeir dagar taldir er fasta skal fyrir ok nónheilagt, nú eru þeir dagar aðrir er eigi er nónheilagt fyrir ok fasta, 10, 139, 303, Grág. i. 143, Fms. ii. 198; vér skulum halda at nóni enn sjaunda hvern þváttdag, en þat er í þann tíma er útsuðrs átt er deild í þriðjunga, ok sól hefir gengit tvá hluti, en einn úgenginn, K. Þ. K. 92, v. l. COMPDS: nón-hringing, f. a peal of bells at nones, Fms. vii. 38 (on Saturday?). nón-klokka, u, f. a nones-bell, for the service at nones, Fms. vii. 32. nón-skeið, n. the hour of nones, Nj. 196, Eg. 602, Fms. ix. 354, v. l. nón-tíðir, f. pl. the service at nones, Fms. vi. 302, Sturl. i. 138.

nóna, u, f. nones, = nón, 625. 177: the service at nones, ganga til nónu, Fms. iv. 266; allir menu vóru til nónu farnir, Bs. i. 179.

NÓR, n. an inlet, sea-loch; this word is still used in Dan., and freq. in Dan. local names, e. g. Mön's nor, Falster nor, Noret near to Danavirki in Sleswig; but it is obsolete in Icel., and not recorded in old writers.

NÓR, m., gen. nós, dat. nói, [an antiquated word, perh. akin to Lat. navis, Gr. GREEK, GREEK] , a kind of ship, Edda (Gl.): a smith's trough, Björn; brand-nór (í brand-nói), a 'hearth-ship,' i. e. a house, poët., Ýt.

nóra, u, f. [Dan. noer = a baby], a small, wee thing, or of a person, a Lilliputian or the like; silungs-nóra, a small trout.

nó-selr, m. a kind of small seal, opp. to erknselr or örknselr, Sks. 41 new Ed.

NÓT, f., pl. nætr (nœtr); net and nót are kindred words, derived from a lost strong verb (a, ó), cp. the remarks to njóta :-- a net, esp. a large net for catching seals; sel, ef í nót liggr, K. Þ. K. 88; nætr tvítugar kóp&dash-uncertain;heldar, Vm. 98, D. I. i. 576 (notr = notr UNCERTAIN Ed.); hér eru þrjár nætr, Háv. 46, N. G. L. i. 379; sela-nætr, and so in mod. usage: of a drag-net, Gþl. 428. nóta-verpi, n. a right of casting nets, D. N.

nóta, u, f., esp. in pl. nótur, [from the Lat.], notes in music; nótna-bok, -grallari, -kver, etc.

nóta, að, [for. word], to note; with musical notes, brefer tvau nótuð, Dipl. v. 18.

nótera, að, to note, mark, Skálda: to denote, Stj. 231, 278 :-- of music = nóta, sýngja sléttan söng sem nóterað var, Bs. i. 903.

nóti, a, m. a note; merking eðr nóti, Skálda: notes in music, með inum fegrstum nótum, Str. 14, 6l. II. a match, equal; séð hefi ek marga Íslenzka menn en öngan hans nóta, Nj. 121; vér fám eigi hans nóta í fræðum ok íþróttum, Fms. v. 335; engi riddari er hans nóti í turniment, Karl. 36, freq. in mod. usage.

NÓTT, f., gen. nætr, pl. nætr; the old writers mostly spell this word thus (not nátt), agreeably with its mod. sound and form; this, however, is not a real ó, but a remains of the old umlaut ó UNCERTAIN (neótt UNCERTAIN); nom. nótt, Sdm. 26, Hkv. 1. 2, Vþm. 24, 25, Gkv. 2. 12, Skm. 42, Alm. 29, 30, Sks. 50 new Ed.: acc. nótt, Hm. 112; miðja nótt, Grág. (Kb.) i. 36 (four times), 32, 37; þvátt-neótt UNCERTAIN, id.: dat. nótt, Ó. H. 187, Vsp. 6; nóttina, Ó. H. 62, 72, 115, 118 (twice), 187, Íb. 12, Edda 28, 29, 89, Fb. ii. 381: dat. pl. nóttom, Vkv. 6, Hkv. 2. 51; so also in old rhymes, nótt, óttu, Fms. vi. (in a verse): the spelling with á chiefly occurs in Norse MSS. or in writers influenced by the Norwegians, dag ok nátt, Stj. 15, and so rhymed in Skíða R. 194; náttinni, Stj. 15, 16: gen. nætr, passim; náttar only in a few compds: pl. nætr, but næternar (irreg.), Kb. i. 33, 36. In most kindred Teut. languages with á, not ó: [Goth, nahts; A. S. and Engl. night; O. H. G. naht; Germ, nacht; Swed. natt; Lat. noct-is; Gr. GREEK, GREEK.] UNCERTAIN A dat. sing. nóttu is used in mod. poets, e. g. Bs. ii. 479 (in a poem of 1548); eg var að ráða árið um kring það Egill kvað á nóttu, in a ditty of Björn á Skarðsá; and even in acc., þessa nóttu þegar í óttu, það til bar, Hallgr. Pétr; but in old vellums this form is not attested; for the Jd. 39, line 8 (sáttir á einni nóttu), is a mod. conjectural addition, as the vellum (Cd. Reg.) ceases at line 7 of that verse.

B. The night; en at miðri nótt, Ó. H. 187, Edda 29; of miðja nótt, id.; nótt ok degi, Sks. 54; nótt með degi, day and night, Gísl. 14; í alla nótt, all night long, Eg. 418; um nóttina, through the night, Fms. vi. 16; þá nótt, that night, Grág. ii. 322; nótt ok dag, night and day; í nótt, to-night, Eg. 283, 416: the last night, 564, Ísl. ii. 156; í alla nátt Skíða R.; um nætr sakir, for one night, Bjarn. 53: in some phrases the plur. only is used, bæði um nætr ok um daga, both by day and by night, Sks. 63 new Ed.: so also, bjóða góðar nætr ! to bid good night, -- Guð gefi þér góðar nætr ! Jóla-nótt, Yule night, Grág. (Kb.) passim; haust-nótt, an autumn night; hý-nott, the bridal night; nótt ina helgu, the holy night = Germ. weih-nachten = Christmas night, Gþl. 295, 297. The years of one's age were counted by the Yule nights, N. G. L. i. 31, 32, see the remarks to Jól :-- sayings, nótt skal nema nýræða til = GREEK GREEK GREEK, Spenser's 'night, they say, gives counsel best,' Hrafnag. 22; það er tjaldað til einnar nætr, a tent raised for one night, i. e. brief and shifty; láta þar nótt sem nemr, see nema; það er ekki öll nótt úti enn. Time was (and still is) counted, not by days, but by nights (as years are by winters); eigi síðarr en nótt sé af þingi, Grág. i. 101; enda skal eigi Leið vera fyrr en fjórtán nætr eru frá alþingi, 122; tveggja nátta Leið, id.; sjau nóttum fyrir sumar, ii. 244; þá er sextán nætr eru liðnar frá þingi, 80; nefna féránsdóm fjórtán nóttum eptir vápna-tak, 81; fám nóttum siðarr, Bs. i. 321; hann var eigi lengr á Leið en þrjár nætr, Fms. ix. 267; níu nóttum síðarr, Edda 23; þrjátigi nóttum síðar, Bs.: hence, mánuðr þritog-náttar, a calendar month, Íb. 7, K. Þ. K., cp. ein-nættr, etc.; an infant is in Iceland said to be so many 'nights' old, tíu nátta gamalt, einnar nætr. So Tacitus tells us that the Germans of his day, nec dierum numerum ut nos sed noctium computant, Germ. ch. 11; it still survives in Engl. 'fort-night:' -- in poetry the winter is called bear's night (bjarnar-nótt, húns-nótt), Edda, Fas. i. (in a verse), Rekst. II. mythical, Nótt, the giantess Night, daughter of Nörfi and the mother of Earth and Day, Edda, Sdm., Vþm.

C. COMPDS: I. náttar-: náttar-lega, u, f. night-quarters, Boldt 169. náttar-tal, n. a tale or number of nights, Mar. náttar-tími, a, m. = nætrtími, Stj. 16, 71, Fas. ii. 371. náttar-þel, n., in the phrase, á náttarþeli, at dead of the night, Fms. vii. 57, x. 413, Rd. 284, Orkn. 74, Bs. i. 139, N. G. L. i. 62. II. nætr-: nætr-björg, f. help through the night, Bjarn. 43. nætr-elding, f. the 'eld of night,' i. e. the end of night (see elding), Fms. iv. 263, xi. 241, Hrafn. 20, Stj. 787. nætr-ferðir, f. pl. night wanderings, Fas. iii. 478. nætr-friðr, m. peace, truce during the night, Fbr. 98, v. l. nætr-frost, n. a night frost. nætr-fyllr, f. one night's fill, N. G. L. i. 144. nætr-gagn, n. a chamber-pot. nætr-gali, a, m. [from the Dan. nattergal, Germ, nachtigall], the nightingale, (mod.) nætr-gamall, adj. one nigbt old, Rb. 522. nætr-gestr, m. a night guest, one who stays the night, Gullþ. 30. nætr-gisting, f. the staying a night. nætr-greiði, a, m. a night's entertainment, Fas. i. 94. nætr-greiðing, f. = nætrgreiði, Fas. iii. 209, 219. nætr-kuldi, a, m. night-cold, Stj. 97. nætr-langt, n. adj. night-long. Fas. i. 77. nætr-ligr, adj. nocturnal, Sks. 627. nætr-skemtan, f. night-enjoyment (euphem. = cohabitation), Fas. iii. 210. nætr-staðr, m. = náttstaðr; in the saying, einginn ræðr sínum nætrstað. nætr-tími, a, m. night-time. nætr-vist, f. night-quarters, Fms. i. 69.

nudda, að, qs. gnudda to rub, (conversational): to maunder, hvað ertu að n., (slang.)

nugga, að, [from gnúa], to rub.

nunna, u, f. [Lat. novena], a nun, Ld. 332, Grág. i. 307, Bs. passim. COMPDS: nunnu-klaustr, -setr, n. a nunnery, Symb. 59, Fms. vi. 354, vii. 273, viii. 123. nunnu-vígsla, u, f. a taking the veil, Greg. 74, H. E. i. 329.

NUNNA, að (?), [akin to nenna (q. v.), referring to a lost strong verb, ninna, nann, nunninn] :-- to do, pursue; oss nunnask skil (thus, not numnast), our subject is pursued, i. e. our song proceeds, Fms. ii. 289 (in a verse, Hkr., O. T. ch. 97): freq. in later poets, at læra þetta ok kunna, ok ekki annað nunna, to learn this and know, and study nothing but that, Vísna-bók, Ed. 1612, Hugvekju Sálm. 15. 4, 42. 3, see Nj. the Lat. Ed. p. 247, in the foot-note a.

nunnr, m. [nunna], one who strives, a worker, pursuer, GREEK. in the poët, compd hlíf-nunnr = armourer = a warrior, Nj. (in a verse).

nurla or nurfla, að, [nyrfill; cp. Scot, nirl = a crumb] :-- to make money like a miser.

NÚ, adv. [Ulf. nu; A. S., O. H. G., Germ., and Dan. nú; Engl. now; Germ. nun; Lat. nunc; Gr. GREEK] :-- now, meðan enn er nú, Hom. (St.); eggmóðan val nú mun Yggr hafa . . . nú knáttu Óðin sjá, Gm. 53; nú né í gær, Hðm. 2; heill þú nú, Vþm. 6; rístú nú ! Skm. 1, passim :-- in a narrative, now, next, nú víkr sögunni, nú er þar til máls at taka, passim; nú er þat er, now it is to be told that, now it comes to pass, Orkn. (in a verse). II. as interj. nú nú, now now! nú fyrir því, at . . ., Mar.; nú þá, now then ! Stj. 457, 486.

núa, neri, to rub, Fb. ii. 367; see gnúa.

núfa, u, f., see hnúfa.

núligr, adj. now being, present, of time, Eluc. 6.

Núm-verskr, adj. from Numidia, Róm. 148.

núna, adv. now, just now, Valla L. 223, Fb. ii. 238; þar er þat núna, faðir minn, Mar.: freq. in mod. speech, see -na.

núningr, m. rubbing, = gnúningr.