This is page 461 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

NÆRA -- NÖTRA. 461

göra orð nær líkast væri at veita atför jarli, Fms. i. 54; kveða á nær hón varð léttari, Grág. i. 349; nær þeir (supposed that) auka jömnu, ii. 257.

NÆRA, ð, [akin to Ulf. nisan and nasjan = GREEK; A.S. genesan; Germ. genesen; as also Germ. nahren, changing s into r] :-- to nourish, nurse; ok næra svá sína unga, Sks. 48; næra sín híbýli, 326 B; engi gneisti lífsins má næra mik eðr lífga, Fms. x. 368; synir né nærendr, nourishers, H.E. i. 505 :-- to nurse, refresh, þeir þógu ok nærðu líkamina, Stj. 237; svá nærir önd mína hunang-fljótandi mál ór munni þínum, Eluc. 55; heldr at næra en slökkva, Sturl. ii. 15. II. reflex. to take slight food, so as just to keep body and soul together :-- to be refreshed, of a sick or faint person, nærðisk hón svá sem frá leið, Fms. vi. 353; hón dreypir víni á varrir þeim ok nærðusk þeir skjótt, Fas. iii. 571.

nær-föt, n. pl. under-clothing.

nær-gi, adv. [-gi], whensoever; nærgi er, Korm. (in a verse), Grág. i. 154, ii. 124; nærgi sem launat verðr, Nj. 77.

nær-gætinn, adj. = nærgætr.

nær-gætni, f. 'guessing true,' guessing what a person can bear and perform, with the notion of kindness, opp. to exaction.

nær-gætr, adj. 'guessing true,' Eb. 262, Fs. 45, 54, Nj. 254.

nær-göngull, adj.; vera n. e-m, to be near about one's person, Sks. 279: in a less good sense, to mob, throng one, 361 B.

nær-hæfis, adv. nearly, almost.

næring, f. nourishment, food, Germ. nahrung, Sks. 48 B, 51, Anecd. 4. næringar-lauss, adj. (-leysi, n.), taking no food, of one sick.

nær-kominn, part. 'near come to,' entitled to, Fms. Lx. 250, 345.

nær-kona, u, f. a midwife, Stj. 247, 248.

nær-kváma, u, f. a coming near, Sks. 38.

nær-kvæmi or -kœmi, f. a 'coming near to,' accuracy, Sks. 443, 482 B.

nær-kvæmr or nær-kœmr, adj. close, Stj. 270 :-- accurate, með nærkæmri visku, Sks. 572 B.

nærri, adv. = nær, near, nigh; sitja nærri, Grág. i. 50; ganga nærri, Fms. vi. 112; vera hvergi nærri, vii. 283, Sks. 363 (compar.); nærri túni, Lv. 44; nærri sér, Sks. 363 B.

B. Adj. compar. answering to ná-, nearer, and superl. næstr, nearest; hinn nærri ok hinn norðari partr, Stj, 94; þeir er nærri vóru, Nj. 237: nearly entitled to, þótt þær sé nærri arfi, Grág. i. 204; the compar. is rarely used. II. superl., 1. gener. next, next after; þá er næstir búa, Grág. i. 82 B, 115: of time, næstir eptir e-n, Fms. i. 108; þar næst, Eg. 512; enn næsta vetr, the next winter, Ld. 180; inn næsta dag eptir, Grág. i. 57; næstu nótt eptir, Fms. vi. 166; hinn næsta vetr er ek kem til Íslands, ii. 34. 2. also next preceding; hann hafði sekr orðit it næsta sumar (= næsta sumar áðr), Íb. 10; hefir svá fram farit inn næsta mánuð, Fms. iii. 117; á hinum næsta sunnudegi, N.G.L. i. 348; á hinum næsta fundi, Sks. 237; áðr hann fór hit næsta sinn af Noregi, Fms. i. 204; hvar skildisk þú við þetta skeyti næsta sinni (the last time), xi. 71. III. metaph. nearest in point of right or title; sá er boði er næstr, Gþl. 294; vér erum næstir sigrinum, Fms. i. 168 :-- neut., it næsta, hann sat it næsta honum, Nj. 2, 50, Ld. 26.

nær-spár, adj. 'near-spacing,' prophesying true, Bárð. 164.

nær-sýnn, adj. short-sighted, Sturl. i. 70.

nær-vera, u, f. presence, Hkr. iii. 276.

nær-verandi (-verandis), part. being present, Th. 77, Fms. v. 200.

næst, superl.; næst bæ Arinbjarnar, Eg. 515; næst Skotlandi, 267; næst skapi, nearest to one's mind; þar næst Gunnarr, Nj. 240, and temp., Grág. i. 242; -- temp. next, last, næst er ek beidda, Sd. 187; næst nýs, next before, just before, Hkv. 2. 7: er næst ræddum vit um, Sks. 239; því næst, þessu næst, next in turn, Fms. i. 118, vi. 144, Ísl. ii. 209; vil ek at þit reynit hverir munn næst séð hafa, who have seen closest, i.e. truest, Fms. xi. 284.

næst, adv. next; í næst, Edda 103.

næsta, u, f. the last time; næstunni, Fms. iii. 140.

næsta, adv. the next time, last; kom svá næsta, at Ljótr lét þau orð um munn fara, Háv. 51: very, næsta gamall, very old, Þórð. 68; næsta glaðr, Vígl. 16; þungt ok mæðisamt næsta, Hm. 125; þeir taka n. at amask við mik, Fs. 32.

næsta-bræðra, u, f. a female second cousin; ef maðr liggr með næstabraeðru sinni, Grág. i. 345, Bjarn. 50; Þórdísi næstabræðru mína, 52.

næsta-bræðra, -bræðri, m., either indecl., the bræðra being a gen. pl., or decl. as a weak noun, second cousins; næstubræðra eigu upp at rísa, Grág. i. 69; þeim mönnum er honum eru firnari en næstabræðri, 285; næstabræðrar, 229; næstabræðrum, ii. 172.

næstr, see nærri B.

næstum, adv. next before, the last time; hví heldr nú en næstum? Sks. 541; svá skildum vér næstum, Nj. 49; svá reiðr sem jarl var næstum, 134; næstum er vér komum á yðvarn fund, Fas. iii. 98, Fms. vi. 245, 370, Nj. 226, Eg. 411.

nætingr, m. a bird, the nightingale(?), a GREEK, Edda (Gl.)

nætr-, gen., see nótt C.

-nættr, adj. [nott]; in compds, ein-nættr, þrí-n., one, three nights old.

NÖF, f., pl. nafar. later nafir, [A.S. nafu], the clasps, naves, rings by which the projecting ends of beams at the corners of walls were welded together, and when they were torn or broken the wall gave way; þeir skutu öðrum endanum út í hyrninguna svá hart, at nafarnar (nafarnir Ed.) hrutu af fyrir utan, ok hlupu í sundr veggirnir, Eg. 91; þeir hlupu þá á veggina svá at af gengu nafarnar af timbr-stokkunum, Fas. ii. 43 (Hálfs S. in Bugge's Ed., Cod. nafarnir); hann átti lokrekkju görva af timbr-stokkum ok brutu berserkirnir þegar upp svá at af gengu nafarnar fyrir útan, Eb. 41 new Ed. 2. a wheel-nave; hann kallar bauginn nöf hjólsins, Edda. 3. metaph. the pole of the world; tveir eru hvirflar heimsins er fornir spekingar kölluðu nöfina nörðri ok ena syðri, Pr. 476. 4. hjól-nöf, a wheel-nave; baug-nöf, the 'circle-nave' of a shield, Bragi: the phrase, vera kominn á fremstu nöf, on the uttermost verge, brink (in extremis), at the end of one's resources.

nögl, f. a nail; see nagl.

NÖKKURR, nökkvarr, nökkvat, see nekkverr.

nökkverr, m. a GREEK in a dub. passage, a nick (= nykr?), -- nökkvers nökkvi, the nick's coble = the stone, the rock(?), lasta lauss er lifnaði á nökkvers nökkva Bragi, when the guileless Bragi was left on the rock, Stor. 3; cp. hann tók dvergana, ok flytr þá á sæ út, 'ok setr þá í flæðarsker,' Edda 48.

NÖKKVI, a, m. [A.S. naca; O.H.G. nakko; Germ. nachen = biremis] :-- a small boat rowed with a pair of sculls, a cock-boat, Edda 35 (the fishing-boat of Hymir the giant), 38 (of Balder's ship); þeir sá mann einn róa frá hafi útan á einum nökkva, ... hann kastaði árunum ok hvelfði nökkvanum undir sér, Fms. i. 180, 182 (cp. the verse 181), Fas. ii. 232, 233, 236 (of the giant's boat); stein-nökkvi, a stained, painted boat(?), (not a stone boat), 231, Bárð. 3 new Ed.; hann sá at maðr reri útan ór Kaldár-ósi á járnnókkva, Landn. 78 (of an apparition): nökkva-maðr, m. a man wbo rows a nökkvi, a sculler, Fms. ii. 180.

nökleikr (-leiki), m. nakedness, Stj. 34, 35.

nökviðr, adj., thus in old vellums, or also contr. nökðan; spelt with ey, neyqþan, Am. (Bugge); the true form is a single k, cp. mod. nakinn, not nakkinn, yet neycquiþr in Hm. 49, and necquiþ in Skv. l.c. (Bugge): contr. forms, nekðir (n., pl. m.), Eluc. 26, MS. 625. 66; nökðir, Eluc. 46; neykðra, Sks. l.c.: mod. nakinn, nakin, nakið, gen. nakins, but pl. naktir: [Ulf. naqaþs = GREEK; A.S. nacod; Engl. naked; O.H.G. nachat; Germ. nackt; Dan. nögen; Lat. nudus, qs. nugdus] :-- naked; lík skal eigi nökkvið niðr grafa, K.Þ.K. 24; vit nökvið hjún, Sks. 504 B; vera nökvið, Stj. 36; at þau sá sik nekvið, Eluc. 27, Maríu S. Egypt, passim; nökðra lima, Sks. 536 B; þegja (thus, as required both by sense and alliteration, not segja) skal þurs ef hann sitr nökviðr við eld, a saying, cp. 'not to speak of a rope in a hanged man's house,' Ísl. ii. 317; neiss er nökviðr halr (a saying, see neiss), Hm.; hón var nökvið, Eb. 97, v.l. 2 new Ed., but nökt in the text; þeir létu þá síga nökða í vök, 623. 33; klæddir eða nökðír, Eluc. 46 :-- metaph. of a sword, nökvið sverð, naked swords, Skv. 3. 4; nökðan mæki, Am. 47; nökð sverð, Fms. v. 233.

nöldr, n. a murmuring: nöldra, að, to murmur, grumble.

nöllra, að, = gnöllra, Þiðr. 245.

nölta, t, to shiver from cold, Lex. Poët.

NÖP, f. [napr, nepja], chilliness; e-m er í nöpinni við e-n, to bear malice against one, feel hurt and offended.

nörðri, nörðstr, see nyrðri, nyrðstr.

Nörfi, a, m. the giant of that name, the son of Loki, Stor.; see Narfi; Nörva-sund = Njörvasund, q.v.

nörtr, m. a nickname, Bs. i. 499; cp. narta.

NÖS, f., pl. nasar, mod. nasir; an s has been dropped, as may be seen from snös, berg-snös (q.v.), as also from Dan. snuse = to smell; [cp. Engl. nose; Germ. nase; Lat. nasus and nares] :-- the nostrils, the nose as the organ of smelling, also of the front of the nose; nasar þessa líkams skyldu vera erchidjáknar, þeir skyldu þefja ok ilma allan sætleik, Anecd.; opnar eru nasarnar, Nj. 154; eldar brenna ór augum hans ok nösum, Edda 41; svá at blóð hrjóti ór munni eðr nösum, Grág. ii. 11; bregða e-u fyrir nasar e-m, to put it before one's nose, Korm. 34; setja hnefa á nasar e-m, Ld. 36; höggit kom á nasir honum ok brotnaði nefit, Fms. iii. 186; fölr um nasar, pale-nebbed, Alm. 2; taka fyrir nasar e-m, Fs. 141; draga nasir at e-u, to snuffle, smell at a thing, Ísl. ii. 136; stinga nösum í feld, to cover the face in one's cloak, Sighvat; stinga nösum niðr, to bite the dust, Fms. iii. 189; ef herra þinn lýkr nösum, has his nostrils shut, ceases to breathe, dies, Str. 27; áðr en ek lýk nösum, Þórð. 31 new Ed.; þér mun verða annat eins áðr en lýkr nösum, thy nostrils will be closed before that, a ditty, see the remarks to nábjargir; blóð-nasar, bleeding at the nose; ríða kross í nasar ok eyru ok í hjarsa, N.G.L. i. 339 :-- in sing. only of one of the nostrils, upp í aðra nösina; það er ekki upp í hálfa nös á ketti, it will not fill the half of the nostril of a cat = it is nothing. II. metaph. of the beak of a ship; stögin festi á höfði skipsins ok tók af nasarnar, Fms. x. 135, v.l. COMPDS: nasa-læti, n. pl. snuffling, Fas. iii. 499. nasa-vit, n. the sense of scent, Mar.: metaph. of superficial knowledge.

nös-gás, f. a kind of goose, Gsp.: mod. bles-önd = anas.

nötra, að, = gnötra (q.v.), Sd. 169.