This is page 499 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

RÍÐARI -- RÍKULIGA. 499

ríða á þrjá knúta, Fb. i. 212; þar var hrískjörr nokkur ok riðu þar á knúta stóra, Orkn. 372; þar á kjörrinu reið ek þér knút, ... ekki mun ek leysa þann knút er þú reitt mér þar, en riða mátta ek þér þann kaút, er ..., Fms. vii. 123; með hverri list þeir eru saman riðnir, Al. 19; ríða knapp á e-t, to finish, wind a thing up, Ísl. ii. 102; ríða net, ríða ræxna, to net a net; tók hann lín ok garn, ok reið á ræxna svá sem net er síðan, Edda i. 182; ekki ríðanda ræxn, Sd. 188. 2. metaph., vera við e-t riðinn, to be wound up with a thing; ok verðr hann lítt við söguna riðinn, Glúm. 334; ef þeir vitu at þú ert nokkuð við hennar mál riðinn, Fbr. 57; and ó-við-riðinn, unconnected with.

B. [Prob. the same word], to rub, smear, with dat.; floti var riðit á öl spjótskeptin, Sd. 163; ríða smyrslum á, Hom. (St.); taka hráka sinn, ríða í kross í krismu stað á brjóst ok millum herða, N.G.L. i. 339; hann ríðr því (the lime) heitu á limar ok kvistu viðarins, Fms. vi. 153; hann reið á blóðinu. Eg. 211; hann ríðr á hann vatni sínu, Bs. i. 460; hann lét ríða leiri ok kolum í andlit sér, Fms. ii. 59; taka snjó ok bræða með höndum sér ok ríða á, svá at þat verði alvátt, K.Þ.K. 12; er dreifð síðan askan ok riðit sem víðast um þau kjöt, Stj. 71; hón vill jafnan ríða hann blóði ok róðru, Gísl. 45; hann tekr þá Sköfnungs stein, ok ríðr, ok bindr við hönd Gríms, Ld. 252; tók ek hein ór pússi mínum ok reið ek í eggina, Sturl. ii. 62. II. metaph., with dat. to thrash, flog; ef maðr bregðr manni at hann væri stafkarl, eða riðr honum kinn, bæti hálfa mörk, or smears his cheeks, i.e. buffets him, cp. vulgar Dan. smöre een = to give a sound thrashing, and Swed. han wredh hans bak, i.e. flogged him; ef þat er kennt konu at hón ríði (that she beats) manni, eða þjónum hans, ... þá er hón sek þrem mörkum, 390; hann var blóðrisa um herðarnar, en hlaupit hold af beinum ... flutti þat Oddr, at Geirríð mun hafa riðit honum, Eb. 46 (thus, and not from ríða, to ride?). III. to wring, press; mjólk sú er riðin er ór selju börk, Pr. 473.

ríðari, a, m. = riddari (q.v.), Fms. x. 88, 104, 109, 140.

RÍFA, ríf, reif, reift, reif, pl. rifu; subj. rifi; part. rifinn; imperat. ríf, rífðu; when in the sense to pick, scratch, it is also spelt and sounded hrífa, q.v.: [Engl. rive; Dan. rive] :-- to rive, tear; þeir létu dýr ok hrafna rífa hræin, Hkr. i. 39; vætt klæði mín, rifit ok únýtt með öllu, Fms. i. 264; var þar hverr fiskr ór roði rifinn, Eb. 276; þeir reyttu ok rifu, Fms. ii. 161; rífa hold af beinum, Magn. 531; þeir rifu af ræfrit af selinu, Ld. 280; rífa klæði af sér, Ó.H. 236: rífa ofan, to pull down, Nj. 279; rífa niðr, id., Grett. 50 new Ed.; rífa í sundr, to rive asunder, Boll. 350, Nj. 279; rífa e-n kvikan í sundr, to tear asunder alive, Fms. ix. 261; at sól rifi í sundr (rived) nýja timbr-veggi, i. 291. 2. to rend; klukka rifin, a cracked bell, Pm. 81 :-- impers. to be rent, ok reif seglit (acc.), Fms. ix. 387; ok reif ór æsunum, Edda 71 :-- rífa aptr, to rip up; Þórólfr vildi eigi at aptr væri rifit sárit, Eb. 244.

B. usually spelt hrífa, to pick; fóru ungmenni tvau at hrífa mosa, to pick moss, Bs. i. 329: rífa upp, to pull up (a thing by the roots), pick up; rífa upp hrís (also rífa hrís), to pull up shrubs for fuel, Grág. ii. 263, 288. 2. to scratch; þeir hrífa upp í höfuð sér ok reyta sik, scratched their heads, Fms. v. 161; bíta mann eðr hrífa, Grág. ii. 133: hann lét hrífa sér með kömbum, Fb. i. 212; hann vaknar ok hrífr í augun, rubs his eyes, Fb. ii. 96. 3. to grasp; akkerin hrífa við, Ld. 76; þá hrífu við akkerin, Fms. x. 136, v.l.; ok hreif þegar við, it took effect, Bs. i. 197; hann brýtr upp gólfit ok hrífr þar ok rannsakar snæblandna mold, 198; see the references under hrífa.

rífka, að, to enlarge, Nj. 21, passim in mod. usage: reflex. to be enlarged.

ríf-ligr, adj. (-liga, adv.), large, munificent; ríflegt verð, Ld. 212: metaph., ekki r., a poor affair; eigi sýnisk mér ferð þessi rífleg, a poor journey, Fms. ii. 58; þó hvárki væri ríflegt, vi. 13: hvárt sem þat er ríflegt eðr óríflegt, Háv. 53; jafn-r., equally fine, Lv. 75.

RÍFR, adj. [akin to reifa; Engl. rife], munificent, abundant; nú skulu þér bera út slíkan mat sem fyrr var rífastr, Fb. i. 545; boð-r., a fair bidding, fair offer; hlaup-r., very large.

ríf-skipaðr, part. well-manned, Sks. 29.

RÍGR, m. [akin to reigjask and riga], stiffness, medic.; bak-rígr, herða-r., háls-r., stiffness in the back, shoulders, neck, Fél. II. metaph. rigour, severity; rígr reglunnar, Mar.: stiffness, coldness, það er rígr milli þeirra. COMPDS: ríg-binda, batt, to bind fast. ríg-gyrða, t, to girth tightly, of a horse. ríg-negla, d, to nail firmly.

Rígr, m. the name of the hero of the poem Rígs-þula, in the Edd. erroneously called Rígs-mál, Edda ii. 496, a poem which traces the origin of royalty to king Ríg as the ancestor of all kings. This myth belonged to Heimdal, Vsp. 1; it is very likely that the Ríg of the poem is an invented name, a poetical disguise, borrowed from the Gaelic word Righ, which means a king; Rígs-þula would therefore literally mean Konungs-þula = the King's Lay.

rík-borinn, part. high-born, Fms. i. 6, Mag. 466, Stj. 425.

rík-dómliga, adv. (-ligr, adj.), magnificently. Fms. vii. 24.

rík-dómr, m. power, might, magnificence, Fms. vii. 17, 22, 87, ix. 330, Sks. 467, 698, Stj. 88, 192, 451, Fs. 23, passim. 2. wealth, riches, Sks. 205.

rík-dæmi, n. = ríkdómr, Fms. iii. 45: mod. ríkidæmi, riches.

RÍKI, n. [Ulf. reiki = GREEK; Scot. ryke; Engl. -ric in bishopric; Germ. reich; Dan. rige] :-- power, might; má ek ekki heita lendr maðr ef ek skal eigi hafa ríki við einum Íslenzkum stafkarli, Fms. vii. 114; veita e-m ríki, to grant one power, Eg. 20; ríkis munr, 40, Ld. 38, Ísl. ii. 139; heita e-m miklu ríki, Fms. i. 113; lagdisk land allt undir ríki (rule) Haralds konungs, vii. 185; gaf Askell erkibiskup upp sitt ríki, gave up, resigned, xi. 392; mælti engi á móti fyrir ríki konungs, Eg. 67; kom yfir oss íll öld af ríki Alfivu, Fms. vi. 96; mikit var ríki Þinga-manna, xi. 159; ríkis-forráð, -gæzla, -ráð, ruling, governing, i. 51, Anecd. 34, Sks. 461, Grett. 97 A. 2. an empire, kingdom; ríki ok konungdóm, Fms. i. 23; at taka Magnús frá ríki, vii. 185; fór konungr heim í ríki sitt, xi. 392; hann kom heim í Danmörk í ríki sitt. 295; skal ek fá menn til at varðveita ríkit. Eg. 119; Skotland var kallat þriðjungr ríkis við England, 266; ríki-himna, 623. 54; konungs ríki, a king's rule, kingdom; himin-ríki, the kingdom of heaven; biskups-ríki, a bishopric; Danmerkr-ríki, Noregs-ríki, Austr-ríki: also of counties, ríki þat er heitir vendilskagi, Fms. xi. 230; Ringa-ríki, Ne-ríki, in Norway and Sweden. COMPDS: ríkis-dalr, m. a rix-dollar, (mod.) ríkis-djarfr, adj. ambitious, Sks. 340. ríkis-dómr, m. a reign, Sks. 324. ríkis-gull, n. the royal seal, Mag. ríkis-kona, u, f. a noble-woman, Edda 16, Fms. v. 340: mod. a rich lady. ríkis-maðr, m. (-menn), a mighty man, ruler, Grág. ii. 99, Fms. i. 32, vii. 288, 290, Eg. 9, 26, 270, Skálda 152, passim: mod. a rich, monied man. ríkja-skipti, n. a change in government, Germ. thron-wechsel, Fms. v. 297, Rb. 478. ríkis-sproti, a, m. a sceptre, Stj. 651. ríkis-stjóri, a, m. a governor, Str. 25. ríkis-stjórn, f. a government, Fms. i. 103, Sks. 611. ríkis-stóll, m. the throne, Stj. 571. ríkis-sæti, n., -staðr, m. a king's residence, Stj., Sks. 525. ríkis-vöndr, m. a sceptre, Fms. x. 15, Al. 100.

ríki-látr, adj. lordly, mighty, Fms. vii. 321, Fas. iii. 455: proud, Ld. 80.

ríkja, t, [Ulf. reikinon =GREEK], to reign, Fms. i. 119, xi. 405, 408, passim in mod. usage. 2. to rule, with dat.; þar sem ofdrykkja ríkir manni, Hom. 31; hann ríkti jamnan hinum yngra, Stj. 160 :-- with acc., Skálda 190.

rík-leikr (-leiki), m. power, authority, Sks. 494, H.E. i. 497, Fms. v. 158.

rík-lundaðr, adj. imperious, high-spirited, Ó.H. 77, Fms. vii. 15, Hkr. i. 28, Orkn. 158.

rík-lyndi, n. imperiousness, Stj. 575.

rík-lyndr, adj. = ríklundaðr, Fb. ii. 109, iii. 247.

rík-mannliga, adv. magnificently, Fms. i. 78, vi. 141, vii. 94, x. 222, xi. 91, Fas. i. 80, Ld. 234.

rík-mannligr, adj. grand, stately, magnificent, Al. 85.

rík-menni, n. the mighty, the nobility, Fms. x. 138, Ó.H. 79, Hkv. 2. 26.

RÍKR, adj., compar. ríkari and ríkri, superl. ríkastr and ríkstr, [Ulf. reiks = GREEK; Germ. reich; Dan. rig, etc.] :-- mighty, powerful, Rb. 370; ríkr höfðingi, Nj. 1, Fms. xi. 298; ríkr ok auðigr, Eg. 22, 83, Fms. vii. 293 (strong); ríkastr ok göfgastr, i. 61; ekki hefir Hákon látið hlut sinn fyrir enn ríkari mönnum en þú ert, 74; þeir vóru menn ríkastir í Þrænda-lögum, vi. 24: in the phrase, sagði þá inn ríkri ráð, the stronger ruled, might ruled over right, viii. 108, v.l.; ríkri ráð sagði, Am. 62; er þess ván um alla þína daga, at vér frændr sem ríkri, Eg. 475; ríkastr ok víðlendastr konungr, Fms. xi. 201, 203; ríkir ok óríkir, Ó.H. 60; hafði jarl á því ríkra manna hátt, Nj. 278; hann er ríkstr konung-manna, Rekst. 2. of things, strong; ok verðr þá þat ríkara sem verr gegnir, Fms. i. 69; var sjón sögu ríkari, Ó.H. 180 (of autopsy); fátt er sköpum ríkara, Fs. 23; nauðsyn er lögum ríkri, 656 A. i. 22; ef úgæfa mín gengi ríkra en lukka þín, Þorst. St. 54, Al. 56; var þar ríkt varðhald, Fms. xi. 247; leggja ríkt við, to lay a heavy penalty on, iv. 144, x. 173, xi. 262; banna ríkt, to forbid strongly, Sks. 126 new Ed.; eru þeir fjötraðir ok ríkt bundnir, Fær. 183. 3. magnificent; mærin gyrði sik einu ríku belti, 580 A. 2; konungr görði mannboð ríkt, Hkr. i. 231; ok halda til sem ríkast at öllu, K.Þ.K. 56. 4. as a nickname; inn Ríki, the Great, Mighty; Knútr ríki, Hákon jarl inn ríki, Rögnvaldr jarl inn ríki, Fms., Ó.H., Orkn. 8. II. [Germ. reich; Dan. rig; Engl. rich], rich, wealthy; this sense appears about the end of the 13th century, and was no doubt influenced by the foreign use of the word; þeir hafa af hennar gózi orðið fullir ok feitir ok mjök ríkir, H.E. i. 505; ok aldrei urðu þau svá rík, at þau ætti konungi skatt at gjalda, Jb. 167; ríkr at fé, Grett. 153 new Ed.; oss er mikit sagt af auð þeim ... Eigi mun þat aukit þó hann sé sagðr ríkastr maðr á Íslandi, Band. 24 new Ed. (but only in the later recension of that Saga, for the old recension in Kb. omits the word); svá miklum auð saman koma, ok verða full-ríkir á fám árum, Fms. vi. 273; hann var ríkr at fé, Dropl. 13, where it is no doubt due to the transcriber of the Arna-Magn. 132; passim in mod. usage, whereas the old sense has become obsolete, except in special phrases and compds, e.g. ráð-ríkr.

ríkula, adv. = ríkuliga, Fms. vii. (in a verse).

ríku-liga, adv. magnificently, Hkr. i. 193, Fas. i. 340; at þú megir fara þangat svá r. sem þú vilt, Ld. 74, Magn. 434: strongly, strictly,