This is page 514 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

514 SANDLÆGJA -- SANNR.

f. a bird, the sanderling (see sendlingr), Eggert Itin. sand-lægja, u, f. a kind of whale, Edda (Gl.) sand-melr, m. a sand-hillock, Landn. 77, Ó.H. 226. sand-migr, m. a kind of shell, mya truncata, Björn. sand-möl, f. gravel, Fs. 143. sand-síli, n. a kind of herring. sand-stör, f., botan. bent grass, carex arenaria. sand-sumar, -vetr, m. a sand-summer, -winter, so called from volcanic eruptions, Sturl. ii. 93, 128. sand-torfa, u, f. a sandy sod, Landn. 101. sand-víðir, m., botan. 'sand-withy' salix arenaria. sand-þúfa, u, f. a sand-mound, Grett. 156.

sangr, adj. singed, burnt, of porridge, freq. in mod. usage.

sanka, að, = samka, Barl. 37, 206.

sanna, að, [Goth, sunjon; Dan. sande], to prove, make good, affirm; sannaði annarr en annarr synjaði, some affirmed, some said no, Ilkr. ii. 216; seg þat satt vera er þú hefir sannat, 645. 61; þann órskurð sem vér höfum sinnt ok sannat, Stj. 3; þ:at finnsk í frásögn Ara ins fróða, ok eru þeir fleiri er þat sanna, at ..., Fms. x. 275, þat skal nú sanna (to shew) hversu þeir telja, id. :-- s. e-u á e-u, to convict one of; aldri varð því enn á mik sannat, at ek væra falsari, ix. 262: sanna e-t á hendr e-m, to prove it against one; þeir sönnuðu þat honum á hendr, 625. 91, Al. 24; þá sannar hann sér skuld á hendi, N.G.L. i. 23; þá sannar hann sér stuld á hendr, 83; sönnuðu þeir þat mörgum orðum, 96; sanna e-t með eiði, Nj. 235, Dipl. ii. 16; s. með jarteinum, Fms. vi. 64; sanna frændsemis-töku, Grág. i. 28; sanna ek þat með þér, Sks. 64; þeir gátu enga sök sannaða, 656 C. 19; sanna mál e-s, Fms. vii. 230; þat sanna þ:ær tvær jarteinir, Blas. 40; láta sanna at dómi dauða þess er erlendr var, Grág. i. 190; sannat hefir Kjartan orðs-kviðinn, at hátíðir eru til heilla beztar, K. has made good the old saying, Ld. 176 :-- sanna e-n at e-u, to bring guilt home to one; eða sanna þá at því máli, to convict one, Lv. 77. II. reflex. to prove true, hold good, turn out: mí mun þat sannask es ek sagða þér, Nj. 6: at þat mundi sannask er faðir hans hafði mælt, Eg. 227; myndi þat sanuask ef Arinbjörn væri hér í landi, at vér myndim, 484 :-- láta á sannask, to let it be proved by oneself, to confess; nú lét hann á sannask fyrir Vermundi, at hann var valdr sauða-tökunnar, Rd. 243; hann lét á sannask, at hann myndi eigi sjálfr svá miklu orkat hafa, Fb. i. 523.

sanna, u, f., only used in plur. sönnur, proofs, evidence; hann vann þar at margar sönnur, at ..., Fms. ii. 282; hann bauð til þess sönnur, x. 418; finna sönnur á máli sínu (færa sönnur á e-ð). Band. 37 new Ed., Fb. ii. 23.

sannaðr, m., in sannaðar-maðr, m. [cp. Dan. sande-mænd, 'veridici'] :-- a law term, a 'sooth-man,' 'oath-helper,' in court; e.g. in the Fifth Court, each party had to be backed by two 'sooth-men,' who on oath testified to the truth of the evidence and the pleadings; it is defined in Grág. Þingsk. þ. ch. 46, 47 (Kb.); sannaðar-menn skulu eiða vinna ..., skal svá sannaðarmann vanda at frændsemi við aðilja at þeir sé firnari en næsta bræðra, Grág. (St.) i. 31; ef hann hefir eigi sannaðarmenn, þá skal hann kveðja heimilis-búa sína fimm, hvárt sá væri þar veginn eðr eigi, Kb. i. 189; hann skal hafa sannaðarmenn tvá, þeir skolu þat leggja undir þegnskap sinn, at sú er frændsemis tala rétt ok sönn, ii. 11. sannaðar-vitni, n. the witness of a 'sooth-man,' N.G.L. i. 87.

sannan or sönnun, f. a proof, argument, Edda 127, MS. 655 ix. B. 2; til sönnunar síns máls, Fas. ii. 533, freq. in mod. usage: an assertion, confirmation, Stj. 3. COMPDS: sönnunar-dæmi, -mark, n. evidence, Greg. 73, Stj. 203. sönnunar-maðr, m. = sannaðarmaðr, Grág. ii. 409, Nj. 241; hafa sönnunarmann sögu sinnar, Rd. 238. sannanar-orð, adj. an epithet, Edda (Ht.) 122. sönnunar-vitni, n. = sannaðarvitni, Eg. 344, v.l.

sannar-liga, adv. verily.

sannar-ligr, adj. very true, freq. in mod. usage.

sann-fregit, sann-frétt, part.; hafa s., to have true intelligence of, Str. 38, Bær. 15, Hallfred.

sann-fróðr, adj. truly informed, well-informed, ÓH. (pref.), Fms. ix. 253, 465, xi. 120, 280, Sks. 194; sannfróðar bækr, Stj. 47.

sann-fræðask, d, to be truly informed, Str. 29.

sann-fræði, n. true information, Sks. 149.

sann-færa, ð, to convince: sann-færing, f. conviction.

sann-getall, adj. guessing true, Gm. 46.

sann-girni, f. equity, fairness.

sann-gjarn, adj. fair, equitable, Barl. 10, passim in mod. usage, sanngjarn-ligr, adj. (-liga, adv.), fair.

sann-göfugr, adj. truly noble, Bs. i. 134.

sann-görr, adj. true as fact, Ýt., Cod. Fris., cp. sjall-gætr.

sann-heilagr, adj. truly saintly, Bs. i. 84, Fms. vii. 40, Ó.H. 227.

sannindi, n. pl. (sing., Sks. 500, 505, 570, Hom. 117, but rare), sannendi, sannyndi, sooth, truth, verity; með sannendum, for sooth, K.Á. 200; með sannindum at segja, Ísl. ii. 201; vita með sannindum, to know for sooth, Fms. ii. 260; er þat sagt með miklum sannindum, Ísl. ii. 344; ef hann vill heldr trúa lygi en sannindum ok einurð, Eg. 63; manndómr ok s., Fms. ix. 333; unna e-m sanninda um e-t, to give one his due, viii. 149; flytja mál af skynsemi ok sannindum, ix. 451. 2. an evidence, proof; engi önnur sannindi hafa menn til þess, Eb. 332; vér sám ok vissum fyrir full s., with full certainty, Dipl. ii. 16; en vita hver s. til eru, af þeim er þér kennit málit, Lv. 77; nú er þat meirr til sanninda þessa fundar, as a token of this battle, Fs. 18; en þó þykki mér þat merkiligast til sanninda, er berum orðum er sagt á kvæðum ... ef eigi væri kvæði bæði ný ok forn, þau er menn tæki þar af s. fræðinnar, proof of, Ó.H. (pref.); með sannindum, Sks. 593; görit sem yðr finnask s. til, Eg. 66; sem honum þætti þar engin s. til, 39; innti hann upp hver s. hann hafði í tilkalli fjár þess, 341; þeir gengu þar til er dómrinn sat, at flytja fram s. sín, 340. COMPDS: sanninda-maðr, m. a truthful man, Hkr. i. 72. sanninda-samliga, adv. truthfully, Sks. 495 C. sanninda-sögn, f. true intelligence, Edda (pref.) sannindis-umræða, u, f. a fair discussion, Gþl. 57, Jb. 42.

sann-kallaðr, part. truly called. Fas. iii. 106.

sann-kenna, d, to call a thing by its right name; at styðja, reka, eðr sannkenna, Edda (Ht.): part. convicted of, s. at svikum, Al. 124.

sann-kenning, f. a poët. term, a kind of epithet, Edda 108; þat er s. 'hörð' egg, en 'hvatir' menn, 122, cp. Skálda 194.

sann-leikr, m., or sann-leiki, a, m.; in nom. and gen. the strong form prevails, in dat. and acc. the weak; thus in the Icel. N.T., the received text of 1644: alpha;. weak form, nom. sannleiki, 2 Cor. vii. 14; gen. sannleika, sannleikans, John i. 14, Rom. ii. 20, xv. 8, 1 Cor. v. 8, 2 Cor. iv. 2, 1 Pet. i. 22, 1 John v. 6, 2 John 2: dat. and acc. sannleika, sannleikann, sannleikanum, John v. 33, viii. 32, 40, 44, 45, xvii. 19, xviii. 37, Rom. i. 18, 25, ii. 8, 2 Cor. xiii. 8, Gal. iii. 1, iv. 16, Ephes. iv. 15, 2 Thess. ii. 12, 1 Tim. ii. 7, 2 Tim. ii. 18, 25, James iii. 14, v. 19, 1 John ii. 21, 2 John 1, 3 John 3; í sannleika, Mark xii 32, N.T. passim. β. strong decl., nom. sannleikr, samileikrinn. John i. 17, viii. 32, xiv. 6, Rom. iii. 7, 2 Cor. vii. 14, xi. 10, Gal. ii. 5, Ephes. v. 9, 1 John i. 8, ii. 4: gen. sannleiks, sannleiksins, John xvi. 13, 2 Thess. ii. 10, 13, 1 Tim. ii. 4, iii. 15, Tit. i. 1, Hebr. x. 26, 1 Pet. i. 22, 2 Pet. ii. 2, 1 John iv. 6, 3 John 8: acc. sannleik, sannleikinn, Rom. ix. 1, 1 Tim. ii. 7, John viii. 32, 46, xvi. 7, 2 Cor. xii. 6, Gal. ii. 14, 2 Tim. ii. 25, 1 John i. 6, ii. 21, 2 John 1: dat. sannleik, sannleiknum, 1 Tim. vi. 5, 2 Tim. iii. 8, iv. 4, Tit. i. 14, 1 John iii. 19, 3 John 3.

B. Truth; sannleikrinn, Edda (pref.); Guð er sannleikr, K.Á. 2OO; taka fyrir sannleik, Fms. ix. 424: í sannleika, in truth, Rb. 362: the saying, sannleikanum verðr hverr sárreiðastr; sannleiks-gata, -ást, -elska, -hatr, H.E. i. 510, Al. 106, Stj., Vídal.

sann-lifa, ð. to live, Fb. i. 513.

sann-liga, adv. verily, Fs. 93, Fær. 189, Fms. i. 113, vi. 20, ix. 249, xi. 260, Barl. 66, N.T., Pass., Vídal. passim.

sann-ligr, adj. likely to be true, probable, Sks. 555, Fms. vi. 94, ix. 463, Band. 18 new Ed.; þykkir sú saga sannligust, Bret. 88. 98. 2.just, fair, Ó.H. 45, Fær. 125, Eg. 526, Ísl. ii. 135, Fms. vi. 151, 353, vii. 115, ix. 249, 391 :-- fit, meet, proper, x. 379, Sks. 8, 283, Js. 10.

sann-máligr, adj. true speaking, N.G.L. ii. (Hirðskrá).

sann-mæli, n. a true speech, truth, Lv. 52, Ó.H. 232; en þá náðisk s. af mörgum mönnum til Ólafs konungs, 227, Bs. ii. 185; unna e-m sannmælis, to give a fair report, Háv. 38.

sann-mæltr, part. true spoken, Sks. 474; þat er sannmælt, 'tis spoken truth. Fs. 54.

sann-nefni, n. an appropriate name, Fms. i. 193, vi. 348, xi. 296, Bs. i. 589.

sann-orðr, adj. truthful, Nj. 91, Fms. vii. 226, xi. 297, 326, Bs. i. 42.

sann-prófa, að, to prove for certain, Fms. i. 191, Stj. 571, Gþl. 140.

SANNR, adj., fem. sönn, neut. satt for sannt, Dan. sandt; an older form saðr, as also saðrar, saðri, see introduction to letter N; cp. sannari, sannastr: with suffix satt-na, Bs. i. 469, v.l.: [Goth, sunis is assumed from Ulf. sunjeins = GREEK, sunja = GREEK; A.S. and Hel. sôð; Engl.sooth; O.H.G. sunnis; old Frank, sone; cp. Germ. ver-söhnen, all with a radical u sound, whereas Swed. -Dan. sann, sand] :-- sooth, true; allit., vitni salt ok sært, D.N. ii. 140; sönn saga, Ld. 52; sönn sök, Hm. 119; sannar jarteinir, Eg. 476; segja satt, to say sooth, Vþm. 43, Ld. 194, Eb. 47 new Ed.; hafa e-t fyrir satt, to believe to be true, be convinced of, Nj. 10; eigi er þat satt, Fs. 97; þat er satt, 'tis true, Bs. i. 469; hverir sannara hafa, Fas. i. 317, N.G.L. i. 40; hann kveðsk sagt hafa sem hann vissi sannast, Ld. 194; it sannasta, Vþm. 42; mála sannast, Ísl. ii. 125 :-- at sönnu. forsooth, Sks. 491 B, MS. 655 xiii. A. 2, 633. 31: in mod. used as Germ. zwar ('tis true enough ..., but); með sönnu, Ld. 76; til sanns. forsooth, Fms. vi. 41, 128, Gþl. 315, Eg. 458, 568; vera, verða sannr at e-n, to be convicted of, be guilty of; þeir báru Gunnar sannan at sökinni, Nj. 87, Eb. 22 new Ed.; þeir er sannir urðu at á verkum við Sigurð konung, Fms. vii. 248; er áðr hefir kuðr ok saðr orðinn at þjófskap, Grág. ii. 189, Fs. 97, 159; er hann sönnu sagðr, is he justly charged? Bret. 12; þá þykkir þú bleyði borinn eða sönnu sagðr, Sdm. 25. 2. sincere; með sönnu hugskoti, Mar.: due, meet, væri þat sannara at þú værir drepinn, Gísl. 50.

sannr, m. (saðr, Am. 6). justice, equity, as also evidence, proof; kenn mér engan sann, do not teach me any lessons, Fms. iii. 85; færa e-m heim sanninn, to tell one the bitter truth or the real state of things, Lv.