This is page 579 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

SOKNARAÐILI -- SÓMI. 579

fóru menn til á skipum ok görðu til sóknir, ok vildu draga hvalinn at landi, Bs. i. 641; ef maðr dregr upp akkeri með sókn eðr kafar til, N.G.L. ii. 284; sóknir góðar skaltú jafnan minnask at hafa á skip með þer, Sks. 30; fóru hvern dag margir menn meðr sóknir at leita líkanna, Fms. viii. 231, v.l. 2. in mod. usage sóknir means a big iron hook by which sharks are caught. COMPDS: sóknar-aðili, a, m. the prosecutor in a suit, see aðili, opp. to varnar-aðili, Grág., Nj., passim. sóknar-dagr, m. a suit-day, court-day, K.Á. 180. sóknar-fólk, n. the parish-folk, H.E. i. 472. sóknar-gögn, n. pl. the proofs for a prosecution, Grág., Nj. sóknar-kirkja, u, f. a parish-church, H.E. i. 490, K.Á. 40. sóknar-kviðr, m. a verdict, Grág. i. 55, 255. sóknar-maðr, m. a kind of overseer(?) in the old hreppr; ef hann vill eigi, þá er s. sakar-aðili, ef hann vill eigi, eðr er eigi s. tekinn í hrepp, þá á hverr er vill sökina, Grág. i. 297; rétt er at þeir sé eigi land-eigendr er sóknarmenn eru í hrepp, 444, cp. Js. 31, Jb. 13, 54: mod. a parishioner, sóknar-mál, n. an action (lawsuit), H.E. i. 237. sóknar-prestr, m. a parish-priest, K.Á. 68. sóknar-vitni, n. a witness for a prosecution, Gþl. 306. sóknar-þing, n. a parliament with courts and pleading, a session, Grág. i. 99; lengr er s. er laust, þó skulda-þing sé fast, 108; aðrir eru at dómum, þvíat s. var, Gísl. 92; hann tók af Vöðla-þing, skyldi þar eigi s. heita, Sturl. i. 140.

sóknari, a, m. [cp. Dan. sagsöger], = sóknarmaðr, Grág. i. 448.

sókn-djarfr, sókn-harðr, adj. martial, Fas. iii. 233, Fms. iii. 17.

SÓL, f., dat. sól, and older sólu; acc. with the article sólna, Edda 41, Ó.H. 216; sól is the Scandin. word, 'sunna' being only used in poets: [in Ulf. sauil occurs twice, Mark i. 32, xiii. 24; in A.S. poets sôl occurs once, see Grein; Dan.-Swed. s&o-long;l; Lat. s&o-long;l; Gr. GREEK.]

A. The sun, Vsp. 4. 5, 57, Gm. 38; úlfrinn gleypir sólna. Edda 41; vedr var heitt af sólu, Ó.H.; sól skein í heiði, 216; nú vil ek heita á þann er sólina hefir skapat, Fs. 59; hann lét sik bera í sólar-geisla í bana-sótt sinni ok fal sik á hendi þeim guði er sólina hafði skapat, Landn. 38. 2. various phrases as to the sun's course; fyrir sól, before sunrise, Bs. ii. 241; einn morgin við sól, with the sun, about sunrise, Eg. 717; með sólu, id., Bs. ii. 243; sól rennr á fjöll, K.Þ.K.: or mod., sól kastar á fjöll, the sun appears on the fells; or sól roðar, það roðar af sólu; sól rýðr, or rýðr fjöll, the sun reddens the fells, Fms. xi. 438 (sólar-roð), all denoting the moment before sunrise: of the sunrise, þá rann sól upp, Ó.H. 109; þá er sól ridr upp, N.G.L. i. 218: early in the morning, sól skapthá, shaft-high, Grág.; sól lítt farin, Ó.H.; sól lítt á lopt komin, Ld. 36: of noon, sól hátt á lopti, sól hæst á lopti, sól í suðri, sól í landsuðri, Landn. 276, Sturl. iii. 70, Al. 51: of the afternoon and evening, er sólina lægði, Eb. 172; lágr veggr undir sólina, a low wall under the sun (cp. skapthá sól, in the morning), Sturl. iii. 70: of the sunset, er sól settisk (sól-setr), Eb. 172; sól gengr (rennr) í ægi, the sun sinks into the sea, the phrase suits a coast-land towards the west, Fms. ii. 302, Al. 67; or sól rennr á viðu (or til viðar), towards the wood, in a wooded inland country, Hkr. iii. 227; sól affjalla, 'the sun is off the fells,' i.e. is after sunset. 3. of the seasons; cp. the old Dan. phrase, solen bjerges, the sun is 'mountained,' sets over the fells; þá tognar dagr en sól vex, Sks. 234 (see sólar-gangr). 4. sól = day; in the law phrase, fyrir ina þriðju sól, before the third sun, within three days, Grág. ii. 20, 24, Eb. 222, Eg. 723; til hinnar þriðju sólar, Fas. i. 20; er þrjár sólir eru af himni, when three suns are off the heaven, three days hence, Nj. 206. 5. hann skyldi snemma upp rísa, ok fylgia sólu meðan hæst væri sumars, Lv. 43; þeir skyldi um nætr berjask, en eigi undir sólu, Fms. vii. 296; á þann bekk er vissi móti sólu, towards the south, Fms. vi. 439. 6. at sólu, following the sun's course, in due course, prosperously, opp. to andsælis (q.v.), 'withershins;' þér skyldið rétt horfa á sólina, ok draumr þinn skyldi þér at sólu ganga, Fb. ii. 298; Páll biskup var svá mikill gæfu-maðr, at honum gengu náliga allir hlutir at sólu (sölu = S&aolig-acute;lu, Ed.) hinn fyrra hlut æfi sinnar, Bs. i. 137: er náliga mun komið á enda æfi minnar, ok gengit áðr mart at sólu, 70; but wizards used to make a ring or walk against the sun's course, saying charms, which was thought to work evil, see andsælis: gýgjar-sól (q.v.), a mock-sun, Sól.; auka-sólir, 'eke-suns,' mock-suns: a beam gener., skínn af sverði sól, Vsp. 51. II. the Sun-goddess. the sister of Máni and daughter of the giant Möndilföri, Vþm., Gm., Edda.

&FINGER; The sun as an object of worship and reverence :-- the heathen Thorkel Máni, when on his death-bed, had himself carried out into the sun, and commended his spirit to the god who had made the sun, Landn. 38, see the citation above; sól ek sá ... henni ek laut hinnsta sinni ægis-heimi í, I saw the sun and louted to him the last time in this world, Sól. So in Icel. at the present day children, immediately after getting out of bed in the morning, are made to run out of doors bare-headed, there to say a short prayer or verse, and when they return 'bid good-day,' -- a 'good-day' being not allowable till this is done; this is called to 'fetch the good-morning,' sækja góðan-daginn; the verse Pass. 3. 12 is set apart for this use; but the very words of this verse -- á morni hverjum þá upp stend eg, fyrst eg stíg niðr fæti á jörð, færi eg þér hjartans þakkar-görð -- were evidently suggested to the poet's mind by, this beautiful and time-honoured custom then general, but now perhaps fast dying out.

B. COMPDS: sólar-ár, n. a solar year, Rb. sólar-áss, m. the sun-god, of Apollo, Greg. 80. sólar-bruni, a, m. the burning of the sun, Hkr. i. 5, Stj. 93, Barl. 198. sólar-fall, n. sunset, Ó.H. 238, Fms. viii. 228, Orkn. 234. sólar-gangr, m. the sun's course between sunrise and sunset; en er váraði ok s. var sem mestr, Grett. 113; þá merkðu þeir at sólargangi, at sumarit munaði aptr til vársins, Íb. 7; lítill dagr ok lítill s., Sks. 66. sólar-geisli, a, m. a sunbeam, Fas. i. 423, Al. 174. sólar-glaðan, f. 'sun-gladdening,' the sunset, Fas. i. 518. sólar-goð, n. the sun-god, Apollo, Bret., Stj., Post, sólar-hiti, a, m. solar heat, Hkr. i. 26, Magn. 430. sólar-hringr, m. the 'sun-ring,' orbit, ecliptic, Rb. 458, 462; krabba-mark er norðast er í sólarhring, 476: mod. the circuit of the sun (day and night together); einn sólarhring, tvo sólarhringa, one, two whole days. sólar-hvarf, n. = sólhvarf; 1812. 34. sólar-lag, n. sunset; this is the mod. Icel. word. sólar-lítill, adj. with little sun; sólar-litlir dagar, Maurer's Volksagen. sólar-ljós, n. sun-light, Rb. 110. sólar-rás, f. the sun's race or course, Sks. 217. sólar-roð, n. sun-reddening, the moment before sunrise, Fms. x. 258; konungr stóð upp í sólarroð, viii. 132; um morguninn í s., Ísl. ii. 266. sólar-seta, u, f. = sólarsetr, El. sólar-setr, n. sunset, Fms. vi. 411, Fas. i. 518. sólar-sinnis, adv. 'with the sun,' from east to west (opp. to andsælis = withershins), Dropl. 10, 11. sólar-skin, n. sunshine, 656 A. ii. 2. sólar-steinn, m. a sun-stone or loadstone, = leiðarsteinn, used by sailors to find the place of the sun on a cloudy day, Fms. v. 341, Bs. i. 565, 674, Ám. 52, Pm. 20, 81. sólar-suðr, n. the solar meridian, Stj. 96. sólar-tal, n. = sólaröld, 1812. 71. sólar-tár, n. the 'sun's tear,' i.e. amber. Al. 165. sólar-uppkoma, u, f. = sólarupprás. sólar-upprás, n. sunrise, Ísl. ii. 334, Eg. 593, Fas. i. 497, MS. 656 B. 8. sólar-öld, f. the solar cycle (twenty-eight years), Rb. passim.

sól-baka, að, to bake in the sun.

sól-bjartr, adj. [A.S. swegel-beorht], sun-bright, Hkv. 2. 43.

sól-borð, n. = sólbyrði, Bs. i. 583, Edda (in a verse).

sól-bráð, n. and f. a 'sun-thaw;' s. mikil, Hkr. i. 71; í sólbráðinu, 72: fem., blíðar sólbráðir, Fms. ii. 228.

sól-brunninn, part. sun-burnt, Art., Rm. 10.

sól-byrði, n. the 'sun-board,' i.e. the gunwale; gékk báran inn á bæði borð, ek tók frá sólbyrðin, Bs. i. 484, ii. 50.

sól-eyg, f. (proncd. sóley), botan. 'sun-eye,' a buttercup.

sól-gangr, m. the sun's course, 1812. 38.

sólginn, part. [svelgja], greedy, Hm.

sól-heiðr, adj. sun-bright, Akv. 16.

sól-hvarf, n. the 'sun's turn,' solstice; s. á vetr, s. á sumar, Rb. 90, 454, 456: in popular usage in plur. sól-hvörf, fyrir sólhvörf, Grág. i. 420, ii. 306; nú liðr fram at sólhvörfum, Grett. 162 new Ed.; sólhvarfa-hringr, the 'sun's turn-ring,' the tropic, Rb. 472.

sól-hvítr, adj. 'sun-white,' an epithet of a lady, Hm.

SÓLI, a, m. [Ulf. sulja = GREEK; Engl. sole; Dan. saale; Swed. sola: Germ. soble; Lat. solea :-- a sole of a shoe; á berum sólum, Fms, viii. 405: sólinn var stökkr, en brúkit var hált, þá rasar Sturla, Bs. i. 527.

Sól-konungr, m. [A.S. Swegl-cynig], the King of the Sun, God, Lex. Poët.

sól-lauss, adj. sunless, Hb. (1865) 38.

sól-mark, sól-merki, n. a zodiacal sign, 1812; 51, Rb. passim; sólmarka-hringr or sólmerkja-hringr, the zodiac, Rb. 104, 112.

sól-mánuðr, m. [A.S. sôl-monað = February], the sun-month, Rb. 104, Edda i. 512 (also sel-mánuðr); in the Northern Calendar it is the third month in the summer, and begins this year (1872) on the 24th of June, see Icel. Almanack.

sól-myrkvi, a, m. a solar eclipse, Icel. Almanack.

sól-punktr, m. a 'sun-point,' quarter of an hour, Rb. 114.

sól-sekvía, u, f., botan. the common avens, geum rivale.

sól-setr, n. pl. sunrise and sunset; milli sólsetra, from sunrise till sunset, Eb. 190; várlangan dag sólsetra millim, Landn. 264, v.l.; hann skyldi vera úti með sólsetrum, all day long. Lv. 43.

sól-skin, n. sunshine, Lv. 14, 50, Fær, 227, Nj. 143, Fms. vii. 68, Ó.H. 108.

sól-skríkja, u, f. the shrike, butcher-bird, lanius.

sól-spjald, n. a sun-dial, Icel. Almanack.

sól-staða, u, f. a solstice, 415. 10, Rb. 470: usually in plur. sólstöður, nú líðr fram at sólstöðum, Grett. 145 (Cod. Ups.)

sól-tíð, f. a 'sun-tide,' season; fjórar sóltíðir, Rb. 480.

sól-tími, a, m. the sun-time, the natural day, opp. to the astronomical day, Icel. Almanack.

SÓMA, ð, subj. sæmði, Korm. 58, Ld. 32, [Dan. sömme], to beseem, become, befit; ef hann kann eigi sjá hvat honum sómir, Ísl. ii. 160, Fms, ii. 244; sómir þér konungum at þjóna, ... er konungum sómði at hafa, 656 B. 8; láta sér sóma, 623. 28, 50; at henni sæmði góð klæði, Ld. 32; at hón sæmði þér, were a fit match for thee, Korm. 58.

sómi, a, m. honour; vil ek eigi drepa hendi við sóma mínum, Nj. 71;