This is page 587 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

STAFANÖFN -- STANDA. 587

höndum í axlir honum ok kneikti hann upp at stöfum, Eg. 552; hann hafði lagt af sér kápuna uk vápnin ok sat upp til stafa, Ld. 282; kastalarnir vóru svá görvir, at stafir fjórir stóðu upp ok syllr upp í milli ok þar arinn á, en hurðir milli stafanna, ... hann bar kaðalinn um einn kastala-stafinn ... tók þá kastalinn at ríða mjök, Fms. viii. 429; cp. Ivar Aasen, s.v. stav-hus, stav-kyrkja, stave-naust; horn-stafir, dyri-s. (q.v.) 2. a stave of a vat or cask; færa ker út af stöfum, Grág. ii. 339; tunnu-stafr, detta í stafi, to fall into staves, i.e. to pieces, also metaph. of amazement. 3. a staff, stick, to walk with; ganga við staf, Nj. 219; hringr var í stafnum, ... hann hélt tveim höndum um stafinn en beit í hringinn, Landn. 251; staf þann er þú heldr á, Stj. 197; staf ok skreppu, H.E. i. 243: of a beggar's staff, see Skíða R.: of a crozier, Bs. i. 489: of a staff used in a horse-fight, Nj. 91, Bs. i. 633, 634; stafs-broddr, Landn. 251; stafs-endi, Sturl. ii. 180; stafs högg, Rd. 304, Fær. 239; brodd-s., klafa-s., göngu-s.: of a magical wand, hafa í húsi sínu staf eðr stalla, N.G.L. i. 383; kerti s., Dipl. v. 18, Pm. 17. II. written letters, staves, originally derived from the magic twigs and rods used for enquiring into fate, see the remarks s.v. rún: of magic staves, Hm. 143 (stinna stafi, stóra stafi); þurs ríst ek þér ok þrjá stafi, ergi, æði, óþola, Skm. 36. 2. lore, wisdom; forna stafi, Vþm. 1, 55; sanna stafi, Sdm. 14; laun-stafir, hidden staves, Eg.; staðlausu stafi, Hm. 3. letters (Germ. buch-stabe), Skálda 174, Mar., passim; bók-stafr, hljóð-s., raddar-s., a vowel; mál-s., a consonant; upphafs-s., an initial letter; höfuð-s., Látínu-s., q.v. COMPDS: stafa-nöfn, n. pl. the names of letters, Skálda 175. stafa-setning, mod. staf-setning, f. arrangement of letters, spelling, and the like, Skálda 178: of alliterative staves, Edda (Ht. begin.) stafa-setningar-regla, u, f. orthography, Skálda 160. stafa-skipti, -víxl, n. a transposition of letters, Skálda 182: of prosody, Edda (Ht.) stafa-snúning, f., gramm. metathesis, Skálda 182.

staf-róf, n. (prop. a row of twigs, Lat. sortes), [A.S. stæfrawa], a 'stave-row' the alphabet, Skálda 160, 176, Bret. 106, Al. 48, Rb. 186: metaph., Sks. 16, freq. in old and mod. usage. stafrófs-kver, n. an ABC book.

staf-setning, f. spelling, orthography, (mod.)

staf-slanga, u, f. a sling on a stick, Sks. 388.

staf-sleggja, u, f. a 'pole-sledge,' Sks. 415.

staf-sproti, a, m. a stick, Fær. 236, Fs. 74.

STAG, n., pl. stög, [A.S. stæg] :-- a stay, esp. the rope from the mast to the stem; en fyrir dragreip tvá aura silfrs ok svá fyrir stag, N.G.L. ii. 283, Edda (Gl.); stögin á kugginum festi á höfði skipsins, ok tók af nasarnar, Fms. x. 135, v.l.; bændr skulu fá reip til skips, en ef missir stags, þá liggja við aurar tólf, N.G.L. i. 199; en er þeir drógu seglit gékk í sundr stagit ok fór seglit ofan þver-skipa, Ó.H. 137: the phrase, á stag, ahead, of a ship; rétt á stag, Fms. vi. (in a verse); á stag stjórnmörum steypa vildi, to make the ship go down head foremost, Hkv. i. 29 (thus to be emended, stagstiorn mörum Cd.) 2. a rope between poles to hang clothes on for drying.

staga, að, to darn or to patch coarsely; draugr stagaðr náböndum, Mar.; ef maðr stagar (sews up) höfuð svá at ekki bitr, Grág. i. 383; hvítum svörtum stagat allt með þráði, Hallgr. (of a beggar's rags). 2. reflex., stagast á e-u, to harp on the same thing.

stag-brellr, m. 'stay-brails'(?), a nickname, Orkn.

STAGL, n. [Dan. steile], a rack; þenja í stagli, 625. 76; písl sem í stagli, 656 B. 3; festa í stagli, id.: a local name, Stagl-ey, Sturl.

stagla, að, dimin. from staga, to keep harping on, lit. darn often; s. upp aptr og aptr = jaga: as also stagl, n. a darning; bóta-s.

stagl-festa, t, to fasten on a rack, 623. 51.

stag-nagli, a, m. a 'stay-pin,' the pin to which the stay is fastened, Edda ii. 494.

stag-nál, f. a darning-needle, a nickname, Fms.

STAKA, að, to punt, push; stökuðu þeir húskörlum Sveins, Landn. 286 (stjaka, v.l.), Fms. vi. 269; þeir stökuðu Gretti, Grett. 198 A; síðan tók hann ok stakaði (stjakaði) honum, Fas. i. 62, Bs. i. 860. II. to stagger; stakar hann at eldinum, Finnb. 310; hrindr maðr öðrum svá at hann stakar við, N.G.L. i. 69; hann stakaði við, Fms. i. 44; hann stakar nær at honum Þorleifi ... ok jafnt í því hann stakar við, xi. 133; ok stakar hann fyrir vápna-ganginum, Al. 80; hestrinn stakaði, Karl. 538.

staka, u, f. a single ditty; kveða stöku, Eb. 218, Fas. ii. 213; honum varð s. af munni, Band., passim in mod. usage.

staka-stormr, m. a gale with squalls and gusts, Fms. ii. 177.

stakka, u, f. [akin to stakkr; cp. Dan. stakket = brief, scant] :-- a stump; hafi sá stökku er stytti, Gþl. 399, Jb. 274. 2. a hide, when flayed, but not cut up (= belgr); in bjarn-stakka, hafr-stakka, hrein-stakka, varg-stakka, q.v. (not staka).

stakkaðr, part. [Dan. stakket], short, curtailed, D.N. v. 87 (of time).

stakk-garðr, m. a stack-yard (for hay), Grág. ii. 233, Eb. 58, Njarð. 374, Bs. i. 669, Dipl. iii. 11, iv. 9, Sturl. ii. 31, 140, passim.

STAKKR, m. a short coarse bag-like blouse without a waist, Fas. ii. 343, Nj. 143, Fbr. 59, Fs. 33; skinn-s., fanga-s., bak-s., þófa-s., q.v.; stakks-vaðmál, Ann. 1330. II. a stack of hay, from the shape; átta stakka völl, Fb. i. 522; myndi þó af ganga fimm stakkar, Ísl. ii. 138; útbeit svá góð at þat var jafnt ok s. töðu, Eg. 711; torf-stakkr. stakks-völlr, m. a field producing one s., Fb. i. 522.

STAKR, adj. [stök, stakt], single, odd; handlín stakt, an odd napkin, Pm. 73 (cp. Dan. umage); tvennir hauzkar og einn stakr, stakr sokkr, etc.; annan vetr verðr stakt sævar-fall, Rb. 90; fjórtán hundruð, sextigi, ok eitt stakt, Ann. 415. 10; sjaldan er ein báran stök, a saying: adv. stöku-, in compds, stöku-sinnum, adv. now and then; ein-stakr.

stakra, að, = staka, to push; jafnan finn ek at á-flóð (river-stream) stakrar, Mkv. 2. to stagger; hann stakraði við, Al. 66; stakraði Eyvindr við, Hkr. i. 159.

stak-steinar, m. pl. single stones, stepping-stones.

stak-steinóttr, adj. stony, with stones here and there, Eg. 755, v.l.; rough, of a road.

stalla, að, to put in a stall, Ann. 1413.

stallari, a, m. [through A.S. stallare, from Lat. stabularius], a king's marshal; the word and title first occur in the reign of St. Olave (Björn stallari), Ó.H.; then Ülfr s., Har. S. Harð.; since freq. in Norway, stallara-sæti, stallara-stóll, Sks. 289, Hkr. iii. 181, N.G.L. ii. (Hirðskrá).

stall-bróðir, n. [Dan. stald-broder], a companion. stallbræðra-lag, n. fellowship. Fas. iii. 649.

stall-heilagr, adj. altar-holy, Fsm. 40.

stall-hús, n. [stallr 4], the step of the mast, El.

STALLI, a, m. [see stallr], an (heathen) altar; moldina undan stallanum þar er Þórr hafði á setið, Eb. 8; stóð þar stalli á miðju gólfinu sem altari, ok lá þar á hringr einn mótlauss ... á stallanum skyldi ok standa hlautbolli ... umhverfis stallann var goðunum skipat í afhúsinu, 10; baugr tvíeyringr skyldi liggja í hverju höfuðhofi á stalla, Landn. 258, Stj. 335; engi maðr skal hafa í húsi sinu staf eðr stalla, N.G.L. i. stalla-hringr, m. the altar-ring, see above, Eb. 230; vinna eið at stalla-hring, Landn. 89, Hrafn. 16.

STALLR, m. = stalli, [the word may be akin to standa, cp. Lat. stabilis; A.S. steall; Engl. stall] :-- any block or shelf on which another thing is placed; skurðgoð sett á stall, Fms. x. 255; af heiðnum stalli, Kristni S. (in a verse). 2. a pedestal; kross með stalli, a holy rood, Vm. 165; hann er holr innan ok görr undir honum sem stallr sé, ok stendr hann þar á ofan, Ó.T. 3. a stall, crib; hestr at stalli, Fas. ii. 508, Hdl. 5, Og. 2; etu-s. 4. the step of a mast; en þat voldi, at íss var í stallinum, Fms. ix. 386: the phrase, hjarta drepr stall, the heart fails, Fbr. 36, Ó.H. 214; the metaphor is taken from the mast rocking in the step, (and not as suggested s.v. drepa A. l. 4.)

stallra (stallðra, Fms. iii. 178, and so in mod. usage), að, to halt, stop a bit; stallra við, Stj. 383: to falter = drepa stall, þá tók at stallra hjarta heiðingja, 357, 463. 491. v.l.

stall-staða, u, f. a standing in a stall, Gþl. 392.

stall-systir, f. a female companion.

stamba, að, = stumra; stamba at e-m, Fbr. 16, v.l.

stam-hendr, adj. of a metre, Edda (Ht.)

stamma, mod. stama, að, to stammer, Anecd. 10, Nikdr. 3.

stampa, að, to push with the foot.

stampr, m. a large tub; trogum, stömpum, keröldum, skjólum, tunnum, Vm. 177. stamp-austr, m. a bucket for baling out, Grett. 51 A.

STAMR or stammr, adj. [A.S. stamor], stammering; þá varð hann svá stammr, Fms. i. 282; sjá maðr varð svá stamr at ekki nam, x. 279; annar hét Þorviðr stammi, hann fékk eigi mælt þrem orðum lengra samt, Ó.H. 87. 2. wet, damp, so as not to go on smoothly, of gloves, socks, or the like, cp. glý-stamr (q.v.)

stand, n. [Dan. word], a position, rank in life; á-stand, condition.

STANDA, pres. stend, stendr, stöndum, standit, standa; pret. stóð, stótt, stóttú (mod. stóðst, stóðstú), stóð, pl. stóðum; subj. stæði; imperat. statt, stattú (cp. stand-þú); part. staðinn; pret. infin. stóðu = stelisse, Fms. vi. (in a verse); a medial form, pres. stöndumk ( = stat mihi), Fm. 1. Kormak; pret. stóðumk ( = stabant mihi), Hm. 106: with neg. suff. stóð-k-at, Fas. iii. 22 (in a verse). [Common to all Indo-Germ. languages.]

A. To stand; þó at hann gangi eðr standi áðr, Grág. ii. 95; hann stóð við vegginn, ... stóð á víxl fótunum, Sturl. ii. 158; standa höllum fæti, Nj. 97; koma standandi niðr, to come down standing (after a leap), 85, Grág. ii. 110; skal mik niðr setja standanda, in a standing position, Ld. 54; munkr er eigi mátti standa á bænum ok reikaði, Greg. 62; standa á götu e-s, Nj. 109; standa fast, to stand fast, 92; standa frammi, to stand, be on one's feet, Fms. vii. 85; s. fyrir dómstóli keisarans, 656 C. 19; s. fyrir manni, to stand before a man, so as to screen him, Grág. ii. 12. 115, Eg. 357: s. hjá, to stand by, metaph. to assist, Fas. ii. 501: standa nær e-m, to stand near one, metaph. to back, Nj. 76; nær standa vinir Gunnars, 88. 2. to stay; Egill stóð meðan ok beið þeirra, Eg. 483; statt (stop) ok trú mér, 623. 17. 3. to stand, stick; stóðu spjót þeirra ofan frá þeim, Nj. 253; at hann standi fastr í fönninni, 84; skildinum, svá at fastr stóð í vellinum, 262; öxin stóð á hamri, i.e. went through to the back, and stuck there, 165; sveininum stóð fiskbein í hálsi, the bone stuck