This is page 589 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

STANDALI -- STÁZA. Í8Í)

máttu eigi standask, Eluc. 28; at þér standisk jafnvel ef þér sjáit frændr yðra svívirða, Fms. v. 270. 3. to stand, bear, tolerate; hann skekr at honum sverðit, þetta fá þeir eigi staðizk ok hlaupa, Ísl. ii. 364; Kári stóðsk þetta eigi, Nj. 270; Björn stóðsk eigi ámælis-orð Sigmundar, Valla L. 218; standask frýju-orð, Fær. 196. 4. standask við e-m, to stand, be able to withstand; Heiðrekr vá með Tyrfingi ok stóðsk ekki við honum, Fas. i. 526; engi hlutr var svá sterkr at standask mætti fyrir honum. Edda. 5. to be valid; skulut mál hans standask um þá sök, Grág. i. 64; á þeirra dómr at standask, 80; eigu jammikit þeira orð at standask, sem annarra lögréttu-manna, 10; ef þú kemr til konungsins, ok megi þín orð nokkut standask, Fms. xi. 193; hennar orð stóðusk svá mikit, at ..., Fas. i. 208; um þat vilda ek at mín at kvæði stæðisk, at ..., Eb. 98. 6. of direction, to proceed from; standask af e-m, af henni mun standask allt it ílla, Nj. 49; svá stenzk af um ferð mína, the matter stands so as to my journey; Ólafr sagði jarli hversu af stóðsk um ferð hans, Ld. 112 (hversu af stóð, 340); ekki sagði Kjartan föður sínum hversu af stóðsk um ferð þessa, 208; Gautr segir honum geiniliga allt hversu af stóðsk inn ferðir hans, Fms. iii. 57; svá stendsk af um ferðir mínar, at ek má hér ekki dvelja lengr, vi. 350; eigi veit ek hvernig af stenzk (stennz) um för þína, hvárt þú ferr nökkut í konungs leyfi, Ó.H. 143. 7. a middle form; yfir ok undir stóðumk jötna vegir, the 'giant-ways' (rocks) stood above and below, Hm.; stöndumk hjörr til hjarta, the sword touches me to the heart, Fm. 1. II. recipr. to stand opposite one another in the same line: to meet, of ends; þat stóðsk á, nesit þvert ok fylking þeirra, Ísl. ii. 326; stóðsk þat á, at Jólin þraut ok lokit var sögunni. Fms. vi. 356; vígin Áskels ok Steingríms skyldi á standask, Rd. 281; stóðsk þat á endum ok ostkistan, Nj. 76; stóðsk þat á endum ok þat er Gunnarr; átti at gjalda, 111; létu þeir þat á endum standask, 120; standask á mót; sandmelr sá er á stendzk ok Seftjörn, Gísl. 23; bær hans stóðsk á ok konungs atsetr, Fas. ii. 63: bíða þess at á stæðisk misganga straumanna ok austan-veðr, Orkn. 266: stendzk heldr í móti með þeim hjónum, they were rather at sixes and sevens, did not agree well, Bjarn. 21: hendingar standask sem næst, to stand as close to one another as possible, Edda (Ht.); tungl þau er næst standask, nearest to one another, Rb. 34, 1812. 56. III. staðinn = staddr, steadfast, placed, abiding; hvar sem maðr er staðinn, N.G.L. i. 163; vildi hann nú til staðins vita (knew for certain) hver svör jarl vildi gefa, Vígl. 18.

standali, a, m. a post: a nickname, Sturl. iii. 234.

stand-eykr, m. a nickname. Fms. ix. 372.

stand-söðull, m. a 'stand-saddle,' high saddle, Ld. 274. Sturl. iii. 163; such a saddle is described in Mr. Freeman's Norman Conquest, iv, p. 703 (the death of William).

stanga, að, to prick, goad, Fms. iii. 193, vii. 62, 161, viii. 281, xi. 155; stanga ór tönnum sér (s. tennr), to pick the teeth, Nj. 185. 2. to spear fish, Grág. ii. 346. 3. to butt, of cattle, Bs. i. 345, Grág. ii. 119, Gþl. 190. II. reflex. to butt one another, Grág. ii. 329, Vápn. 46, Bret. 55.

stangan, f. a goading, stimulus, Stj. 78.

stank, n. a bustle, shaking; starf ok stank, Fbr. 173.

stanka, að, to stand stumbling; hann stankaði mjök við, he was very reluctant, Fær. 121.

stanz, n. [akin to staðsa (q.v.), ðs = nz] :-- a standstill, hesitation; honum verðr stanz at svara, Sturl. i. 18: amazement, e-n rekr í stanz, (mod.)

stanza, að, to pause, stop, Fas. iii. 443.

stapi, a, m. a steeple-formed single rock, Fas. iii. 7: freq. in mod. usage and in local names, Arnar-stapi, Ætternis-s., etc.

stappa, að, [Germ. stampfen; Engl. stamp], to stamp; stappa fótum, to stamp with the feet, Grett. 130 A; s. niðr stafnum. Band. 16 new Ed.; stappa e-n til dauðs, MS. 4. 32: to stamp down, þeir stöppuðu snjóinn með spjót-sköptum sínum, Fms. ix. 234: phrases, stappa stáli í e-n, to put steel into, to encourage; það stappar nærri, it 'stamps near one,' is on the point. Fas. i. 420. II. to bray in a mortar; stappa lauk, Ó.H. 223, Pr. 471, 472.

STARA, pres. stari; pret. starði; part. starat; [A.S. starjan; Engl. stare] :-- to stare, gaze; stara eptir e-m, Ísl. ii. 261, v.l.; hón starir á þenna væna mann, Bær. 12; ormrinn starði í mót, Edda.

star-blinda, f. [A.S. stæ-acute;r-blind; Engl. stark-blind], blindness.

STARF, n. a trouble, labour, business, Sks. 549; þetta starf, Nj. 77; hann hafði ekki starf fyrir því, Fas. i. 36; hafa mikit starf, Fms. ix. 480; hvers starfs (employment) eðr stéttar, H.E. i. 514; hafa þvílíkt starf, Eg. 50. starfs-maðr, m. a worker, Eg. 203, Grett. 123 A, Lv. 105, Bs. i. 738.

starfa, að, to work, labour, Eg. 1; starfa í e-u, to be busy about, Nj. 185, Al. 99, Fms. x. 231: starfa at e-u, Fbr. 16, Al. 147: starfa á mönnum, to trouble people, Bs. i. 439.

starf-hús, n. a factory, workshop, Gþl. 178.

starf-hvalr, m. blubber paid as wages for cutting up a whale, Pm. 69.

starfi, a, m. = starf; þeim starfa. Fms. vi. 344; starfa mikinn, ii. 27; hafa starfa á mönnum, iv. 215; leggja starfa á e-t, to take trouble, Fb. i. 118. starfa-lítill, -mikill, adj. doing little, much work, Hrafn. 21; starfa-meiri, Sturl. iii. 41.

starf-laun, n. pl. wages. Mar.

starf-samr, adj. industrious: of a thing, laborious, starfsamt líf, Barl. 111; hafa starfsamt, to be busy, have much trouble, Fms. xi. 311, 383, vii. 73, Fas. i. 374: a nickname, iii. 592.

starf-semi, f. industry.

starf-sveinn, m. a workman, apprentice. Fms. xi. 431.

Starkaðr or better Störkuðr, m., qs. Stark-höðr, [from sterkr and Höðr] :-- a pr. name, Landn., Fas., the famous Danish mythical hero. Starkaðar-lag, n. the name of a metre, Edda (Ht.)

starr, adj. blunt; starr staðr, in a sword, Kormak.

starri or stari, a, m. [Lat. sturnus; A.S. and Dan. stær; Engl. stare, starling] :-- a bird, the starling, Edda (Gl.) 2. a pr. name, Landn.

star-sýnn, adj. staring; vera starsýnn á e-t, Nj. 50, Korm. 50: mod., mér er starsýnt á e-t, id.

statút, n. [for. word], a statute, H.E. i. 514.

staulask, að, to walk with infirm steps; staulast á fætr; stafkarlarnir staula, Hallgr.

stauli, a, m. a lad, urchin; in svein-stauli, q.v.

staulpa, u, f., mod. stelpa, a girl; mey-staulpa, Sturl. i. 152, ii. 101.

STAUP, n. [O.H.G. stouf; A.S. steâp; Engl. stub; Dan. stöb] :-- a knobby lump; þá kom upp staup mikit sem manns-höfuð, ... hvar er nú þat gull er þú leggr í mót þessum knapphöfða? of a ball-formed piece of gold, Fms. vi. 183; þeir drepa fótum sínum í hvert staup (obstacle) er fyrir verðr, Barl. 71; hatt-staup, the 'hat-knoll,' i.e. the head, Ad. 7; gull-staup, q.v. 2. [A.S. stoppa; Engl. stoup], a stoup, beaker, cup, prop. from the form, freq. in mod. usage; taka í staupinu, to take a stoup of brandy.

stauple, að, see stöpla.

staura, að, to raise a post; þá skal staura niðr á kistu (to drive a stake down to the coffin) ok steypa helgu vatni á, N.G.L. i. 14. 2. staurask, to be ripped up, Pr. 472.

staur-karl, m. a hobbler on crutches, staurkarls-ligr, adj. clumsy, stiff.

STAURR, m. [Gr. GREEK], a pale, stake; vóru settir stórir staurar yfir dikin, Eg. 529: skjóta staurum. Fms. vii. 190; höfuð á staurnum, on the stake, xi. 376: trés eða staurs, Pr. 472; staurs-högg, Gþl. 177, v.l., passim: a local name, Hkr. i. 295. staura-garðr, m. a paling, Fas. iii. 280, Mar. 1198.

staut, n. a stuttering in reading. staut-færr, adj. able to read a little.

stauta, að, [Dan. stöde; Germ. stossen], to beat, strike; stautar á honum spjótinu, Karl. 182. 2. mod. to read stutteringly.

stá = standa, q.v.

STÁL, n. [a common Teut. word; O.H.G. stahal], steel; sterkasta stáli, Karl. 285, Fms., x. 172, passim: phrases, sverfa til stáls, to file to the very steel, to fight to the last, vii. 244, Gullþ. 69. 2. plur., of weapons: er stálin mættusk. Art., Lex. Poët. passim. 3. a part of a ship, the beak; þeir höfðu raskótt fyrir stálinu, Fms. viii. 199; kjalar, stála, súða, Edda 66, Lex. Poët. II. metaph., from steel wrapped in soft iron before being fused in the forge :-- the inside of a hay-stack or rick (= staði); hann tók laust hey ór stálinu. Njarð. 378; ef maðr á korn falt í stáli eðr hey, N.G.L. ii. 111 (v.r. to staði), freq. in mod. usage. 2. an intercalary sentence in a verse, much used by the ancient poets, esp. in the metre dróttkvætt, Edda i. 618; thus in Haustl. 13 the words 'sveipr varð í för' is a stál. In the old poems of the metre dróttkvæð the strophes are interwoven with such intercalary sentences; in some editions these sentences are marked by [ ] or by ( ) :-- as a gramm. term, embolismus, köllum var þat gört á stál ef á meðal verðr hendinga, Skálda ii. 106. COMPDS: stál-broddr, n. a steel prod, Fms. iii. 180. stál-gaddr, n. a steel goad, Barl. 109. stál-görr, part. made of steel, MS. 4. 30. stál-hanzki, a, m. a steel glove, D.N. stál-harðr, adj. hard as steel, Sks., Karl. 164, Al. 40, 394. stál-hattr, m. a steel hat, Hkr. iii. 202. stál-hjálmr, m. a steel helmet, Karl. 366. stál-húfa, u, f. a steel cap, Sks. 400, Ld. 276, Bs. i. 31, Landn. 330, Sturl. ii. 91, passim. stál-nagli, a, m. a steel pike, Mar. stál-pík, m. a steel pike, Karl. stál-slá, f. a steel bar, Mag. stál-sleginn, part. steel-mounted, Jb. 345. stál-sorfinn, part. filed to the steel, Grág. i. 501.

stálligr, adj. of steel, Art.

stálmi, a, m. a swelling of the udder with milk; standa í stálma.

stálpaðr, part. grown up; ungarnir vóru lítt stálpaðir, Fas. ii. 231.

stálpask, að, to grow strong, be full grown.

stálpi, a, m. pith, strength, esp. of the young: as a nickname, Fms. ix. 26.

stát, n. prudishness; sprettir úr sporunum státi, Hallgr.

státa, að, to be prudish; heimskir helzt sig státa, Hallgr.

stáz, n. [Dan. stads; Engl. slate], finery, (mod.); stáz-mey sat í sorgum; Stef. Ól.

stáza, að, to dress finely.