This is page 602 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

602 STÝRA -- STÖKKVA.

Lv. 69, Fb. ii. 80; ok orðit þó heldr nær stýrt, 'steered near' i.e. had a narrow escape, id. 2. to be skipper; skip kom í Arnarbælis-ós, ok stýrði skipinu Hallvarðr hvíti, Nj. 40; ef stýri-maðr stýrir ílla skipinu, 673. 59. II. metaph. to direct, govern, manage; stýra ríki. Fb. ii. 146; stýra lögum, Fms. xi. 99; s. sakferli, Landn. 259; s. vápnum, Al. 10; ætla ek flestum ofrefli at s. þeim, Eb. 112; mega ekki stýra sér fyrir reiði, could not steer himself for wrath. Mar.; tók hann sótt svá ákafa, at hann mátti varla s. sér, Bs. i. 746; hann kvað íllar vættir því snemma stýrt hafa, ill fate had ruled it so, Korm. 240; þat mun þó mestu um stýra, hversu Þórdisi er um gefit, it will all depend on how Th. likes it, Ld. 302. 2. stýra e-n, to rule, possess, Fs. 27, Hkr. i. 307; þat mun mestri giptu stýra, must bode good luck, Odd. 22; því at vér stýrim penningum, Hrafn. 10; hverju geði stýrir gumna hverr, Hm. 17; s. auði, Skv. 3. 16; máttkum Guði stýrir þú, Fms. ii. 152; stýra máttkum hlutum, x. 229; hvárt sem hann stýrir meira viti eða minna, Fb. iii. 402. III. part. stýrandi; s. Mjölnis, the keeper of M., i.e. Thor, Edda 53.

stýra, u, f., in bú-stýra, q.v.

stýri, n. a helm, rudder, Korm. 230; leggja s. í lag, Hkr. i. 32, Fms. i. 42, vii. 47; leggja stýri ór lagi, Al. 67; sitja við stýri, Eg.; láta (vel, ílla, ekki) at stýri, to answer (well, ill, not) to the rudder, O.T. 70, Fms. x. 368. COMPDS: stýris-drengr, m. a rudder-post(?); stýri ok stýris-drengi, N.G.L. i. 102. stýris-fiskr, m. a fish, echinus cauda bifurca, Eggert Itin. 994. stýri-hamla, u, f. the 'rudder strap,' the loop by which the tiller is worked (sec hamla), Gþl. 122; sitja við stýri-hömlu, Ó.H. 16; skiptusk menn við stýrihömlurnar, Fms. viii. 383: in the phrase, ræna e-n stýrihömlu, to take the skipper's place, N.G.L. i. 98. stýris-hnakki, a, m. the 'rudder-neck,' the top piece of the rudder, Fms. ii. 320. stýris-knappr, m. = stýrishnakki, Fb. i. 486. stýris-lykkja, u, f. the rudder-hook, by which the rudder is hooked on to the stern-post, Eg. 360.

stýri-látr, adj. manageable, Grett. 98; ú-stýrilátr, unruly.

stýri-læti, n., in ú-stýrilæti, unruliness.

stýri-maðr, m. a 'steersman,' but only in the sense of a skipper, captain, N.G.L. i. 98, 103, Grett. 95, Ó.H. 136, Fms. vii. 257, 286, ix. 19, Landn. 51; stýrimaðr ok hásetar, Grág. i. 90.

stýri-stöng, f. a rudder-post, Fms. v. 186, Eg. 360, Fas. ii. 37.

stæða, d, to establish; s. ok staðfesta, H.E. ii. 187.

STÆÐI, i.e. stœði, n. [standa, stóð], the place which a thing takes up; fimm manna stæði, room for five men, Ám. 98: the place on which a thing stands, skegg-stæði.

stæði-ligr, adj. (-liga, adv.), fit to stand, stable; stæðiligt hús, s. veggr; gegn-s., q.v.

stæðingr, m., a naut. term, braces, 673. 60; dragreip, stœðingr, höfuð-benda, N.G.L. i. 199, Edda (Gl.)

stæðr, adj., neut. stætt, standing; in compds, gagn-s., contrary; sam-s., harmonious.

stækja, u, f. a bad stench.

stækka (stœkka), qs. stærka, að, [stór], to grow, wax, impers.; sjó stækkar, Þorf. Karl. 372, v.l. (better stæra): reflex. stækkask, Háv. 12 new Ed.: freq. in mod. usage, það stækkar.

stækr, adj. [Engl. stink, stench; Dan. stinke], a stinking.

STÆLA, d, [stál], to steel, put steel into, a blacksmith's term; hence to temper, hann lét stæla oddana, Str. 77; sverð stælt með eitri, a sword tempered with poison, poisoned, Bær. 15 (= eitri herðr); stæltr lé, Grág. i. 501. II. metaph. to intercalate a poem with burden (stál); stefjum verðr at stæla brág, Mkv. 11; þá tók Sighvatr at yrkja drápu um Ólaf konung enn Helga, ok stælti eptir Sigurðar-sögu ... þú skalt fara til móts við Sighvat skáld mitt ok seg honum svá, at ek vil eigi at hann stæli drápu þá, er hann yrkir um mik, eptir Sigurðar-sögu, heldr vil ek at hann stæli eptir Uppreistar-sögu, ... Sighvatr sneri þá drápunni, ok stælti hana eptir Uppreistar-sögu. Fb. ii. 394; -- Fms. v. 210 (l.c.) has 'drápu' wrongly for 'sögu;' for the sense is that the poet intended to borrow the subject for the burden from the Saga of Sigurd Fafnisbani, but the king bade him not do so, but take the burden from the History of the Creation: specimens of such poems, furnished with intercalated sentences taken from mythical subjects or old wise sayings, are the drapa of Kormak on Earl Sigurd, and the Edda (Ht.) 13 :-- neut. stælt, intercalated sentences (stál) in an old poem, þessa fígúru er vér köllum stælt, Skálda 198; standa þessir hættir mest í því sem stælt er kveðit, 206; þetta er stælt kallat, Edda (Ht.) 125; hjá-stælt, the 'stál' at the end of a verse line, id., -- ok skal orðtak vera forn minni, Edda (Ht.) 2. hence in mod. usage stæla means to plagiarise, imitate; stæla eptir e-u.

STÆRA (i.e. stœra), ð, [stórr], impers. of the wind, sea, it swells, waxes rough; stærði veðrin (acc.), Eg. 404; sjó tók at stæra, Þorf. Karl. 372; haustar, stærir sjóinn, Finnb. 242; stærir sterkar bárur (acc.), Bs. i. (in a verse). II. reflex. stærask; sjár tók at stærask, 656 C. 21; vegn stærask, Sks. 231. 2. the phrase, stæra sig, to pride oneself, boast; and stærask, id., Fms. x. 107, Al. 36, Stj. 635, Barl. 172; stærask af sinni ætt, Landn. 357, v.l.

stærð, f. size, bigness; borgar-stærð, Völs. R. 10, freq. in mod. usage. 2. pride, Karl. 411; stærð ok metnadr, Sturl. iii. 130; taka stærð, to take pride, Fms. x. 107; s. ok siðleysa, iv. 206.

stæri-látr, adj. proud, Korm. (in a verse): stæri-læti, n. pride.

STÖÐ, f., gen. stöðvar, pl. stöðvar; [staðr. standa; A.S. stæð; Engl. stead, in roadstead; cp. Lat. st&a-long;tio :-- a berth, harbour; stýr þú hingat eikjunni, ek mun þér stöðna kenna, Hbl.; ef hvalr rekr í stöð manns, ... er í stöðinni liggr ... er stöðina á, er um gengr stöðina út, N.G.L. i. 252: esp. in plur., þeir kómu í þær stöðvar, ... ok lögðu skipit undir mels-höfða, Sd. 147; í þær stöðvar er átti Sveinn konungr ok leggja þeir skip sín í lægi, Fms. xi. 70; þeir kómu í stöðvar Gorms konungs síð um aptan, 15. 2. metaph. place; ok verðr sá at skilja af stöð (from the context) er ræðr skáldskapinn um hvárn kveðit er konunginn, Edda 92. 3. stöðvar, dwelling-places = Gr. GREEK; á sömu stöðvum, freq. in mod. usage. II. in local names; Stöð, the harbour in Skard in western Icel.; fara ofan í Stöð, lenda í Stöðinni: Stöðvar-fjörðr, Landn.; whence Stöðfirðingar, m. pl. the men from S., id.

stöð-renni, n. a neighbourhood; búa, sitja í s. við e-n, Fas. ii. 152, Bs. i. 417, Sturl. i. 115.

stöðu-, see staða.

stöðu-gleikr, m. steadfastness, firmness, N.G.L. iii. 92, Bs. ii. 159.

stöðugr, adj. steady, stable; ver s., ok hræðsk eigi, Th. 3; stöðugir í sér, Al. 173; s. í framferði, Mar.; þessi stöðugi riddari, Magn. 496; stöðugan stólpa, Fms. iii. 174; stórlyndr ok stöðugr, Fs. 129; varð honum þat (viz. the heart) eigi stöðugt, Edda 58; göra stöðugt, to confirm, Vígl. 29, Dipl. iii. 9; standa stöðugt, Pass., D.N.; halda e-t stöðugt, to observe, Dipl. v. 16; til stöðugrar eignar, i. 12.

stöðull, m., dat. stöðli, [A.S. staðol; O.H.G. stadal] :-- a milking-sbed, for kine; milli bæjar ok stöðuls, K.Þ.K.; griðkona þín þerrir fætr á jafnan er hón gengr af stöðli, Fb. i. 268; naut vóru á stöðli, ... graðungr var á stöðlinum, Vápn. 1; fé var á stöðli of aptaninn, Bjarn. 47: vóru konur at mjöltum, Þóroddr reið á stöðulinn, ... hvert sinn er Þóroddr kom á stöðul, Eb. 316, 320; reka naut á stöðul, Eg. 712; konur er til stöðuls fóru, 713; konur vóru á stöðli, Nj. 83; norðr í stöðlum, Sturl. ii. 249; stöðul ok kvíar, Vm. 18; tvá stöðla ok sel, D.N. i. 81; stöðuls-hlið, Landn. 78. stöðul-gerði, n. a milk-pail, Ísl. ii. 74.

stöðva, að, with neg. suff. stöðvig-a-k, Hom, 151, [stöð] :-- to stop; hann stöðvar sik ekki, Nj. 144; hann stöðvaði her sinn, halted, Eg. 274; s. liðit, Fms. vii. 298. 2. to soothe, halt; hlaupa menn ok stöðva Hall, Ld. 38; kvað bændr mundu stöðva sik, they would calm themselves down, Magn. 424; stöðva ræðu yðra, Sks. 250; s. úhreina anda, Hom. 133; s. þorsta sinn, Al. 83; s. blóð, blóðrás, to still the blood, Lækn.; ok varð eigi stöðvat, Nj. 210, Fms. i. 46; stöðva sik, to contain oneself, Grett. 93 new Ed., Hom. (St.) II. reflex. to stop oneself, calm down; stöðvaðisk Dana-herr, Fms. i. 109; kyrrask ok stöðvask, 623. 26; settisk þá niðr ok stöðvaðisk úfriðr allr ok agi, Fms. vi. 286: to be fixed, stöðvask sú ráðagörð, Bs. i. 809.

stökkóttr, adj. [stakkr; Dan. stakket], stinted, curtailed, D.N.

stökkr or stökr, m. [provinc. Norse staak = noise], a stir, disturbance; vær kómum stökk (dat.) í lið þeirra, we put them to flight, Stj. 515; ek mun vita ef ek koma nokkurum stökk í lið þeirra, Fms. viii. 49; áðr hann görði stökk í órum búðum, ere he brought discord into our dwelling, Bjarn. 28 (in a verse, if thus to be emended); stökkr óx, the swell (of the sea) waxed, Edda (Ht.)

stökkr, adj. 'springing,' brittle, of steel or the like; koparr harðr ok stökkr, Fms. v. 344; stökkr stálbugr, Hallgr. 2. slippery; sólinn var stökkr ... rasar Sturla, Bs. i. 527.

stökkull, m. (stökkvill, D.I. i. 408), a sprinkling, Eb. 10, Stj. 279, Bs. i. 195, Hkr. i. 139. 2. a 'jumper,' the name of a whale, see Ísl. Þjóðs., Eggert Itin.

STÖKKVA, pres. stökk, pl. stökkvum; pret. stökk, stökkt, stökk, pl. stukku; subj. stykki; imperat. stökk, stökktú; part. stokkinn: also spelt with ey (steyqva): [Ulf. stigqwan; A.S. stincan] :-- to leap, spring; stökkva hátt, to make a high leap, Fær. 57; hann stökk ofan ór loptinu, Fms. i. 166; þeir stukku upp, they sprang to their feet, Korm. 40; stukku þeir á skip sín, Fms. ix. 275; s. á hest, Karl. 261; þessi maðr stökk af bjarginu, Fas. iii. 197. 2. of things, to spring, rebound; sverðit stökk af í braut á úlfliðinn á Moðólfi, Nj. 262; stökkr undan hold, of a blow, Grág. ii. 15; fótrinn stökk ór liði, the foot sprang out of joint, Ísl. ii. 246; sundr stökk súla, Hým. 12, hann stökk í sundr í þrjá parta, Bs. ii. 127; hringrinn stökk í tvá hluti, sprang in two, Ld. 126; þar var stein-veggrinn helzt stokkinn, broken, Þiðr. 325; or Elivágum stukku eitr-dropar, Vþm. 31. 3. to take to flight; margir stukku ór Noregi, Fms. i. 77; vetrinn eptir er hann hafði stokkit ór Noregi, 82; stukku þeir Hákon undan, vii. 270; úvinir stukku undan, vi. 24; stukku sumir at landi á brott, Eg. 20; stukku þeir feðgar til Gautlands, Nj. 8; stökk þá Hallgerðr til Grjótár, 218; stökk Þangbrandr til Noregs, Ld. 180; s. á flótta, Fms. v. 84. 4. impers., Flosa stukku aldrei hermðar-yrði, angry words never escaped him, Nj. 281; honum stökkr aldrei bros, he never smiles, of an earnest, austere man. II. to be sprinkled, cp.