This is page 617 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

SÆNGRFÖT -- SÆLL. 617

f, id., H.E. i. 492; kona hans var þá önduð af sængrför, Vígl. 53 new Ed. (vellum of the 14th century). sængr-föt, n. pl. bed-clothes, sængar-klæði, n. pl. id., Jm. 24; sængr-klæði, Karl. 57. sængr-kona, u, f. a woman in childbed, Fb. i. 71. sængr-stokkr, m. a bed-side, Grett. 107 A (vellum of the 15th century); but sængar-stokkr, Bs. ii. 228.

sæki-ligr, adj., in ú-sækiligr, impregnable, Str. 11.

sækinn, adj. plucky; eigi afl-mikill en þó ákatliga s., Sturl. i. 23.

SÆKJA, i.e. sœkja, an irregular verb, pres. sæki (sœki); pret. sótti, qs. sókti (as þótti from þykkja; cp. Engl. seek, sought); subj. sækti (sœkti); imperat. sæk, sæktú: part. sóttr, sótt (qs. sóktr, cp. þótt from þykkja): [sak, sök, sók-n, referring to a lost strong verb, saka, sök; Ulf. sôkjan = GREEK; A.S. sêcan; Engl. seek; O.H.G. sohhjan; Germ. suchen; Dan. söge; Swed. söka.]

A. To seek, fetch; ek mun fara heim ok s. mér bendi, Fms. iii. 209; s. sér skála-við, Nj. 280; s. sér kirkju-við, to fetch church-timber, Ld. 316; s. heilræði at e-m, Nj. 31; sækja vatn, to fetch water, Fas. ii. 29, Fb. i. 257, Fs. 100; gékk Gunnlaugr til lækjar eins ok sótti (vatn) í hjálminum, Ísl. ii. 269; er þér skyldra at s. Svanlaugu, Nj. 182; Kormakr sótti (Germ. abbolen) Steingerði, Korm. 228; skatt er Egill hafði sótt til Vermalands, Eg. 588; s. giptu á fund e-s., to fetch, derive good luck from, Fms. v. 253, 254. 2. to visit, frequent (Germ. besuchen); enn aldna jötun ek sótta, Hm. 104; skyldi menn þangat til s. um alla Vestfjörðu, Eb. 26; sækja þing, to frequent a þing (þing-sókn); þeir vildueigi þangat s. þingit, Íb. 9; s. kirkju, to visit, frequent a church (kirkju-sókn); þessa brennu sótti margs-konar þjóð, Edda 38; sækja e-n at liðveizlu, to call on one for support, Fms. xi. 344; sækja e-n at eptirmáli, to seek one's aid in ..., Sturl. i. 193; hann var mikill málafylgis-maðr ef hann var at sóttr til ásjá, Bs. i. 82; s. or s. heim, to visit; fyrir því sótta ek þik heim, at mik hafði hér at landi borit, Eg. 165, (cp. heim-sókn, in a hostile sense), Nj. 107; hann sótti marga ókunna staði, Fms. vii. 199; sækja fuglar háleik lopts, Sks. 47 B; sækir Anselmus heim þat klaustr, Mar.; hann mundi aldri fljúga svá langt, at eigi mundi hann s. heim hönd, come back to the hand, Edda 70; s. fund e-s, Sturl. iii. 8l; skyldi Bárðr s. norðr þangat ráðit, B. should go north to fetch his bride, Eg. 26; Sveinn sótti sér friðland, went in search of, Fms. x. 404; drottning býðr honum veizlu með svá mikið fjölmenni sem hann vill til hafa sótt, Orkn. 340; var blótveizla mikil ok sótti þar til konungr, Fms. i. 35; hann sækir á hönd Engla konungi, sought his service, Eg. 76; til Túnsbergs sóttu mjök kaupmenn, Fms. i. 11; at þér sækit norðr higat á várn fund, Sturl. iii. 8l; þeir höfðu sótt (advanced) langt á land upp, Fms. x. 239; þeir sækja (advance) upp hólinn, Eg. 744; þá sækir (arrives) sá maðr vestan af Írlandi er Haraldr hét, Fms. x. 418. 3. to proceed, advance, absol.; er hann sótti langt austr, had advanced far eastward, Eg. 56; þá er þeir sóttu ofan at skipunum, Fms. vii. 159; er mornaði ok sól sótti á himin, Eg. 372, v.l.; þeir biðu þess at sólin sótti á himininn. Fms. viii. 114: impers., fór hann útleið, er suðr sótti, 82; þegar er ór sækir enum mesta háleik hafsins, Sks. 173 B; er síðar er á hausti ok nær meir sækir vetri, 225 B. 4. to catch, overtake; fiðr hann geldinga ok fær eigi sótt, Ísl. ii. 331: to overcome, munu þeir mik aldri fá sótt meðan ek kem boganum við, Nj. 116; hann varðisk svá vel, at þeir fá eigi lengi sótt hann, 153; mér lízt ef þeir standa úti sem vér munim þá aldri sótta geta, 197; þangat sækir þik engi, ... er þat eigi allra at s. hann þangat, 20, 21; mun ek eigi skjótt verða sóttr, Eb. 188: to carry, take, eigi mun eyin sótt verða, Fær. 98; her eru hiis ramlig, ok munu beir eigi skjótt sækja, Nj. 198; var áin allíll at sækja, the river was very bad to cross, Ld. ch. 15; býðr hann þeim at s. fjallit norðr í bygð, to cross the mountain, take that road, Bs. ii. 32. II. to attack; þá er hann (acc.) sótti þetta mein (nom.), Mar.; s. e-n með vápnum, Fms. ii. 172; griðungr sækir mann, Grág. ii. 122; s. e-n til dauðs. Stj. 99; samna liði ok s. hann norðr þangat, Nj. 20; þá er þeir sóttu Gunnar á Hlíðarenda inn í hús inn, Eb. 248; þeir sóttu þá hálfu djarfligar, 287. 2. to pursue; hann lét þaðan s. útróðra ok selveiðar ok eggver, Eg. 135; Skallagrímr sótti fast smiðju-verkit, 142; hann lét mjök sækja föng þau er fyrir vóru, 134; sækja knáliga ferðina, leiðina, róðrinn, to press a matter, urge it on, 203, Fms. viii. 144; straumr var mikill, hann sótti fast sundit, swam hard, Grett. 148; s. bardagann frýju-laust, Fms. xi. 136; réri skip innan fjörðinn ok sóttu knáliga, Grett. 89; þeir er eptir Agli réru sóttu ákaft, Eg. 362. 3. as a law phrase, sækja sök, mál, to prosecute, lead a cause; á hverr at sækja þá sök er vill, Grág. i. 17; skalt þú s. þær sakir báðar, Nj. 98; nú liðu þrjú þing þau er menn ætluðu, at hann mundi s. málit, 71; at annarr-hvárr okkarr sæki málit, ok munu vit þá verða at hluta með okkr, 86; nefndu þér nökkura vátta at orðunum -- Önga, segir Skarphéðinn, vér ætlum ekki at s. þetta nema á vápna-þingi, 141, passim: metaph. to urge, press, hann sótti þat mál mjök, pressed the case bard, Eg. 108; sótti (urged) hann þá enn um liðveizlu, Sturl. iii. 232: s. mann, to prosecute in a lawsuit; manna þeirra er menn vilja s. hér á þingi, Grág. i. 19; á þingi, þess manns er sóttr er, 26; sá skal s. goðann er sótt vill hafa, til fullra laga, 34; s. mann fullri sekt, 120; s. e-n sökum, Eg. 728; sótti Kolskeggr til lands at Móeiðar-hváli, laid claim to the estate at M., Nj. 103: with prepp., s. eptir, to pursue, 20, Fms. x. 239, Sturl. i. 11 (cp. eptir-sókn): sækja at (cp. at-sókn), to pursue, attack, Fms. vii. 70, Nj. 83, 84, Eg. 585: s. fram, to advance in battle, 297, Fms. i. 38.

B. Reflex. to be advanced, be past, of a road or distance, work in hand, or the like; sóttisk þá mjök hafit, Fms. iv. 201; nú er meir en hálf-sótt, more than half-way passed: dró sundr með þeim, ok sóttisk mjök hafit, vi. 263; en er á leið vetrinn sóttisk mjök borgar-görðin, Edda 70; sóttisk þeim seint skip þeirra, Nj. 8; seint mun þat ok sækjask at grafa undir borgina, Fms. vi. 152; Galta þótti Lopti seint sækjask, that he went on slowly, Bs. i. 650; en þeim mönnum hefir lítt sókzk (little succeeded in attacking) ofr-menni slikt í hús inn, Eb. 248; því nema þeir nú stað, at þeir ætla at þeim muni ílla sækjask at vinna oss, Nj. 198. 2. recipr. to seek one another; sækjask sér um líkir, to flock together, Fms. ix. 389: to attack one another, fight, þeir nafnar sóttusk lengi, Landn. 85; þeir Hrafn sóttusk meðan ok Þorkell svarti, Ísl. ii. 268; fá sér vígi ok sækjask þaðan, Sturl. ii. 192: of a lawsuit, ef þeir vilja eigi sækjask, K.Þ.K. 52.

sækjandi, part. a prosecutor, opp. to verjandi, Grág., Nj. passim.

sækn, adj., see sýkn.

sæ-konungr, m. a sea-king; vóru margir sækonungar þeir er réðu liði miklu ok áttu engi lönd, þótti sá einn með fullu heita mega sækonungr, er hann svaf aldri undir sótkum rapti ok drakk aldri at arinshorni, Yngl. S. ch. 34, cp. Caesar Bell. Gall. i. 36; sækonungur, opp. to herkonungar, Fb. i. 25, ll. 6, 7; Auði ok Buðli vóru sækonungar ok fóru báðir með her sinn, id.; Haki ok Hagbarðr hétu bræðr tveir, þeir vóru sækonungar (sjá-konungar Ed.) ok höfðu lið mikit, Yngl. S. ch. 25; Gorr hafði Eyjarnar ok var hann því kalladr sækonungr, Orkn. 8; Sváfu barn ok sækonungs, Hdl.; hvernig skal sæ kenna? Kalla sækonunga leið ok braut, Edda 66; hvernig skal kenna skip? -- Svá at kalla hest eða dýr eða skið sækonunga, 90. For a list of the names of mythical sea-kings see Edda (Gl.), ending thus, -- sékk-at ek fleiri sækonunga, 111. The word is poetical, and refers only to the ancient age of the Vikings in the 8th and 9th centuries, see konungr.

SÆLA, u, f. [a common Teut. word; A.S. sæl, sæld] :-- bliss, happiness; veitti Guð þeim fé ok sælu, Edda (pref.); með Eireki at Uppsölum var sæla mest, Fas. i. 339; þar fyrir muntú öðlask eilífa sælu, Fms. i. 138; úþrjótanliga sælu, Sks. 523; himneska sælu, Pass.; sælur þessa heims, Hom. 28, passim.

B. In COMPDS, for hospitals, refuges, or charitable works, built or done for the soul's salvation, see the remarks s.v. brú; the forms vary between sælu- (salvation's) and sálu- (soul's). sælu-brú, f., see brú. sælu-bú, n. a hospital, alms-house, D.I. i. 169. sælu-dagar, m. pl. the 'days of bliss' = the Ember days, see Bingham's Orig. Eccl.; Laugar-daginn, Miðviku-daginn í Sæludögum, the Saturday, Wednesday... in the Ember weeks, Fms. viii. 446, Sturl. i. 137. sæludaga-vika, u, f. the week of the sælu-dagar, i.e. an Ember week, Sturl. ii. 130. sælu-hús, n. a 'refuge,' hospice in deserts or mountains to receive travellers, Fms. ii. 82, iii. 124, iv. 338 (sálu-, Ó.H. 153, l.c.); um Dofra-fjall var för ór Þrándheimi, urðu menn þar opt úti ok fóru hörðum förum, lét ek þar sæluhús göra ok leggja fé til, Mork. 187, Fms. vii. 122; þar var mikit sæluhús við kirkjuna, ix. 353 (v.l. sálu-stofa, sæluhús-stofa, Fb. l.c.; or sáluhús-stofa, Cod. Eirsp. 302, v.l.); sæluhúss brenna, Grett. 121; sem vér kómum til sáluhússins á veginum, Stj. 216. sælu-setr, n. = sæluhús, Fms. viii. 439. sælu-skip, n. a ferry-boat, K.Þ.K. 142, v.l. (sálu-skip), bridges and ferries being originally works of charity, (cp. the legend of St. Christopher.) sálu-stofa, u, f. = sæluhús; þessar jarðir liggja til sálustofu Helga Ivarssonar, B.K. 45. sælu-söngr, m. a mass for one's soul, Hom. (St.) sælu-vika, u, f. an Ember week, abbrev. = sæludaga-vika, Sturl. i. 137, iii. 146.

sæla, d, to bless, MS. 677. 8.

sæla (i. e. sœla), d, [sól], to slake; slökvir eld, sœlir andar-þorsta, Greg. 62.

sæla, u, f. [sól], in for-sæla, to shade.

sæld, f. bliss, = sæla; sældar kostr, -líf, -staðr, Landn. 276 (v.l.), Sks. 523, Fas. iii. 8.

sælda, d, [sáld], to boult, sift; s. mjöl, Greg. 58, Fas. ii. 513. 2. metaph., eiga saman við e-n að sælda, to have dealings with a person, metaphor from two persons sifting their com in one sieve.

sældingr, m. a measure; s. korns, Vm. 18; sældings land, 168.

sæl-gæti, n. a dainty.

sælingr, m. a wealthy man (cp. Gr. GREEK), Edda (Gl.), Eb. (in a verse); sælingr, opp. to úgöfgir menn, Hom. (St.): a nickname, Landn.; whence Sælings-dalr, a local name.

sæl-kéri, a, m. = sælingr, Edda i. 532: in mod. usage an epicurean, hann er mesti s.

SÆLL, adj. [sæl, sælt], compar. sælli, sælstr (mod. sælli, but sælastr); [A.S. sæl; Old Engl. seely; Engl. silly; Germ. selig; Dan. sæl, salig; cp. the double use of Gr. GREEK; Engl. simple] :-- blest, happy; hann þóttisk sæll ef þeir skyldi dæma mál hans, Ölk. 35; þrællinn mælti, at hann þættisk sæll ef Otkell ætti hann, Nj. 73; hann görði hana svá sæla sem þá at hón væri sælust, Sd. 187 (paper MS.); eru þeir því sælli,