This is page 628 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

628 TELGJA -- TEPPA.

some to fell the trees, some to hew them into shape, Hkr. i. 293; síðan gékk Þorbergr til ok telgdi borðit svá at ór gengu öll skýlihöggin, 294; Arnórr telgði þá með knífi, en tálgöxin lá þar hjá honum, Rb. 313; t. lokar-spánu af tyrvi-tré, Fms. vi. 183; spánunum þeim er hann hafði telgt, Ó.H. 197: of whalebone, síðan telgði hann af rúnarnar, ... á telgðu tálkni, Eg. 566, 567: of stone, Mag. 63; af telgðu grjóti, 655 xxv. 2.

telgja, u, f. a cutter; in tré-telgja, a wood-cutter.

TELJA, pres. tel, telr, tel, pl. teljum, telit, telja; pret. talði and taldi, pl. tölðu; subj. telði; imperat. tel, teldú; part. taliðr, taldr, and talinn; neut. older form talt, then talið: plur. neut. talið, Gh. 20; thus in Edda i. 401, v.l. 22, all forms occur, tolð, taulld, i.e. töld, talin, see also the references below: with pron. suff. tel-k, Stor. 22: neg. suff. telr-at, Grág. (Kb.) i. 178: [A.S. tellan, telian; Engl. tell; Dan. tælle; Germ. zählen.]

B. To tell, count, number; árum at telja, Vsp. 6; nú hefi ek dverga talða, 12; meðan teljum hans ætt til goða, Ht., Vsp. 14; talði aura, Skv. 3. 37; t. fé í haga, skalat fyl telja, Grág. ii. 258; skalat úmögum fé t., K.Þ.K. 142; t. ætt e-s, Mar.; töldu margir kyn sitt til hans, Ld. 12; sá maðr talði frændsemi, telja knérunnum, ... ef maðr telr rangt, Grág. i. 28; talðir til arfs, 172; talðir, Edda i. 482; þótt þú eigir frændsemi at t. við mik, Nj. 42: t. sér e-t, to claim; Þórarinn krókr taldi sér dalinn, Gullþ. 4; þá taldi hann til ríkis, Fb. ii. 70. II. to tell, say, mention; ef it betra telk, Stor.; fyr telja (Dan. fortælle) fornspjöll, Vsp. 1; telja böl af trega, ... t. móðug spjöll, ... trauðmál talið, ... tregróf um talið, to tell a woful tale, Og. 12, Gh. 1, 9, 21; t. tíva fyr fyrða liði, to tell tales of the gods before men, Hm. 160: to call, say, þat tel ek undr, Yt.; hann talði litla sína fýsi at róa lengra, he said he had little mind for roving farther, Hým. 20; talði honum happ ef ..., Am. 87; lífs tel ek ván önga, 88; as a law term in pleading in court, tel ek (I declare) hann eiga at verða um sök þá sekan, Nj. 229; tel ek hann af sök þeirri sekjan fjörbaugs-mann, Grág. i. 365, 366; eigi síðarr enn nú er talið, told, 18; þá talði Þórðr Gellir tölu um at Lögbergi, ... ok talði hvat honum varð fyrir, áðr ..., then Thord Gellir spoke at length on the Law-hill, and told how much trouble it cost him, ere ..., Jb. 8. 2. to talk, speak; Skeggi kvað engan mann t. af sér þat er hann ætti, talk it from him, talk him out of his own property, Grett. 93 A; telr hann merkiliga tölu, preached a remarkable sermon, Bs. i. 465; fær Porus talt huginn í þá, he put courage into them by his speech, Al. 142; talði hann honum allt hversu hann kom þangat, Str. 10; Saulus talði á mót Gyðingum, spoke against the Jews, 656 C. 13; Gyðingar tölðu i gegn Páli, 15; Guð, sá er svá telr (tölr Cod.) 'gefit allt'..., Blas. 43; tjá ok telja, Fms. ii. 157. III. with prepp.; telja af, to dissuade, Eg. 765: telja at e-u, to blame, find fault with, object to, Fms. i. 35, x. 38, Eg. 252, Nj. 66: t. á e-n, to charge (átölur); með því at hvárir-tveggi teli nökkut á aðra, Fms. x. 28; þeir þóttusk mikit eiga at telja á við Dani, 50, Nj. 26; er talið einlát á hendr honum, he is charged with 'einlát, Grág. i. 178, Ld. 282: t. fram, to tell out, count out; t. kvið fram, Grág. i. 53; t. vætti fram, Nj. 233: t. eptir, to grudge. Fms. ii. 150 (eptir-tölur): t. ofan, to dissuade, xi. 11: t. upp, to tell up, enumerate, Nj. 22, Fms. i. 21, 80: t. fyr, to tell, narrate, record (Dan. fortælle), Vsp. 1; t. fyrir e-m, to persuade (for-tölur), Nj. 160; t. trú fyrir e-m, to preach the gospel for one, 623. 28, 656 C. 19: t. til, to claim, Eg. 338, Fms. xi. 388; t. til við e-n, to count, plead; á ek hvárki at t. til við þik mægðir né frændsemi, Nj. 213; skaltú til telja skatna marga, Hdl.: t. um e-t, langt es um þat at telja, 'tis a long tale to tell, 655 xiii. A. 2; t. um fyrir e-m, to persuade, Fms. xi. 105: t. við, to speak against, Greg. 29. IV. the naut. term, telja fyrir vindi, to be going well through the water, of a ship, but only in the pret.; var byrr góðr ok tölðu (tolþo Cod.) snekkjurnar ekki lengi fyrir vindi, the wind was fair, and the smacks were making good way, Ó.H. 104; töldu snekkjurnar ekki lengi fjörðinn fyrir vindinum, Fms. iv. 237, l.c.; skipin vóru örskreið ok töldu vel fyrir vindinum, the ships were fast, and went well before the wind, i. 100; töldu snekkjurnar skjótt fyrir vindinum, Orkn. 412; the phrase is now obsolete, but an analogy is found in lesa (lesa ..., esp. as in the phrase lesa hafit, Fs. 28). V. reflex., telsk saman frændsemi þeirra, they prove to be relations, N.G.L. i. 350; ekki var ek hér til með þjófum talin, Fms. vi. 106; em ek eigi ráðspakr taliðr, Skv. 1; þú munt taliðr ættar-spillir, Ísl. ii. (in a verse); teljask með dugandi mönnum, Fms. xi. 270; í Bjarka-málum eru tölð (tóð Kb. erroneously) mörg gulls heiti, Edda i. 400, v.l. 22; engi fær talt með tungu, Líkn.; nú hefi ek talt tíu landreka, Fb. ii. 524 (in a verse); er þat enn útalt (untold) at ..., Fms. vi. 222; svá mikit sem til telsk, in proportion (til-tala), Grág. i. 270; þat telsk svá til, it turns out, of accounts; teljask undan, to excuse oneself, decline, Fms. iii. 109, x. 99, Nj. 200. 2. to say of oneself; teljumk ek nú aðili at sök þeirri, Grág. i. 365, 366; talðisk eigi vita sér ván verka-manna, told that he knew of none, Edda 48; telsk mér þat helzt í hug (Lat. animum inducere), Eg. 521; þat talðisk lengstum í huginn at hugsa, ef ..., Ó.H. 195; þeir tölðusk ílla við komnir, 51. 3. part., talið silfr, counted silver, i.e. the wadmal-standard, opp. to vegit, Grág. i. 500; ú-taldr, untold, uncounted; van-talið, of-talið.

teljandi, part. a letter, counter, Grág. i. 30.

telpa, u, f. a girl, = stelpa, by lisping and dropping the s, Piltr og Stúlka 9, freq. so in popular usage, for stelpa sounds too harshly; litla telpan, biddu telpuna að koma.

TEMJA, tem, pret. tamði; subj. temði; imperat. tem, temdú; part. tamiðr, tamðr, taminn: [Ulf. tamjan = GREEK; A.S. tamjan; Engl. tame; O.H.G. zemen; Germ. zähmen; Dan. tæmme; Swed. támja; Lat. domare; Gr. GREEK] :-- to tame, break, of a steed; vel taminn, ílla taminn; öxn nam at temja, Rm. 19; tams vendi ek þik drep, en ek þik t. mun, Skm. 26; t. sterkustu flugdreka, Sks.; Kjalarr tamði mara, Skálda (in a verse); hross ú-tamit ... hrossit ú-tamda, Sd. 177; ó-tömðum, Stj. 94. 2. temja e-n við e-t, to break or train one with a thing; t. sik við íþróttir, Hkr. iii. 283; hann átti hrafna tvá er hann hafði tamit við mál, i. 11; völðu menn at afli ok tömðu við skaplyndi sitt, Eg. 84; t. sik við hesta, Stj. 409; lítt hefi ek tamit mik til leika, Ld. 196; tem þik til, hversu ..., Sks. 371: t. sér e-t, to exercise; t. sér leika, Konr.; t. sér iþróttir, id.

temja, u, f., in ó-temja, an unbroken colt.

tempra, að, [Lat.], to temper, moderate, Rb. 440; t. úspaka með hirting, Gþl. (pref. xi); t. reiði sína, Al. 43; tempra dóma ok greinir milli lærdómsins ok leikmanna, Bs. i. 724; t. skaplyndi sitt, Fms, xi. 92: part. tempraðr, temperate, mild, Sks. 196. 2. to temper, blend; temprað við mjólk ... temprað við hunang, Pr. 473; temprandi sín tár með hans tárum, Bs. i. 243.

tempran, f. a tempering, Stj. 68, 91, Stat. 233; tempranar-laust, intemperately, Th. 77.

TEMPS, f. the river Thames; Tempsar bakki, -síða, -minni, the bank, mouth of the T., O.H.L. (in a verse), Fms. xi. 195.

temsa, að, [ = tempsa?], to eat slowly and reluctantly, of dainty children; þú tempsar, því ertu að tempsa með matinn?

ténaðr, n. a help; see tænaðr.

TENDRA, að, [tendr; Dan. tænde; Swed. tända; cp. A.S. tyndre; Engl. tinder; cp. Germ. zänden] :-- to make a fire, light; t. ljós, Sturl. ii. 67, Orkn. 208, v.l.; t. kerti, Hkr. i. 283, Fms. viii. 56; t. eld, i. 268; Hallfreðr sló eld ok tendraðisk eigi skjótt, ii. 82; vóru þá ljós upp tendruð, iii. 139; tendra sinn hug, Bs. i. 238; kveykt eða tendrað, Mar.; tendrask með æði, upp tendrandisk, id.

tengðir, f. pl. 'bonds,' affinity; as a law phrase this word displaced the old heathen sifjar, q.v.; réttr at tengðum, Grág. i. 191; fyrir tengða sakir, Nj. 177; var honum efling at tengðum við Mýra-menn, Ld. 98; binda saman lag sitt ok félagskap eptir því sem tengðir þeirra vórn til, Fms. iv. 295; hann batt við þá tengðir, Eb. 4; ná-tengðir. COMPDS: tengða-faðir, m. a father-in-law. tengða-lið, n. relations by affinity, Al. 45. tengða-menn, m. pl. = tengðalið; frændr ok tengðamenn, Fms. i. 203, Ld. 104. tengða-móðir, f. a mother-in-law. tengða-systir, f. a sister-in-law.

tenging, f. a joining, Mork. 138 (points of meeting); sam-tenging, conjunction.

TENGJA, ð, [cp. töng], to fasten, tie together; hann lét t. skip sín hvert fram af stafni annars, Fms. i. 157; viðum er þeir tengðu útan við vígin, Bs. i. 392: to tie ships together in battle, þat var þá siðvani er menn börðusk á skipum, at tengja skyldi skipin ok berjask um stafna, Hkr. i. 85; þar sem konungarnir höfðu barizt ok tengd vóru flest skipin saman, Fms. vi. 319; tengi saman skipin, ok búi menn sik til bardaga, ii. 306; heimti skip sín saman ok sé búnir við at tengja, Ó.H. 38: saman tengja, to knit together, 656 B. 7; sem tengjask saman á fitfuglum, Sks. 39 new Ed.: eigi varði oss, at ér munduð þetta mál þannig tengja til vár, connect us thus, mix us up with this case, Fms. xi. 54. II. part. tengðr, bound in affinity, Fms. v. 345; ná-tengðr.

tengsl, n. pl. the ropes or fastenings by which ships were bound together during battle, Fms. vii. 259; þeir lögðu hvern aptan skipin í tengsl, Orkn. 418; höggva tengslin á skipum sínum, Fms. i. 174; mátti; þar eigi fram komask fyrir skipum þeim er lágu í tengslum, vi. 320; þeir hjuggu tengslin frá stikunum, vii. 259.

tengslur, f. pl. = tengls; eigi þykkjumk ek slíkar tengslur séð hafa, Grett. 119.

tenningr, later teningr, m. [Dan. terning is a corrupt form, for the word is no doubt from tönn = a tooth, tusk, the dice being made of walrus-tusk] :-- a die; tenninginn, tenningonum, Ó.H. 90; tenningrinn, Orkn. 200; teningr, tafl ok ten[n]inga kast, Sks. 436 B; dufla eðr kasta ten[n]ingum um penninga, N.G.L. ii. 165; kasta til teningum, Sturl. ii. 159, Fb. ii. 174, (where it is spelt teningana l. 7, tenningunum l. 8, te[n]ingum l. 5.)

tenntr, part. toothed, Lat. dentatus, Al. 173, Sks. 121, Fas. iii. 341; smá-t., with small teeth; skögul-t., with a dog-tooth; hvít-t., white-toothed.

tepet, n. [for. word], a carpet, D.N.

teppa, t, [tappi], to confine, enclose, shut in; vildi eigi láta teppa sik þar, Rd. 303; ok teppir oss inni, Stj. 526; teppa eyrun á hesti, to stop the ears, Karl. 282; vera inni tepptr í váginum, Fms. xi. 63; teppa þá inni í dölunum, viii. 60. 2. to close, stop, bar; teppa e-m stig, to stop the way for one, Al, 20.