This is page 671 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

ÚTHEY -- ÚTMANUÐIR. 671

út-hey, n. the 'out-hay,' i.e. hay of the unmanured out-fields, opp. to taða (q.v.), Dipl. v. 18.

úthérað-maðr = útanshéraðs-maðr, N.G.L. i. 88.

út-hlaða, u, f. an outlying barn, Fms. ix. 234.

út-hlaup, n. a raid, sally, excursion, Eg. 98, Fms. vi. 363 (in a verse); úthlaups-skip, a pirare ship, Grág. ii. 140. úthlaups-maðr, m. a raider, pirate, Ld. 82, Fs. 3, Grett. 40 new Ed.

út-hluta, að, to share out.

út-horn, n. an outskirt, out-corner; gæta e-s í úthorn, Bs. i. 91.

út-hurð, f. the outer-door, N.G.L. i. 38.

út-hús, n. an out-house, K.Á. 70, Jb. 424.

út-hverfa, ð, to turn inside out.

út-hverfa, u, f. the outside, of a garment.

út-hverfis, adv. outside; sjá ú., to look out, Sturl. i. 117 C.

út-hverfr, adj. turned inside out, Fas. iii. 317.

út-hýsa, t, with dat. to 'out-house,' deny shelter to a stranger, Eb. 68, Fms. ii. 225.

út-hýsi, n. an outlying house, Grág. ii. 333, Glúm. 382, Jb. 424.

út-höfn, f. the carrying out (to Iceland); taka dánarfé til úthafnar, Grág. i. 209, ii. 409; úthafnar-maðr, i. 275.

úti, adv. [Goth. ûta; Dan. ude], out, out-of-doors, of place, not of motion; úti eða inni, out-of-doors or in-doors, Eg. 407; hann gékk úti, 754; úti hjá Rangæingabúð, Nj. 3; Gunnarr var úti at Hlíðarenda, 83: úti fyrir dyrum, Orkn. 218; svá sjúkr at hann má eigi úti vera, Grág. i. 9; Ásley frændi hans var þar úti fyrir, there out-of-doors, Fms. xi. 368; liggja úti, to lie in the open air, houseless, esp. of deserts; þeir liggja úti tíu dægr, Gísl. 57; byrgja úti, to shut out, Fms. ix. 281. 2. verða úti, to be lost, perish, in a snow-storm or in a desert; þeir urðu úti á Bláskóga-heiði, Sturl. i. 97. 3. out at sea; vera úti á herskipum, Eg. 16: þeir vóru úti þrjár vikur, they were out on a three weeks' voyage, Nj. 4; láta í haf ok eru úti aukit hundrat dægra, Gísl. 8; drekka Jól úti, to drink the Yule out at sea, Hornklofi; hafa her úti, to have a fleet out; Vindr höfðu úti her mikinn, Fms. vii. 188; sat hann um sumrum í Þrándheimi ok hafði her úti, i. 63; hann hefir úti ótal skipa, Fas. ii. (in a verse). 4. at an end = Dan. ude, cp. Engl. out and out; nú er úti sá tími, Fms. vi. 304; en sem veizlan var úti, Vígl. 33; er úti vóru Jólin, Band. 37; er úti var bardaginn, Grett. 138; nú er úti (done) at segja um Vitalin, Karl. 204; ok er hón hafði úti söguna, Grett. 48 new Ed.; sem hann hefði úti (finished) sekt sína, 173.

úti-búr, n. an out-house, store-house, Nj. 74, 168, Fms. vi. 106, vii. 214, Þorf. Karl. 404 (Ed. -bú).

úti-dyrr, n. pl. the outer door, Njarð. 376, Grett. 44, 83, 90, 102, 151 new Ed., Sturl. iii. 145.

úti-fé, n. cattle that graze outside in the winter, Ísl. ii. 155.

úti-fugl, m. wild-fowl, opp. to alifugl, Fms. ix. 265, Str. 75.

úti-fylgsni, n. an out-of-doors hiding-place, Jb. 424.

úti-gangr, m. 'out-grazing,' grazing out in the winter, Grett. 91 A. útigangs-jörð, f.; góð ú., an estate with a good winter-grazing, Grett. 125 A.

úti-hjallr, m. an outlying shed, A.A. 275.

úti-hurð, f. the hurdle for the outer door, Ísl. ii. 182, Js. 93, Eb. 182.

úti-hús, n. an out-house, Sturl. i. 58, 143.

úti-klukka, u, f. an out-bell, opp. to a church-bell, Vm. 64, Bs. i. 456.

úti-lega, u, f. an 'outlying' in the desert, of robbers or highwaymen; fyrir þjófsku eða útilegu, N.G.L. i. 182: of piracy at sea, Eirikr blóðöx var í útilegu ok í hernaði ..., féll Eirikr í Spaníalandi í útilegu, Fms. x. 385; afla sér gengis í Vindlandi af sínum vinum er honum höfðu í útilegu hollir vinir verit, 394. COMPDS: útilegu-maðr, m. an outlier, a highwayman, Fms. vii. 16, Ld. 154; ú. ok íllvirki, Fms. i. 226, Mar.; víkingar ok útilegumenn, Fms. vii. 16, x. 413. In Icel. popular legends, the inland deserts of the island are represented as having hidden valleys, peopled by an older race of men, indeed, a kind of outlaws, called útilegu-menn. The tales referring to them have a special name, útilegumanna-sögur, f. pl., see Maurer's Volksagen 240, and Ísl. Þjóðs. ii. 160 sqq. The first traces of these legends, so peculiar to Icel., are those of the hidden valley Thorisdale, recorded in Grettla, peopled by a race half men half giants. útilegu-víkingr, m. a pirate, Fb. i. 69, Fagrsk. ch. 37. útilegu-þjófr, m. a highwayman, Sturl. i. 6l.

úti-seta, u, f. a sitting out, in the open air, esp. of wizards sitting out at night for the sake of sorcery or prophesying; útiseta ok vekja troll upp, N.G.L. i. 19; spáfarar ok útisetur, Gþl. 137; efla útisetu ok leita spádóms, Skíða R. 56; morð, fordæðu-skapi, ok spáfarar ok útisetu, at vekja troll upp ok fremja heiðni með því, 182; cp. sitja úti (see sitja l. 1).

úti-skemma, u, f. an outlying, detached house, Hkr. i. 116, Fas. i. 30.

úti-staða, u, f., eccl. a standing outside a church, as penance, H.E. i. 521, D.N. iv. 187.

úti-verk, n. out-of-door work, in a field.

úti-vist, f. a being out at sea, a voyage; hafa langa ú., a long voyage, Nj. 124; ekki langa ú., Ld. 50.

út-jörð, f. an outlying estate, Pm. 3; as opp. to óðal, Gþl. 233.

út-kastali, a, m. an outwork, Fms. ix. 425, v.l.

út-kirkja, u, f. an outlying church, Vm. 38.

út-kljá, að, to wind up, finish; see kljá.

út-kváma (mod. út-koma), u, f. a coming out, Fms. ix. 520: an outbreak, MS. 4. 5. 2. the arrival in Iceland (koma út), Nj. 40, Ann. 1288, Bs. i. 507, passim.

út-kvæmt, n. adj., in eiga útkvæmt, to be permitted to return to Iceland, Nj. 251, Ísl. ii. 386.

út-laga, adj. [lög], outlawed, banished; útlaga þræll, Stj. 482; fara útlaga af eignum sínum, Fms. x. 32; skyldi þeir allir útlaga, viii. 280; taka eignir eptir útlaga mann, Js. 20; margir ríkis-menn af Noregi flýðu útlaga fyrir Haraldi, Hkr. i. 96; þat var mikill mannfjöldi er fór útlaga ór Sviþjóð, 56.

út-lagask, dep. to be fined; enda ú. hann um, Grág. i. 234; ú. þrem mörkum, i. 216 (Kb.)

út-lagðr, adj. outlawed, banished, Fms. x. 219, 252, Al. 96.

út-lagi, a, m. an outlaw, Bs. i. 719; hann er útlagi Dana konungs, Nj. 8; víkingum ok útlögum konungs, Eg. 344, v.l.; er þeir héldu útlaga hans, Fms. vi. 100; hann görði Hrólf útlaga of allan Noreg, Hkr. i. 100; hón var útlagi af Noregi, Eg. 344; hann görði Egil útlaga fyrir endilangan Noreg, 368; hann lét dæma Kol útlaga, Nj. 122; göra útlaga verk, to commit an outlaw's deed, K.Á. 144.

út-lagr, adj. 1. esp. in Norse law, outlawed, banished; útlagr of þýfsku, N.G.L. i. 85; erfingi útlags manns, 180; skyldi þeir allir útlagir, Fms. viii. 280; útlagir ok friðlausir, vii. 334; útlagir frá Guði, Hom. 37. 2. esp. in Icel. law, having to 'lay out,' fined; verða útlagr um e-t, Grág. passim: útlagr er sá um þat er synjar, id.; þá eru búðirnar útlagar (forfeited) við þann er landit á, Kb. i. 112; verðr hann útlagr ok ór goðorði sínu, 49: the amount in dat., útlagr þrem ... mörkum, Grág. passim; útlagr eyrir, N.G.L. i. 180.

út-lausn, f. a redemption, from captivity, Fms. i. 258: a ransom, bjóða Helju ú., Edda 37: a ransom or fine, Fms. vii. 4 (v.l.), xi. 282.

út-láss, m. a lock outside; ú. fyrir kirkjunni, Pm. 16.

út-lát, n. pl. outlays, Fas. iii. 194, Th. 1: esp. fines (láta úti). 2. sing. a putting out to sea; í útláti fengu þeir veðr hvasst, Korm. 178; Englands-far albúit til útláts, Ísl. ii. 221.

út-legð, f., in Norse law, banishment, exile = Lat. exilium; vera í ú., Fms. i. 78, 222, Hkr. i. 192; útlegð ok erlending, Stj. 223; útlegðar dagar, id.: outlawry, ef landbúi er í útlegð, Gþl. 340; stefna honum fyrir ú. ok brennu, 379; útlegðar-eiðr, N.G.L. i. 161; útlegðar-eyrir, a fine, Gþl. 161; útlegðar-fé, N.G.L. i. 162; útlegðar land, Stj. 265; útlegðar-maðr, an exile, N.G.L. i. 123; útlegðar-mál, -pína, -tími, 161, H.E. i. 409, Stj.; útlegðar-verk, Gþl. 474, Grett. 149 A. 2. esp. in Icel. law, a fine; þriggja marka útlegð, Grág. (Kb.) i. 45; útlegðir ok öll álög, ii. 148; útlegðir þessar allar, ii. 270 A; útlegðar sök, a finable case, i. 103, 338.

út-legging, f. an 'out-laying,' translation.

út-leggja, lagði, to translate (mod.)

út-legjask, lagðisk, [útlagr 1], to be fined; útleggsk hann um fram, Grág. i. 248; ok verðr hann útlagr þrem mörkum ok gjaldi fúlgu, ... en eigi útleggsk hann, ef hann getr þann kvið, at ..., 259.

út-leið, f. the outer course, at sea, esp. along the shore of Norway, Eg. 78, Fms. i. 60, vii. 212, Ó.H. 75; opp. to innleið, q.v.

út-leiðis, adv. standing on the outer course; snúa ú., Fms. viii. 186.

út-leizla, u, f. a 'leading out guests,' i.e. a taking leave of them after a banquet; var veizlan hin vegsamligsta, ok útleizlan hin sköruligsta, Eg. 44: a burial, virðulig ú., Fms. ix. 245; jarðaðr með ágætri útleizlu, iii. 172.

út-lenda, u, f. the outlying estates, Fms. ii. 90; opp. to heimaland.

út-lendask, d, dep. to settle abroad, Stj. 623.

út-lendingr, m. a foreigner.

út-lendis, adv. abroad, Fms. iii. 103, Ísl. ii. 118. útlendis-maðr, m. a foreigner, Fms. x. 107.

út-lendr, adj. outlandish, foreign, Hkr. i. 147, Eg. 523, Fms. i. 76, vii. 219, Grág. i. 188, passim; opp. to innlendr.

út-lenzkr, adj. outlandish, Grág. ii. 72, Gþl. 87, Eg. 264, N.G.L. 1. 421.

út-limir, m. pl. the out-limbs (hands, feet); útlima-smár, having small hands and feet, Ísl. ii. 34: útlima-grannr, etc.

út-lit, n. an out-look.

út-lægja, ð, to banish, Sturl. ii. 64 C; þér útlægit mik eðr rekit frá yðr, Fms. ii. 119: pass., Stj. 112, Rb. 362.

út-lægr, adj. outlawed, banished, Js. 20, K.Á. 190, 194; fara ú., Fms. vii. 240; ú. af Svíþjóð, x. 32; ú. í Noregi, Eg. 160; útlægan, Fms. vi. 33; útlægjan, 35; göra útlæga, vii. 252; björn ok úlfr skal hvervetna útlægr vera, N.G.L. i. 45. 2. strange; útlægum ok annarligum guðum, Stj. 3. útlægr eyrir = útlagr eyrir, N.G.L. i. 145.

út-lönd, n. pl. the outlying fields; í heimalandi ok útlöndum, Vm. 127. 2. foreign countries; stórvirki er þér hafit unnit í útlöndum, Hkr. iii. 267; sem títt var í útlöndum, Ld. 330, Rb. 400, passim. 3. outlying provinces; þá bygðusk útlönd, Færeyjar ok Ísland, Hkr. i. 96.

út-mánuðir, m. pl. the 'out-months,' the last three months of the winter; see múnuðr.