This is page 681 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

VARNAÐARÁR -- VATN. 681

gangit aldri á þann skóg, Fms. ii. 100; margir hlutir vóru þar til varnaðar mæltir, forbidden, Fagrsk. 58. COMPDS: varnaðar-ár, n. a term in the Icel. calendar, a year to beware of, an irregular year, = rímspillir, Rb. 508. varnaðar-bréf, n. = Dan. leide-brev, a letter of protection, safe-conduct, H.E. i. 432, ii. 91 (N.G.L. iii. 27). varnaðar-maðr, m. a warder, guardian (Germ. vormund), Eb. 156, Fms. x. 293: a trustee, delegate, höfðingjar eða varnaðar-menn þeirra, iv. 284.

varnaðr, m. [vara, f.], wares, goods; Egill lét upp setja skip sín ok færa varnað (cargo) til staðar, Eg. 535; hann mætir Austmanninum Erni er hann gékk at varnaði sínum, Ísl. ii. 149; reiða ok annan varnað, Ó.H. 170: goods, fjárhluti, hús ok híbýli ok allan sinn varnað, Sks. 159, 454 B, H.E. i. 432, Fms. vi. 301, ix. 398; ek hefi sett hann yfir varnað minn, Ó.H. 112; hertoginn hafði sent frú Ragnilldi ok frú Ragnfríði margan annan varnað sinn, Fms. ix. 486; konungr gaf frið öllum mönnum ok allra manna varnaði, Hkr. iii. 210; erkibiskups-stólinn ok allan hans varnað, N.G.L. i. 446.

var-nagli, a, m., better varr-nagli, with a double r, [for it does not come from vara, to beware, the pun in Fas. i. 15 being a poetical conceit; the word is rather derived from varra or vörr, q.v.] :-- the bung for the hole in a boat's bottom; chiefly in the metaph. phrase, slá varnagla við e-u, to take precaution against a future leakage, a future emergency.

varnan, f. a warning, caution; ok er þat boðit til varnanar at kasta hein of þvert gólf, Edda 59; ok er þat fyrir því varnanar vert af ..., to beware of, 41; um guðsifja varnan, N.G.L. i. 150.

varnar-, see vörn.

varningr, m. = vanaðr, wares, Eg. 159, 467 (of a cargo); vil ek at þú takir mjöl ok við ok slíkt annat sem þér líkar af varningi, Nj. 4; varnings skipti, Krók. 60 C; kaupmanna v., a merchant's wares, Fb. ii. 274; reiða ok annan varning, Fms. iv. 372 (varnað, Ó.H., l.c.); hann fékk sér varning frá skipi, Fs. 63; kistu er í er varningr, Fms. vi. 272; v. í mjöl ok í malt, D.N.; stykki varnings, D.N. ii. 468; Hjaltlenzkr v., Munk. 33. varnings-tíund, f. a kind of tithe or duty. Lange's Norske Klost. Hist. 378 (foot-note n).

varn-kynna = várkynna, Norske Saml. v. 119. varn-kynd = várkynd, Norske Saml. v. 123, 141.

var-orðr, adj. wary in one's words, Lv. 51.

varp, n. a casting, throwing; munn-varp, á-varp (qq.v.), and-varp, a sigh. II. in a spec. sense, a cast, of a net; hafi sá varp er fyrst renndi, Gþl. 426; á sá sild alla er varp á, id. 2. a 'casting' or laying of eggs; egg-varp = egg-ver, freq. in Icel., esp. of eider-ducks; varpið hefir aukizt, tóa komin í varpið: æðar-varp, eider-ducks' eggs; kríu-varp. 3. the warping of a thing; skó-varp (q.v.), the stitched edge of a shoe; unn-varp, unn-vörpum, q.v.

VARPA, að, [Engl. warp; see verpa], to throw, cast, with dat.; varpa frá sér sverðinu, Finnb. 316, v.l.; varpaði honum til helvítis, Barl. 135; hann varpar sér undan, Nj. 91; Grettir varpaði sér um völlinn, Grett. 95 new Ed.; varpaða ek mér upp ór söðlinum, Pr. 414; varpa frá sér kyrtlinum, Fms. iii. 101; hann varpaði (hurled off) veslinu ok mælti, vii. 20; hann varpaði nókkut svá hettinum, threw the hood aside, tossing, his head, id.; varpa öndinni, to draw a deep breath, sigh, Fb. ii. 426; ofn er ór sér varpaði óhæfiligum hita, Barl. 162; jarð-varpa, a law phrase, to throw to the earth: koll-varpa, á-varpa, qq.v.

varpa, u, f. a cast, net, Boldt 79, 104, D.N. passim. 2. as a law term, a 'dropping,' outcast; enginn skal þat við annan mæla, at hann sé hórbarn eða varpa, N.G.L. i. 311.

varpaðr, m. a thrower, Lex. Poët.: in compds, auð-v., etc.

-varpi, a, m. an edge, outskirt; in hlað-varpi, q.v.

varp-net, n. a casting-net, D.N. i. 594.

varp-skúfla, n, f. a shovel, N.T.

varp-tími, a, m. the egg season (May).

VARR, vör, vart, adj.; [Goth. wars; A.S. wear; Engl. ware; Germ. wahr; Dan. var, etc.] :-- ware, aware; verða varr við e-t, to be aware, of, learn, hear, Fms. i. 27, Eg. 58; hlaupa í hús inn ok verða ekki við menn varir, 230; þeir verða við þat varir, at ..., Lv. 7; áðr Rútr varð varr við, Nj. 8; varð hann varr af túlki hvat þeir töluðu, Al. 104; er þeir urðu þessa varir, Fms. iv. 309; göra e-n varan við, to warn a person, Fær. 248; göra vart við e-t, to make a thing noticed, Ísl. ii. 329; göra vart við sik, to shew oneself (= segja til sín), Eg. 79. 2. wary, cautious; varastr við víg, Ls. 13; enn vari gestr, Hm. 7; varan bið ek þik vera ok eigi of-varan (ó-varan?), vertú við öl varastr, 132; verðr engi til fulls varr, nema ..., Sks. 23; verum varir við höfuð-syndir, Hom. 33; vóru þeir varari um langar farir en áðr, Sturl. i. 81 C: vera varr um sik, to be on one's guard, Ld. 268, Nj. 92, 106, 109.

varra, u, f. = vörr, water, esp. the wake of a ship, Lex. Poët. COMPDS: varr-bál, n. 'sea-flame,' i.e. gold. varr-skíð, n. = a ship, Lex. Poët., Fær. 171.

var-reka, u, f. a shovel with var, q.v.

varri, a, m. (not vari), the lymph or watery substance of the blood; ef blóð lifrinn skersk ... vatn er menn kalla varra ... ef varri er mestr hluti í blóði manns, Hb. (MS.)

varr-sími, a, m. a streak of water, the wake of a ship; stóð topt eptir í varrsímanum, Fms. ii. 178; varrsíma bar fjarri, Edda (Ht.)

varr-skógr, m. knotty wood(?), cp. A.S. wearr, B.K. 55, or qs. vár-skógr = wood-cutting in the spring(?).

varr-súgr, m. [vörr], the track in the wake of a ship, Björn.

var-skinnsólpa = vararskinnsólpa.

vart, adv. [see varr], scantily; vart búnar, Am. 26: lítils vart tuttugu vetr, little short of twenty winters, Clem. 26: scarcely = varla, vart tvá mánaði, Þorf. Karl. 430; vari tvau hundruð, Fms. viii. 426; vart hálfan mánuð, Al. 122.

VARTA, u, f. gen. pl. vartna, Mar.; [A.S. weart; Engl. wart; Germ. warze; Dan. vort] :-- a wart on the body, Mar.; þat tekr af vörtur, Pr. 473; hafa vörtu á kinninni, ef maðr hefir vörtu svo hvorki hyli hár né klæði né maðr sjái hana sjálfr, það er auðs-merki, a wart that one cannot see oneself is a mark of wealth or good luck, Ísl. Þjóðs. ii. 555; geir-varta, q.v.

varta, u, f., perh. the gunwale of a ship, Edda (Gl.); bera rönd á úrga vörtu, Orkn. (in a verse); cp. vartari.

vartan, f. the threads holding together the woof in a loom, Björn.

vartari, a, m. a thong, strap, Edda 71. 2. a kind of fish, Edda (Gl.); holt-v., a 'holt-fish,' i.e. a snake, Landn. (in a verse).

var-úð, f., qs. var-húð, var-ygð, = var-hygð, Glúm. 368; með v., Róm. 267; til varúðar, Eg. 371; gjalda varúð við e-u, to beware of, Hkr. i. 50; varúðar bending, flótti, Fms. i. 10, Mar.; varúðar mál, warning words, Sturl. iii. 183 C. varúðar-maðr, m. a man to be on one's guard against.

var-úðigr, adj. wary, Lv. 80; kyrrlátir ok varúðgir, Fb. iii. 447.

varúð-liga, adv. warily, Bs. i. 133.

varzla, qs. varðsla, u, f. a watch; síðan þeim var v. vituð, Fsm. 2. a warranty; vera í vörzlu fyrir e-u, to be one's security, Gþl. 424; setja sik í borgan ok vörzlu, H.E. i. 525; ganga í vörzlu fyrir e-n um kaup, Ísl. ii. 135, Þiðr. 75, D.N. iii. 56; Rafn jáði biskupi at fullar vörzlur skyldi gefask fyrir öll fé kirkna, Bs. i. 740; með fullum vörzlum, Gþl. 259. 3. a forbidding, ban; lyrittar varzla, Grág. (Kb.) ii. 15. vörzlu-maðr, m. a warranter, N.G.L. i. 347, Gþl. 389, Bs. i. 771, Str. 72.

vas, n. = vés, q.v.

vasaðr or vásaðr, m. the wet and sleety, the name of Winter's grandfather, Edda.

vasask, að, to bustle, meddle; þetta mál kemr ekki til þín, nema þú vilir vasask í með þeim, Nj. 227; ek vil ekki vasask í slíku, Ísl. ii. 139.

vasi, a, m. a nickname, Dipl. v. 5. 2. a pocket, freq. in mod. usage, but prob. from some foreign root; vestis-vasi, buxna-vasi, treyju-vasi; vasa-klútr, a pocket-kerchief; vasa-knifr, a pocket-knife, etc.

VASI, a, m. [from Swed. vase = a sheaf?], only remaining in the compd vasi-kanpr, m. a 'sheaf-beard.' i.e. a rustic, farmer (cp. breiðskeggr); hversu sem vasikanpinum þótti, however the rustics might like it, Fms. viii. 59, v.l.; ér húsbændr, vasikanparnir! 234, v.l.

VASKA, að, [A.S. wascan; Engl. wash; Germ. waschen; Dan. vaske] :-- to wash, but rare or at least hardly used in Icel., having been superseded by þvá, q.v.; in Dan. and Swed. it is freq.; in the Sagas only of washing the head with a kind of soap, see lauðr; vaska sér, to wash one's head, Vígl. 30 (cp. the verse l.c.); vaska honum betr, Ísl. ii. 334, Bjarn. 68; þveginn ok vaskaðr, Sks. 362; vaskaði dasi, er ek dró þessa ár at borði, the laggard had his head washed, i.e. sat snug at home, whilst I pulled this oar, Fs. (in a verse); in all these instances of the head: metaph., vaska e-n í orðum, to wash one in words, MS. 4, 6. 2. to wash, as a naut. term of the waves; brim vaskar, Edda (in a verse), so too in Dan. det vasker over.

vask-leikr (-leiki), m. bravery, valour; vaskleikr ok karlmennska, Fms. xi. 80, Fas. ii. 404, Str. 3, Bs. i. 526, Art. 11.

vask-liga, adv. valiantly; skipa liði vóru sem vaskligast, Fms. vii. 131; jafn-vaskliga sem þú, 127; vaskliga fórtú enn, Valla L. 220; hljóp á bak vaskliga, Flóv. 30.

vask-ligr, adj. valiant; vaskligr maðr, Nj. 118, Eg. 568; inn vaskligi riddari, Ld. 78; maðr mikill ok styrkr, v. sýnum, Fms. vii. 238; allra manna vaskligastr, 199, 327; vænn ok inn vaskligsti, xi. 152, Njarð. 368; enir vaskligstu menn, Fas. ii. 509.

VASKR, vösk, vaskt, adj.; [origin uncertain, prob. from verr = a man] :-- manly, valiant; þú ert maðr vaskr ok vel at þér (of Gunnar), Nj. 49; margir verða vaskir í einangrinum, þó at lítt sé vaskir á milli, Eb. 60; Þórarinn mun vera enn vaskasti maðr, en slys mun þat þykkja er hann hjó hönd af konu sinni, id.; vaskr í vápnum, Str. 1; með enum vöskustum, Al. 136; þú ert enn vaskasti maðr, en Hákon er enn versti maðr, Fb. i. 142; Davíð var manna vaskastr til vápna, Sks. 686; hvat ek veit, segir Gunnarr, hvárt ek mun því úvaskari maðr enn aðrir menn sem mér þykkir meira fyrir enn öðrum mönnum at vega menn, Nj. 85.

vasla or vazla, að, to wade in water.

vastr or vast, n. a botch; öllum þykir þetta vast, Skáld H. (fine).

vastra, að, to make a botch, prob. qs. vafstr, q.v.

VATN, n., pl. vötn; vant occurs in N.G.L. i. 363: the gen. sing. is, agreeably with the pronunciation, in old vellums invariably spelt vatz or