This is page 697 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

VERÐLIGR -- VERKSOFMERKI. 697

leikum, after ones deserts, Fms. xi. 124; hafa verðleika til e-s, to deserve, v. 55 (verðleik, Ó.H. 205, l.c.); at Bárðr hefði verðleika til þess er hann var drepinn, Eg. 226; er af sínum verðleikum þágu af Guði, Barl. 64; með bæn ok verðleikum ins helga Nonni, 89; fyrir verðleika þeirra sinna dýrðlinga. Fms. i. 232; verðleikum betr, Gullþ. 48; eptir engum verðleikum, Anal. 236.

verð-ligr, adj. valuable, Barl. 121, Bs. i. 99.

verð-lykning, f. a discharge, payment of the price, Jb. 222, Gþl. 290.

VERÐR, m., gen. verðar; older form virðr, Grág. ii. 92, Hm. 31: [cp. Ulf. wairdus = GREEK; Germ. wirth; the word remains in Dan. nadver, Swed. natt-värd, = the Lord's Supper] :-- a meal, prop. a portion of food, Hým. 16; fá árliga verðar, Hm. 32; sá er um verði (during a meal) glissir, 30; enn vari gestr er til verðar kemr, 4, 7; hrósa árligum verðinum, Hbl. 4; hverr bóandi er skyldr at gefa þriggja nátta verð hjóna sinna, K.Þ.K.; gefa einn karlmanns-verð fátækum manni, Dipl. ii. 14; þann inn helga verð, the holy meal, 625. 196; ef deildr er verðrinn, Bjarn. 27; ef hann er vís-vitandi at verði eðr at virði við hann, Grág. ii. 92; en at virði vrekask, Hm. 31; nátt-verðr, dag-verðr (dögurðr), máls-verðr, búðar-vörðr (qs. búðar-verðr); úlfs verðr, hrafns verðr, wolf's, raven's meal, i.e. prey, Lex. Poët.; sleipnis verðr, 'horse's meal,' i.e. hay, Ýt.; verð-gjafi hrafns, or verð-bjóðr, the raven's meal-giver, i.e. a warrior, Lex. Poët.

VERÐR, adj. [Ulf. wairþs = GREEK; A.S. weorð; Engl. worth; Germ. werth; Dan. værd] :-- worth, with gen., Grág. i. 362; meira þykki mér verð vinátta þín, Nj. 74; hitt þykki mér meira vert, er hann tók Dyflinnar-ferð á sik, Fms. vi. 98; smá-sveini, sem yðr mun þvkkja lítils verðr hjá yðr, vii. 158; mikils verðr, much worth, Ld. 18; svá þótti honum mikils um vert, he took it so much to heart, Orkn. 286; mikils verðr, lítils verðr, einskis verðr, etc., passim; ú-verðr, unworthy. 2. worthy; þá þykkja þeir Guði ljúfir ok verðir. loved of God, and worthy, Hom. 159: deserving, þú værir þess verðust kvenna, Skv. 3. 32; ek em ekki at þér gjafa verðr, Bjarn. 55; launa þér sem þú ert verðr, Eg. 239; minni verða launin en vert væri, Nj. 10; sem vert er, Fms. i. 85; þess væri vert, at ..., it would be right, Nj. 73; verðr til e-s, worthy of, Stj. 496.

-VERÐR, adj. [Ulf. -wairþs, only in compds; A.S. -weard; Engl. -wards; Germ. -wartz, -wartig; Lat. vertere, versus] :-- -wards, only in compds; austan-verðr, eastwards; norðan-verðr, sunnan-v., vestan-v., framan-v., innan-v., útan-v., ofan-v., önd-v., qq.v., etc.

verð-skapr, m. esteem, Bs. i. 879.

verð-skulda, að, (or older form verð-skylda, H.E. i. 498), to deserve, Fms. xi. 445, passim in mod., esp. eccl. usage.

verð-skuldan (verð-skyldan, Stj. 83), f. merit, Fms. xi. 445 (v.l.), Pass. 24. 10, Vídal.

verðugr, adj. worthy, with gen., K.Á. 49. 2. deserved; sem verðugt var, Bs. i, Fms. ix. 435, passim; mostly used in later writings, never in old poems, 'verðr' being the old word. In Hdl. 2 read 'verðungu' for 'verðugr.'

verðu-liga, adv. deservedly, Stj. 43, 213, Barl. 115.

verðu-ligr, adj. deserved, Barl. 148.

verðung, f. [from verð = pretium], a king's body-guard, 'king's men,' a body in the king's pay, = hirð, q.v.; the word is only used in poets, Edda (Gl.), Hkv. 1. 9, Helr, 11, Skv. 3. 41, Hallfred, Sighvat, passim, see Lex. Poët.

Ver-dælir, m. pl. the men from the Norse county Vera-dalr, Fms.

ver-faðir, m. a husband's father, father-in-law, D.N. v. 446.

ver-fang, n. the taking a husband, marrying. Helr. 13, Róm. 195.

ver-fákr, m. a sea-steed, i.e. a ship, Lex. Poët.: in prose ironic., but misapplied in Fbr. 156; the word is only poët.

verga, að, [A.S. wæreg], to soil; ek hafða hreinan serk, en hennar var vergaðr, Trist. 11; hleypti þrællinn hjá Þórarni, svá klæði hans verguðusk (vörguðust Ed. less correct), Lv. 112.

ver-gjörn, f. adj. libidinous, of a woman, Ls. 17, 26, Fms. xi. 21.

vergr, adj. soiled, dirty; teðja vel garða, vinna it vergasta, to do thdirtiest work, Akm. 59.

verja, u, f. [verja = to wear], an outer garment, an outer frock; í síðri verju, Fbr. 156; annat verja en annat hit, Sd. 157; úlfalda verjur (but see vera), Stj. 181.

VERJA, pres. ver, pl. verjum; pret. varði; subj. verði; part. variðr, varðr, varinn: [Ulf. warian = GREEK; A.S. werjan; Chaucer werye, were; Germ. wehren; Dan. værge] :-- to defend; verja sik ... hvárt þú verr þik lengr eðr skemr, ... verja sik vel ok fræknliga, Nj. 116; verja sik eðr gefask upp, 124; verja sik eðr Helga, 136; verja hendr sínar, 47, 84 (hönd III. 2); verja land fyrir e-m, Fms. i. 23; at jarl verði landit fyrir víkingum, 192. 2. in law; verja mál, to defend, opp. to sækja; var málit hvárki sótt né varit þaðan af, Nj. 37; ek skal svá mál þetta verja sem ek veit réttast ..., 239; vera variðr, varðr sök, enda er hann varðr sökinni, Grág. i. 56; ok er hann variðr sökinni, ii. 36: the law phrase, verja e-t lyriti, to set a veto on, forbid, Grág. passim (see lyritr): also 'verja' absol., 'lyriti' being understood, Grág. (Kb.) ii. 81, Nj. 87, 240. 3. verja e-t, or verja e-m e-t, to guard a place, hold it against a comer; Egill varði dyrrnar, held the door, Eg. 239; af vörn drengiligri er Ormrinn var variðr, Fms. x. 364; verja þeim bæinn, viii. 72; þeir ætluðu at verja konungi land, i. 306; at vísu ætla ek at verja þér ríki mitt, ix. 424; úvinir þeirra ætluðu at verja þeim vígi þingvöllinn, ii. 234; ok beiddi at þeir verði honum eigi vígi land sitt, vii. 180; fylkja þar liði mínu ok verja þeim vígit, Nj. 228; eða ætlar þú at verja mér skarðit, Ölk. 37; at hann skyldi eigi verja Rögnvaldi jarli þann hlut ríkis er hann átti, Orkn. 394. II. reflex. to defend oneself; þeir vörðusk með drengskap, Fms. i. 104; hann varðisk vel, Nj. 122; svá varðisk hann vel, ... varðisk hann þá með annarri hendi, 64; tók hann þá einn þeirra ok varðisk með, Fms. vi. 110; mun ek þér eigi vápuum verjask, ii. 257; hann varð upp at standa ok verjask þeim, xi. 279; mætti hann finn-gálkni ok varðisk því lengi, defended himself against it, braved, fought it a long time, Nj. 183; eitt lopt þat er þeim þótti sem lengst mundi verjask mega, Fms. xi. 117; þá versk hann sökinni, Grág. (Kb.) i. 43.

B. Though similar in inflexion this word is etymologically distinct from the preceding, having had a radical s, which has since been changed into r; this is seen from the Goth.: [Ulf. wasjan = GREEK; A.S. werjan; Engl. wear (clothes); akin are Lat. vestis, Gr. GREEK; perh. also the Icel. váð, cp. Hel. wadi = Lat. vestis and wadjan = vestire, a contracting of vast- or vasd- into vâd- instead of assimilating into dd: in vesl, a cloak, the s has been preserved] :-- to clothe, wrap, enclose; verja e-n armi, to embrace, fold in one's arms, Hm. 164, Hkv. Hjörv. 42; verja e-n faðmi ljósum, ... varði hvítan háls Völundar, Vkv. 2; hann varði mey varmri blæju, Og. 7; ok léttliga líni verðit, Gkv. 3. 2 (both the latter phrases refer to a wedding); vexa vel blæju at verja þitt líki, to shroud thy body, Am. 101. 2. to mount, of metalwork; skutla silfri varða, Rm. 29; af gulli vörðu altari, a gold-adorned altar, Geisli; sverð varið gulli, Hkv. Hjörv. 8. 3. part. fagr-variðr, fair-dressed, Vkv. 37; brúðr baug-varið, a ring-wearing bride, Hkv. 2. 33; grætr þú, gull-varið, thou gold wearer, clad in gold, 43; málmr hring-variðr, gold-enamelled metal, Skv. 3. 64; dreki járni varðr, iron-mounted; jarn-varðr yllir, Darr.; örkin var gulli varið útan, Ver. 22. 4. verja sverði, to wield the sword, Hðm. 8. II. metaph. to invest money, lay out; varði Ingólfr fé þeirra til Íslands-ferðar, Landn. 32; selr jarðir sínar ok verr fénu til útan-ferðar, Ld. 158; hann hafði varit þar til fé miklu, Eg. 79; verja varningi, Barl. 68; verja aurum sínum í gimsteina, 623. 19; hann verr sumt í gripi, O.H.L. ch. 56; verja fé sínu í lausa-eyri, Eg. 139; hann er sjálfs síns líf ok líkam (lífi ok líkama) varði, Magn. 468; fimtán hundruð varið í Norrænan eyri, Lv. 25; þeir vörðu varningi sínum í trausti Arinbjarnar, Eg. 465; fengu þeir fullendi fjár, allir þeir er nakkvat höfðu at verja, Fas. ii. 513; var enn tírætt hundrað úvart, not used up, D.N. ii. 154; þeir menn er vart hafa til Grænlands, who have invested money in coasting Greenland, Grág. (Kb.) ii. 197; nú leggja menn félag sitt ok verja ór einum sjóð, Jb. 406; vænti ek at ek hafa því vel varit, that I have made a good bargain, Ld. 284; veit ek at því mun öllu bezt varit er ek hefi gört til þakka yðvarra, Eg. 63; þykkir honum því ílla varit, er ..., Fms. xi. 58. 2. to exert oneself; en með því at hann varði sér mjök til, þá spruttu honum fætr á jakanum, but as he strained himself much, his feet slipped on the ice, Eb. 238. III. reflex., hann tók mikit kaup ... honum varðisk þat svú, at hann hafði mat ok klæði, ok ekki um þat fram, Sturl. i. 146 C; hversu versk fénu, how does the money increase? Fms. vi. 238. 2. part. varit; áttú svá til varit of menn, at ..., than art so provided with men, that ..., Nj. 55; þú átt til þess varit, that is thy nature, Ölk. 35 C; örorðr muntú, áttú ok lítt til þess varit, Fms. iv. 257; son Melkorku var sköruligr, enda átti hann til þess varit, Ld. 82; fullvel ætta ek til þess varit, Mkv., see fara A. VI. 2. β: the participles of the two verbs fara and verja having here been confused with one another.

verjandi, part. a defender, in law, Grág. passim.

VERK, n. [Ulf. ga-waurki = GREEK, and waurstu = GREEK; A.S. weorc; Engl. work; cp. orka and yrkja, for-urtir, for-átta, qq.v.; Gr. GREEK, qs. GREEK is from the same root] :-- work, business; vera á verki, to be at work, Eg. 744; verks í gjarn, Fb. i. 521, passim. 2. a piece of work; var þat meira verk en hón hugði, Bs. i. 611; verk hefi ek hugat þér, Nj. 12; skipta verkum með húskörlum, Ld. 98; hálfs mánaðar verk, Dipl. v. 5; þriggja vikna verk, iv. 9; verk húskarla, Nj. 107, Eluc. 7: of literary work, composition (= verki), Skálda (pref.) 3. a deed, work, esp. in pl.; eptir verk þessi, Nj. 85; slík verk hafa verst verit unnin, 184; bann-settum verkum, K.Á. 226; verk þykkja þín verri miklu, Hým. COMPDS: I. gen. sing.: verka-efni, n. pl. = verkefni, Fbr. 19, v.l. verka-fall, n. a failure in doing one's work, Gþl. 398. verka-kaup, n. wages, = verkkaup, Grág. i. 148, Fms. i. 215, viii. 200. verka-kona, u, f. a workwoman, servant, Sd. 182, Fms. vii. 233. verka-laun, n. pl. a reward, Sd. 179. verka-lýðr, m. pl. workpeople, Hkr. i. 141. verka-maðr, m. a workman, labourer, Gþl. 512. verka-nauð, n. a heavy task, Stj. 247. verka-tjón, n. a loss in work, Gþl. 514. II. sing.: verks-færi, n. implements, = verkfæri, Ísl. ii. 329. verks-háttr, m. work-management, plan, Eb. 150. verks-of-merki, verks-um-merki, n. pl. (mod.