This is page 709 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

VINNA -- VINSTRI. 709

do good; er mörgum manni vann bót þeim er aðrar mein-vættir görðu mein, Landn. 211, Hkr. iii. 69; vinna bætr á e-u, to redress. Eg. 519; vinna e-m hefnd, to take revenge on: of feats, prowess, deeds, hvat vanntú meðan(?), Hbl.; keisari vann þar mikinn hernað, Fms. xi. 301; herja ok vinna margs kyns frægðar-verk, ... af stórverkjum þeim er hann vann, x. 231, 232. 2. to win, gain; vann hann aptr borgir ok kastala, Fms. x. 231; vita ef ek mega aptr vinna þat ríki er látið er, id.; hann viðr sér frama, Fas. ii. 472; vinna mikla sæmd, Fms. i. 96; vinna land, kastala = expugnare, i. 23, vii. 79, x. 414; vinna undir sik allan Noreg, i. 4, 87; vinna orrostu, to gain a battle, vii. 123; vinna sigr, to gain a victory, i. 85, x. 231, passim; er vunninn var Ormrinn langi, iii. 29. 3. to conquer, vanquish; er hann vann konung svá ágætan, Fas. i. 34; vinnr Sigmundr hann skjótt, Fær. 82; at Egill ynni flesta menn í leikum, Eg. 191. 4. to avail; veit ek eigi hvat þat vinnr, Fms. vii. 160; margir lögðu gott til ok vann þat ekki, Sturl. iii. 261; vinna e-m þörf, to suffice, be sufficient, do, Grág. i. 457, Orkn. 138; þörf vinnr hverjum presti at segja eina messu, H.E. i. 473; nægisk mér ok þörf vinnr, ef son minn Joseph lifir, Stj. 221; mætti þörf vinna lengi at ærnu lítið mjöl. Blas. 43; þá tók hann sótt þá er honum vann at fullu, Fms. xi. 2; galdrinn vann honum at fullu, i. 100. 5. special usages; vinna eið, særi ..., to take an oath, Grág., Nj., passim; þeir unnu honum land ok trúnað, swore homage to him, Fms. x. 401. 6. to make, followed by an adjective or participle; hann vann væltan hann, Post. 645. 68; hrútr, er hann mátti eigi heimtan vinna, Grág. i. 419; með sínum vælræðum vann hann yfir kominn Harald, Fms. x. 257; ef goðinn viðr eigi dóm fullan áðr sól komi á þingvöll þá er hann útlagr, Grág. (Kb.) i. 50; ef hann viðr dóminn fullan, 80; ef hann viðr eigi heimilt, ii. 142: esp. in poët, phrases, vinna e-n felldan, barðan, sáran, reiðan, hræddan, to make fallen, i.e. to fell, etc.; as also, vinna brotið = to break; vinna hefnt, to take revenge; vinna svarat e-u, to respond to, Lex. Poët.; Paulus vann þat sannat, at ..., Post. (Unger) 231. III. with dat. to withstand (ellipt. for vinna við ... ?); sköpum viðr manngi, Am. 45; vinnat skjöldungar sköpum, Hkv. 2. 21; ek vætr honum vinna kunna'k, Vkv. 39; munat sköpum vinna, Skv. 1. 53; Korm. 104 (in a verse). IV. to suffer, undergo; according to the Gothic this would be the original sense, but it only remains in such phrases as, vinna víl, vinna vás, Lex. Poët.; vinna eld, to suffer fire, Fms. viii. 9. V. with prepp.; vinna at, to 'win to' a thing, effect; þeir fá ekki at unnit, Fms. vii. 270; drekinn vinnr síðan at honum, does away with him, Stj.; vinna at sauðfé, svínum, to tend sheep, swine, Dropl. 16, Rm. 12; vinna at segli, to manage, attend to the sail, Grett. 94 B :-- vinna á, to make, effect; höfum vér mikit á unnit, Fms. xi. 264; þú munt mikit á vinna um þetta mál, Fas. i. 459: to do one bodily harm, kill, ef griðungr viðr á manni, Grág. (Kb.) ii. 188; ef fé viðr á fé, i. 192; maðr vinnr á manni, Nj. 100, Lv. 29; á-unnin verk, bodily injuries, Kb. i. 145; maðr á sín at hefna, ef vill, sá er á verðr unnit, 147 :-- vinna fyrir, ok var ekki fyrir unnit um sumarit, Þorf. Karl. 414; vinna fyrir sér; vinna fyrir mat sínum, to win one's food; hann vinnr ekki fyrir mat sínum, he wins not his bread (mat-vinnungr) :-- þat vinn ek til eingis at svíkja þá er mér trúa, Band. 31 new Ed.; vildi hann vinna þat til sættar með þeim bræðrum, Fms. iv. 17; hann hirti ekki hvat hann vann til ef hann fengi þat, x. 7; þat vil ek til vinna, Nj. 170; mun ek heldr þat til vinna at giptask Þorbirni, Ld. 70; vilja gjarna nökkut við hann til vinna, Fær. 25; það er ekki til vinnandi, it is not worth the trouble; fé því er ek vann til, earned, Eg. 519 :-- vinna við e-u, to withstand; sköpum viðr manngi, mátti hann eigi við sköpum vinna né sínu aldrlagi, Fas. i. 199 :-- vinna e-n yfir (Dan. overvinde), to overcome, Fms. iii. 156, Finnb. 266.

B. Reflex., ekki unnusk þau mjök fyrir, they did little to support themselves, Ld. 146; láta fyrir vinnask, to forbear, desist from; þó skal enn eigi láta fyrir vinnask, Fms. vii. 116; Þorgeirr lét eigi fyrir vinnask um þetta mál, Rd. 296; lét prestrinn fyrir vinnask of umbræðuna þaðan frá, Bs. i. 341. 2. to last, suffice; alla þessa þrjá daga vannsk (vannz Ed.) þeirra vegr, Stj. 131; ríki Assyriorum vannsk (lasted) um þúsund ára, 140; Illugi elti hann meðan eyin vannsk, to the end of the island, Grett. 172 new Ed.; meðan dagrinn vannsk, as long as the day lasted, till evening, Fas. iii. 4; festrin vannsk eigi til jarðar, the rope was not long enough to touch the ground, Fms. ix. 3: to reach, smíðuðu stöpul þann er vinna(sk) skyldi til himins, Edda (pref.); þar sátu konur úti frá sem vannsk, as there was room, Fms. x. 16; skyldi drekka saman karlmaðr ok kona svá sem til ynnisk, Eg. 247; meðan Jólin ynnisk, Hkr. i. 138 (vynnisk, Fms. 1. 32, l.c.); Ketill bað Eyvind svá vítt nema land at þeim ynnisk báðum til vel, Rd. 231; ef eigi vinnsk til (fé) til hvárs-tveggja, Grág. i. 288; fé þat skulu þeir hafa sem vinnsk, ... ef fé vinnsk (vinnz Ed.) betr (Dan. slaae til), Grág. (Kb.) i. 85, 86; fé svá at vinnask mætti at ærnu þúsund manna, 623. 21; þess viðar er vinnask megi mál ok misseri, Hm. 59; ef hánum vinnsk (vinnz) eigi fróðleikr til þess, Grág. (Kb.) i. 209; vér trúum orku, afli ok sigr-sæli, ok vinnsk oss þat at gnógn, Ó.H. 202 (cp. 'vinna þörf' above); ek vinnumk eigi til þér at launa, I am unable to reward thee, Finnb. 238; ek vinnumk eigi at dýrka þitt nafn, Barl. 181. II. recipr., vinnask á, to wound one another; þar er menn vinnask á, Grág.; þau vinnask á þann áverka, er ..., Kb. ii. 40; vinnask á enum meirum sárum, K.Þ.K. 116.

vinna, u, f. a work, labour, business; fá sér e-t til vinnu, Gþl. 483; taka vinnur af e-m, Fms. i. 33; vera at vinnu, to be at work, vi. 187; at-vinna, q.v. COMPDS: vinnu-afli, a, m. earnings, produce of labour, H.E. i. 396. vinnu-fólk, n. = vinnuhjún. vinnu-fullr, adj. having plenty of work, Stj. 25. vinnu-færr, adj. able for work, able-bodied, Gþl. 483, 531. vinnu-góðr, adj. doing good work, Fs. 31, Finnb. 296. vinnu-greifi, a, m. an overseer, Stj. 570. vinnu-hjún, n. pl. work-people, servants on a farm, Lv. 22, (mod. vinnu-fólk, as opp. to húsbændr.) vinnu-lítill, adj. doing little work, Grett. 69, 70, 120 A. vinnu-maðr, m. a labourer, man-servant on a farm, Fms. i. 33, Ld. 98, N.G.L. ii. 163, Stj. 562, MS. 134. 69, 70: in a town, N.G.L. iii. 15, 44.

vinnandi, part. a doer, worker of; ér vinnendr ílsku. Greg. 24; v. eða fremjandi, Edda 68.

vinnanligr, adj., in u-vinnanligr.

vinnari, a, m. a worker, maker, Skálda 204.

vinningr, m. a gain, profit, Stj. 225, Mag. 62, 66; á-vinningr.

vinon, f. = vinan, friendship, Korm. (in a verse).

VINR, m., gen. vinar; dat. vin, Hm. 41, 42 (seldom vini); pl. vinir, acc. vini, 24 (vinu, Hkr. i. 183, in a verse, cannot be an acc. from vinr). As in sonr (q.v.) the nominative r is freq. dropped, and vinr and vin are both in old and mod. writers and speech used promiscuously: [in A.S. wine; Dan. ven; Swed. vän; vinr is 'par excellence' a Scandinavian word, frændi being used only in the sense of a kinsman; vinr is akin to vin, f., referring to a lost root verb vinan, van, vunun, to which also belongs the verb una, q.v.; analogous to vin and vinr are the Lat. amicus and amoenus.]

B. USAGES. -- A friend, prop. an 'agreeable man;' vin sínum skal maðr vinr vera, þeim ok þess vin, en óvinar síns skyli engi maðr, vinar vinr vera, Hm. 42; til ílls vinar, til góðs vinar, 33; með íllum vinum, 50; vápnum ok váðum skulu vinir gleðjask, 40; til góðs vinar liggja gagn-vegir þótt hann sé firr farinn, 33; ek vil vera vin þeirra, Nj. 5; Guðs vin, Blas. 49; hann var vinr Otkels, Nj. 73; hann gaf Frey vin sínum þann hest hálfan, Hrafn. 5; vinar míns, Ad. 16; tryggr vinr minn, 10; vinr þjóðans, 11; þinn vin fullkominn, Fær. 132; mesti vin beggja, Fms. i. 12; leyniligr vin, Bs. i. 760; segjanda er allt vin sínum, Eg.; era sá vinr öðrum er vilt eitt segir, Hm.; í þörf skal vinar neyta, a friend in need is a friend indeed, Fms. viii. 399; hverr á sér vin með úvinum, every man has a friend among foes, Fs. 96; en þá var sem mælt, at hverr á vin með óvimim, Ó.H. 62; missa (or sakna, Fas. ii. 179) vinar í stað, to 'miss a friend' = the bird is flown, Grett. 139; þegnar gripu þá í tómt þóttusk vinar missa, in a ditty; vera e-m í vinar húsi, t o 6 e one's friend; þat mun ek kjósa, at þú sér mér í vina húsi, Sturl. i. 96; göra vina skipti, to change friends, ii. 142; Freyr lítr eigi vinar augum til þín, Fms. ii. 74; Hrungnir sér eigi vinar augum til Þórs, Edda 5; ást-vinr, lang-vinr, alda-vinr, trygg-vinr, ú-vinr (or óvinr), qq.v.: in. the saying, vera vinr vina sinna, to be the friend of one's own friends, of one whose sympathies are narrow, with a notion of self-willed, fanciful friendship; e.g. hann er ekki allra vinr, en hann er vinr vina sinna; vinr em ek vinar míns, en geld ek þat er ílla er til mín gört, Nj. 128. COMPDS: vina-boð, n. a feast of friends, Nj. 2, Fs. 12, 54, Fb. ii. 185, 227, Sturl. iii. 105. vina-fundr, m. a meeting of friends. Glúm. 336; var með þeim engi vinafundr, Fms. x. 60. vina-styrkr, m. strength, backing of friends; með frændafla ok vinastyrk, Vall. 213 vina-vandr, adj. particular as to friends; an expressive word, in phrase, vinfastr ok vinavandr, to have few but chosen friends, Nj. 30. vina-veizla, u, f. friendly = vinabod, Sturl. iii. 105, 125, Fs. 132, v.l.

vin-raun, f. a trial of friends or friendship; hörð mun v. verða, viz. to choose between two friends, Orkn. (in a verse): a proof of friendship, hann tók allvel við Þorkatli ok kvað slíkt v. mikla, Dropl. 23.

vin-reið, f. a troop of friends, Ad. 19 (but the reading is doubtful).

vin-ræði, n. friendliness = vinsemd, Fb. i. 163.

vin-samliga, adv. in a friendly manner, Fms. viii. 129;, allt tal fór með þeim v., ii. 262: in mod. usage, often at the end of a letter.

vin-samligr, adj. friendly, amicable, Róm. 302, Eb. 241; vinsamlig orð, ráð, Fms. vi. 278, Sól. 32.

vin-samr, adj. 'friendsome,' friendly, Sks. 19, v.l.

vin-semd, f. friendliness (less than vinátta), Fms. xi. 423.

vin-semi, f. = vinsemd, O.H.L.

vin-sending, f. a friendly message; mun hann sent hafa oss enga v., of a Urias message, = forsending (q.v.), Fas. ii. 79.

vin-skapr, m. [Dan. venskab], friendship, Hm. 50. Fs. 160, Eg. 41, Fms. i. 284, x. 37; the saying, svá fyrnisk vinskapr sem fundir, Fb. i. 392 (mod., svo fyrnast ástir sem fundir),

vin-slit, n. pl. a breach of friendship, Ísl. ii. 217.

vin-spell = vinslit, a spoiling of friendship, Gkv. 1, 24.

vinstr, f., pl. vinstrar, = the third stomach in ruminating animals; eina vinstr, vinstrina, freq. in mod. usage, but not recorded in old writers.

VINSTRI, compar. [Dan. venstre; Swed. vänstre], the left; um vinstri hönd, Nj. 28, Fms. vi. 165; til vinstri handar, 439; hvárki til