This is page 724 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

724 YFIRAFLI -- YFIRHÖFN.

dómum yfir málum manna, to sit at, attend to cases, as judge, Ó.H. 86; Olafr konungr hafði jafnan með sér tólf ena spökustu menn, þeir sátu yfir dómum með honum ok réðu um vandamál, id.; sitja yfir e-m, to sit over one (a sick person), Fms. vii. 166, ix. 250; styrma yfir e-m, Ld. 40. II. metaph. usages; görask konungr bæði yfir Mörkinni ok Hálogalandi, Eg. 71; konungr yfir Englandi, 263; biskup yfir þeim fjórðungi, Grág. i. 326; hafa vald yfir e-u, Fms. i. 227, x. 48; vera höfðingi ok herra yfir e-u, id.; Þorgils er þá var yfir Skagafirði, 61; dómandi allra mála yfir þeim ríkjum, Fas. i. 513; hann setti bróður sinn yfir Víkinni, Fms. i. 29; sektir yfir e-m, H.E. i. 420; til gæzlu yfir e-m, custody over one, Edda 21; vaka yfir e-m, to wake or watch over, Fms. i. 9, iv. 299; vöku vér hér hverja nótt á Aski yfir fé váru, Eg. 375: þú vart trúr yfir litlu, eg mun setja þig yfir mikið, Matt. xxv. 23; vil ek eigi hafa flimtan hennar né fáryrði yfir mér, Nj. 50; sitja yfir hlut e-s, 89 (see sitja I. 2); ok liggi sú íllska lengr yfir þeim, threatening them, Fms. x. 265; búa yfir brögðum, Fas. i. 290; hefi ek sét marga dýrliga hluti yfir honum, 623. 55; mér sýnisk svá mikit yfir þér, at mér byðr þat eitt í skap at þú verðir meira stýrandi, Bs. i. 468; allir þeir er nokkurr þrifnaðr var yfir, leystu sik á þrem vetrum, Fms. iii. 18; opt hafa orðit þvílíkar jarteinir yfir heiðnum mönnum, vii. 195; láta vel ílla ... yfir e-u, Ld. 168, Hkr. i. 213, ii. 32 (see láta B. I. 2); láta hljótt yfir e-n, Nj. 232; þegja yfir e-u, Ld. 36; fögnuðr yfir e-u, joy over a thing, MS. 623. 23; aumhjartaðr yfir úförum hvers manns, Sks. 687; lýsa yfir e-u, to declare, Eb. 20, 250, Nj. 93, Ld. 164, 306, Fs. 13, 24, Eg. 141 new Ed., Gísl. 16, Ó.H. 101, 179, Bs. i. 95, 203, 268, 624, Fms. ii. 25, xi. 6, 25: hlyða e-m yfir, see hlýða. III. ellipt. or adverb, usages; eldr, ok katlar yfir, Eg. 238; ætlar hann at görask konungr yfir norðr þar, 71; yfir á Espihóli, Sturl. iii. 261.

B. WITH ACC. over, above, denoting motion; limar hans dreifask yfir heim allan, Edda 10; drógu þeir netið yfir hann, ... hlaupa yfir netið ... hleypr hann yfir þinulinn, 40; þeir bundu yfir sik flaka af viði, Fms. ix. 421; Skaði tók eitr-orm ok festi yfir hann, Edda 40; hann tók yfir sik skikkjuna, 'took clothes over himself,' put on the mantle, Nj. 170; binda boð yfir miðjar dyrr, Gþl. 434; leggja e-t yfir altari þín, 655 xxiii; lauf ok limar tóku út yfir skipit, Ó.H. 36; hann felldi hvern yfir annan, Hkr. i. 151; cp. hverr um annan (um C. V); er aldr fór yfir hann, Ó.H. 123; sló miklum ótta yfir hirðmennina, struck great terror into the king's men, Fas. i. 68; skjóta skjóli yfir e-n, Ld. 40; setja menn yfir ríki sitt, Eg. 7; at konungr mundi annan höfðingja setja yfir Norðymbra-land, Fms. i. 24; lét hann taka Knút til konungs yfir ríki þat allt, 112; komask yfir e-t, to come by a thing, Bárð. 175; láta lítið yfir sik, Fms. vii. 29. 2. over, through, across; austr yfir Foldina, Fms. i. 52; hann gékk yfir mark þat, Eg. 490; fara yfir ás nokkurn, ... klif bratt yfir at fara, 576; ríða yfir fljótið, Nj. 82; hverr reiddi yfir Markar-fljót, 142; yfir skóginn, Fms. v. 249; ríðu vestr yfir Lómagnúpssand, Nj. 255; yfir hafit, Fms. vi. 21; er hann kom suðr yfir Fjalir, iii. 36; sigla norðr yfir Foldina, viii. 132; síðan fóru þeir yfir Norðrá, Eg. 134; fara at veizlum yfir ríki sitt, Fms. i. 157; skógr er almannavegr liggr yfir, Fs. 4. II. metaph. over, beyond; hafa vöxt yfir e-n, to have growth over or above another, be taller, Fas. ii. 234; hafa höfuð ok herðar yfir e-n; fram yfir aðra menn, beyond, above, i. 27; yfir þat fram, beyond that, above that, Vm. 19; fram yfir Páskaviku, Sturl. i. 121; fram yfir Jól, Boll. 344; yfir hálf-þrítugt, Fms. ix. 33. III. of direction, with another prep.; yfir á Hól, Hrafn. 9; þeir fúru yfir a Katanes, Fms. ix. 424; þeir sigldu yfir undir Kaupmannaeyjar, 421; upp yfir; fram yfir Grjótteigsá, Hrafn. 6. IV. ellipt. and adverb, usages; sá kvittr kom yfir, passed over, Eg. 164; lesa yfir, to read, Dipl. iii. 10, Fms. x. 1; kveld kemr yfir, draws on, Finnb. 230; skýflóki gengr yfir, Bárð. 169; um nóttina þann tíma er hringdi yfir, Fms. x. 29; at hann myndi fljótara yfir bera ef hann riði, Hrafn. 7; hestrinn bar hann skjótt yfir ok víða, id.; undir at leiða eðr yfir at keyra, Gþl. 412; göra brú yfir, 411. 2. with verbs; bera, gnæfa, taka yfir, to surpass, passim; vofa yfir, to impend; búa yfir e-u, see búa; hylma ylir, to conceal; bætr yfir, to mend; verpa yfir, to calculate; drepa yfir e-t, to hush down; fara yfir, to pass over; líta, sjá yfir, to oversee, superintend; líða yfir, to pass over, also to faint; stíga yfir, to overcome; staupla yfir, sjást yfir, to overlook, neglect, etc., see the verbs. 3. var hann kátr yfir fram, exceedingly, Sturl. iii. 267; bjargit skútti yfir fram, Fms. vii. 81; sjá yfir upp, Edda 30.

yfir-afli, n. a superior force, Sks. 198.

yfirafl-ligr, adj. over-strong, very strong, Sks. 607.

yfir-band, n. an 'over-band,' string to fasten the mouth of a bag, Grett. 107 A.

yfir-bátr, m. an 'over-boat' but only used metaph. = a better man, as opp. to eptirbátr (q.v.), Fas. i. (in a verse).

yfir-biskup, m. an over-bishop, high priest, Stj. 542, Ver. 106.

yfir-bjóðandi, part. a ruler, Lil. 1. 52.

yfir-boð, n. rule, command, authority, Fms. i. 220, iii. 45, iv. 226, x. 390, Stj. 167, Fas. iii. 98, D.N. i. 156, passim.

yfir-boðari, a, m. = yfirboði, Sks. 612, v.l.

yfir-boði, a, m. a superior, master, of one in authority, in plur. the authorities, Sks. 611, 612, K.Á. 224, Bs. i. 196, 233, Stj. 35, N.G.L., and passim.

yfir-borð, n. the 'upper-board,' surface.

yfir-bót, f. redress, Ver. 27, Sks. 584; and eccl. repentance: in the allit. phrase, iðran ok yfirbót; yfirbót syndar, göra Guði yfirbót fyrir syndir, Mar., Hom. (St.); ganga til yfirbóta. 2. plur. compensation; bjóða þeim yfirbætr, Ísl. ii. 327; Æsir buðu henni sætt ok yfirbætr, Edda 46; ef maðr görir til útlegðar í Kristnum rétti ok gengr hann til yfirbóta, N.G.L. i. 156; yfirbætr eru hvers beztar, a saying, Karl. 496.

yfir-bragð, n. outward look, appearance, demeanour, bearing, Fms. i. 96; ásjá með blíðu ok björtu yfirbragði, 97; hans y. ok ásjóna, 216; með þungu yfirbragði, vii. 156; með miklu yfirbragði, of very imposing demeanour, 219; með áhyggju-yfirbragði, vi. 32; sköruligr í yfirbragði, Ld. 18, Bs. i. 76, Fas. iii. 666; allt var þetta fornt ok fémikit ok með miklu yfirbragði, magnificent, Fms. vi. 342; ýmislegt y. máls-greina, Skálda 193. 2. a surface, Rb. 468, 470. 3. a shew, pretence, outer appearance; görði hann þat y. fyrir alþýðu, at ..., Orkn. 410; svikliga ... með sáttgjarnligu yfirbragði, Fms. iii. 63; en göra hitt y. á, at sendimenn væri vel haldnir, Ó.H. 151; í yfirbragði til vinganar við þá, for appearance sake, Fms. x. 382; konungr görði á sér hrygðar-svip at yfirbragði, feigned mourning, 625. 96. COMPDS: yfirbragðs-lítill, -mikill, adj. poor, grand of look or appearance, Ísl. ii. 237, Sturl. iii. 123.

yfir-breizl, n. a coverlet, Js. 78.

yfir-breizla, u, f. id., Stj. 343, H.E. i. 501.

yfir-buga, að, to overcome, out-do, Fas. i. 115.

yfir-burðr, m. a deck-cargo, of a ship; nú hitta menn í storma, þá skal öllum y. fyrst kasta, N.G.L. ii. 278 (Jb. 390, 391). 2. excess; y. um þat er login segja, Fms. viii. 278. 3. mod., esp. in plur. superiority, superior strength or quality. II. yfir-burða, gen. pl. as adv. very; y. góðr, very good.

yfir-bæriliga, adv. surpassingly, Karl. 542.

yfir-bæriligr, adj. surpassing, Fms. x. 185, Fb. ii. 10.

yfir-dómandi, a, m. an over-judge, chief justice, K.Á. 218.

yfir-dómari, a, m. id., Sks. 476, 634, Gd.

yfir-dómr, m. an 'over-judgment,' high court, Stj. 440, v.l.: a court of appeal, (mod.)

yfir-drepskapr, m. [drepa yfir], dissimulation, Bs. i. 727, Mirm. 148.

yfir-dróttning, f. a sovereign queen, of the Virgin Mary, Mar., Gd.

yfir-dýna, u, f. an over-pillow, stuffed with down.

yfir-dæmi, n. a jurisdiction, Stj. 440, Stat. 308.

yfir-engill, m. an 'over-angel,' archangel, Barl. 28, Sturl. i. 211 C.

yfir-faðir, m. an 'over-father,' patriarch, Hom. 139, Eluc. 53, Hom. (St.), Fas. iii. 671.

yfir-ferð, f. a passage over or through a country, esp. as a law term, = veizla, q.v.; hafa land várt til yfirferðar, Fms. iv. 364; hann veitti Haraldi at veizlum ok y. Halland, vii. 180, xi. 343: of the poor, ætlaðisk hón til nokkurrar yfirferðar ok biðja sér matar, Bs. i, 198: a visitation, biskups y., N.G.L. i. 345, Bs. i. 84. yfirferðar-íllr, adj. ill to pass, Hrafn. 4.

yfir-fljótanligr, adj. [Dan. overflödig], overflowing, abundant, (mod.)

yfir-færiligr, adj. passable, Stj. 353.

yfir-för, f. = yfirferð; banna e-m y., Orkn. 4; land fátækt ok íllt yfirfarar, Ó.H., K.Þ.K. 70. 2. a visitation; biskup skal hafa y. um sinn á tólf mánuðum, K.Þ.K. 60, Bs. i. 140.

yfir-föt, n. pl. over-clothing, Bev.

yfir-ganga, u. f. a transgression, Skálda 197: passing through, Hom. (St.)

yfir-gangr, m. a passing through, Fms. x. 237. 2. overbearing conduct, tyranny, Fms. ii. 183, vi. 26, xi. 81, Gísl. 11, Lv. 1, passim; íllr y., an evil, plague, Fms. x. 385. COMPDS: yfirgangs-maðr, m. an overbearing man, Fas. i. 383. yfirgangs-samr (-semi, f.), adj. overbearing.

yfir-gefa, gaf, [Germ. übergeben], to forsake, abandon, Fas. ii. 420 (a vellum of the 15th century), freq. in mod. usage.

yfir-girnd, f. ambition, Fms. iii. 45, Sks. 453.

yfir-gjarn, adj. ambitious, Sks. 437.

yfir-gjarnligr, adj. ambitious, Sks. 531, Fagrsk. 11.

yfir-gnæfa, ð, to reach above, surpass.

yfir-Gyðingr, m. an 'over-Jew,' 'thorough Jew,' Pharisee, Mar., Post., Greg. (= Acts xxiii. 6, Luke xv. 1, 2, xviii. 10).

yfir-heyra, ð, to hear, examine.

yfir-heyrsla, u, f. a hearing, examination, a school term.

yfir-hildingr, m. = yfirkonungr, Lex. Poët.

yfir-hlaup, n. an 'over-leaping' skipping, Anal. 176.

yfir-húð, f. = Lat. praeputium, the fore-skin.

yfir-hús, n. an upper store (cp. Dan. höjen-loft), D.N. ii. 152.

yfir-hylma, d, to hide, cloak; see hylma.

yfir-hylming, f. a hiding, cloaking.

yfir-höfðingi, a, m. an over-captain, great chief, Fms. v. 246.

yfir-höfn, f. an over-coat, Eg. 23, Fms. i. 16, vii. 201, Ó.H. 70, Fs.