This is page 750 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

750 ÞURFAMAÐR -- ÞÚSTR.

goðin, at þenna Ás þyrfti eigi at nefna, Edda 17; engum manni þarf tysvar í vatn drepa, N.G.L. i. 340; ekki þurfti þá griða at biðja, it was no use begging, Eg. 298. II. with gen.; af þú þarft manna við, Ld. 218; hann þarf heilla ráða (gen.) ok tryggva návistarmenn (acc.), Fms. ix. 262; þarf hér mikils við, Nj. 94; ef nokkurs þarf við, Ld. 42; Gunnarr kvað einskis mundu við þurfa, Nj. 93; fanga þeirra er hann þóttisk þurfa, Fms. i. 11; verða þér at liði ef þú þyrftir, Ísl. ii. 327; afla þess er þurfti, Eg. 39; ef þess þurpti viðr, Barl. 58; þætti mér (þess) þurfa, at þú leystir þetta verk betr af hendi, Grett. 91. 2. with acc.; hversu marga munu vér menn þurfa, Nj. 93; ek veit görst at þurfi (sic) þér brýningina, Ld. 240; öll þau föng er hann þurfti, Eg. 69; ok þurfti föng mikil, 39; þat allt er þeir þurfu til Guðs þjónustu, K.Þ.K. 142; ekki var sá leikr er nokkurr þyrfti við hann at reyna, it was no use for anybody to try it with him, i.e. nobody was a match for him, Nj. 29; þarf hann minna svefn enn fugl, Edda 17. III. part. as subst.; sumir þeir er þurfendr voru, Bs. i. 431; þurfendr klæða ok matar, 623. 21; þeim öðrum sem þurfandis er, Stj. 152; vera þurfandi e-s, Barl. 35.

þurfa-maðr, m. a poor man, needy person, K.Þ.K. 142, Bs. i. 834, D.I. i. 218, MS. 623. 20; saðr þ., Clem. 135; þurfamanna-tíund, the poor-rate, K.Þ.K. 162.

þurfi or þurfa, adj. wanting, in need of; drykks of þurfi, Sól. 3; liðs þíns væra ek þá þurfi, Hbl.; laðar þurfi ek hefi lengi farit, Vþm. 8; miskunnar ertú þurfi, Fms. v. 153; hón sá at hann var beinleika þurfi, Bs. i. 535; annarra þurfi, 655 iii. 1; hann skal göra mönnum reiðu ef þurfa eru, N.G.L. i. 315 (þurfi, 417, l.c.)

þurf-samr, adj. helping, Barl. 192.

þurft and þyrft, f. need, want, necessity; þeim aurum er til hans þyrfta var keypt, Grág. i. 412; til þyrftar ómögum, for their maintenance, 85, 128; of þurft fram, Hom. (St.); kveðr hverr sinnar þurftar, everyone speaks his own needs, a saying; þurpt sína ok nauðsyn, Fms. vii. 101; fylgja lögum eða svá laudsins þurft, ix. 252; hann miskunnaði hverjum sem helzt beiddi þurft til, Post. 304; þeir skygnðu um alla þ. í kenningum sínum, Hom. 46; hjalpa náungi þínum í hans þ. ok nauðsyn, Stj. 54. 2. medic. one's needs; ganga þurfta sinna = örna sinna, N.G.L. i. 164; beiðast þurftar, id., Bs. i. 326, 644; lá steinn í hrörunum sá er stemdi þurftina, of stone in the bladder, 310; ganga innar þynnri þurftarinnar, the thin need, i.e. making water, 383.

þurftar-liðr, m. 'genitalia,' Stj. 338.

þurftugr, adj. [Germ. dürftig], needy, poor, indigent, Barl. 35, Hrafn. 16, Glúm. 360; þ. yðars fulltings, Bs. i. 479; hann kvazk þess mjök þ. vera, Rd. 294; þurftugastr, Vm. 146; auðsóttr ok góðr bæna þurptugum, Al. 4; gefa fæzlu, drykk ok klæði þurftugum, Mar.; gömlum manni ok þurftugum, Hrafn. 16.

þurftu-ligr, adj. useful, profitable, Gþl. 174, Barl. 191, Fagrsk. 182.

þurka, að, [Dan. tørkne], to dry, make dry, Eg. 204, Jb. 249, K.Þ.K. 83, Barl. 115, Pr. 474; hann tók dúkinn, ok þurkaði sér á miðjum, ... þar kemr enn ef Guð lofar, at vér þykkjum þess verðir at þ. oss á miðjum dúki, Fms. vi. 322; þeir slógu fyrst hey mikit, síðan þurkuðu þeir ok færðu í stórsæti, Eb. 150; þ. heyit ..., nema því heyi er Þórgunna þurkaði, 260.

þurka, u, f. a towel, Sturl. iii. 111 C, and so in mod. usage; skó-þurka, a shoe-wiper. 2. drought, dryness, Stj. 591, Mar. þurku-samr, adj. dry, droughty, of a season; þ. sumar, Bs. i. 245.

þurkan, f. a drying, Stj. 62, Fb. i. 545.

þurkr, m. [Dan. tørke], drought, dry weather, freq. in mod. usage. þurka-samr, adj. dry (of a season), Rb. 572.

ÞURR, þurr, þurt, adj., the double r is radical, the latter being originally an s; for þurr is an assimilated form of þurs; before a consonant only one r is sounded (thus þurt not þurrt, þurðr not þurrðr); [Ulf. þaursus = GREEK; O.H.G. durri; A.S. þyrr; Hel. þurri; Engl. dry; Germ. dürr; Dan. tör; Swed. torr; Lat. torr-idus] :-- dry; hrár viðr eða þurr, Grág. ii. 298; viðr inn vind-þurri, Vkv.; þurr matr, þurran mat, dry, i.e. vegetable food, K.Þ.K. 138; fasta við þurt, ... eta þurt, to fast on vegetable food, N.G.L.; þurr vóru öll eyja-sundin ok firðir, Fms. xi. 6; þurr jörð, Al. 77; fara þurrum fótum yfir ..., ganga þurrum fótum um mitt hafit, Stj. 286, 287; fékk hann þar þurrari leið ok lengri, Hrafn. 4; á þurru landi, on dry land, Al. 50. 2. neut., konungs-menn hlupu á valköstum þurt yfir ána, Fms. vi. 67; ef þá má eigi ganga þurt í hólminn, Grág. i. 18; fasta þurt, to dry-fast, i.e. to abstain from dry food, Ld. 200; ok eigi tvímælis-laust hvárt þér munit þurt hafa um setið allar vitundir, whether ye be clear of all cognisance, Sturl. iii. 261; á þurru, on dry land, Fas. i. 152; enda má ek þó eigi þurt af hálmi bera, at ek hafa ekki um talat, Fb. iii. 402. þurra-frost, n. a dry frost, Fær. 56 (and as a nickname); síðan görði þurra-frost ok færðir góðar, Valla L. 216.

B. COMPDS: þurra-búð, f. a 'dry-booth,' a cottage with no milk or cattle; þurrabúðar-maðr (-fólk), a dry-house cottager, of fishermen, opp. to farming cottagers. þurr-fasta, u, f. a dry-fast, K.Á. 164, Bs. i. 874; þurrföstu-matr, K.Þ.K. 136. þurr-fasta, ð, to fast dry, on vegetable food, Bs. i. (Laur. S.) þurr-fjallr, adj. dry-skinned, Hm. þurr-fætis, adv. dry-foot, Hkr. iii. 155. þurr-leikr, m. dryness, Stj. 397. þurr-lendi, n. the dry land, Stj. 14. þurr-ligr, adj. (-liga, adv.), dry; veðr gott ok þurligt, Háv. 26 new Ed.: metaph. dry, surly, þurr-lyndi, n. dryness, surliness, Hkr. iii. 253. þurr-lyndr, adj. dry, surly. þurr-viðri, n. dry weather, Fms. x. 29.

ÞURS (sounded þuss), m., this interesting word occurs in no other Teut. language; [Dan. tosse = a fool] :-- a giant, with a notion of surliness and stupidity; þursa líki þykki mér á þér vera, ertattu til brúðar borinn, Alm. 2; þurs (gen.) ráðbani, slayer of the giants, i.e. Thor, Hým. 19; með þursi þríhöfðuðum, Skm.; líkari eru þeir þursum at vexti ok sýn enn menskum mönnum, Eg. 110; þegja skal þurs ef hann sitr nökviðr við eld, Ísl. ii. 317 (see nökviðr); hann var kominn af þursum, Fas. i. 412; þursinn (the goblin) skautzt inn í bjargit, ii. 29; svá hefir Grettir sagt, at fyrir dalnum hafi ráðit blendingr, þurs einn, sá er Þórir hét, Grett. 137; vér skulum ginna þá sem þursa, Nj. 263; hrím-þurs, q.v. 2. a dull fellow, a dunce, Dan. tosse; so in the ditty, opt er sá í orðum nýtr, sem iðkar mentan kæra | en þursinn heimskr þegja hlýtr, sem þrjózkast við at læra, Hallgr. 3. the Rune Þ, Skm., Skálda 168. II. a nickname, Eg.; svarti-þ., a nickname. COMPDS: þursa-berg, n. 'giant-rock,' a kind of whetstone or hone, cp. the legend of Hrungnir. þursa-skegg, n., botan. giant's-beard, a kind of coral, corallina officinalis, as also the name of a sea-weed, fucus corneus, Maurer's Volksagen. þussa-sprengir, m. a nickname, Landn.

þursi, a, m. a dunce, = þurs (2).

þurs-ligr, adj. like a giant, Fas. iii. 240: of gaunt, demon-like appearance, mikill maðr ok sterkr, svartr ok þ., Þorf. Karls. ch. 7.

þusa, að, = þysja, to rush.

þusa, u, f. a spirt, spirting out.

ÞUST, f. (sust, Fms. viii. 96, 436), a flail; sem verkmenn við þust, Fms. viii. 436; hefir hvárr þeirra þust (þusl Ed. wrongly) í hendi mikla, Gísl. 68 (lurk, 155, l.c.); sem þust korni eðr ofn rauðu gulli, Stj. 160; síðan tók hón þust ok barði korn af hálmi, 423.

ÞÚ, gen. þín, dat. þér, acc. þik, a pers. pron.; also spelt ðú, see the introduction, p. 729; for þik, also freq. þek in Norse vellums, mod. þig, see Gramm. p. xxi: [Goth. þû, þeina, þus, þuk; A.S. þû; Engl. thou; Germ., Dan., and Swed. dû; Lat. tu; Gr. GREEK.]

A. Thou, passim: I. after verbs, either separated, as skalt þú, munt þú, or more usually suffixed and changing into -ðu, -du, -tu, or -u, e.g. mun-du, skal-du, vil-du, later skal-tu, mun-tu, vil-tu; ver-tu, ves-tu, Post. 229; drep-ðu, 228; eig-ðu, seg-ðu, lát-tu, lít-tu, eig-du, mæl-þú, lát-þú, Gkv. 2. 23; lít-tu, 8; át-tu, 10; skal-tu, 30; hirða-ðu, 28; er-þú, Fms. vi. 226; var-t-at-tu, wast-not-thou? mon-t-at-u; segja-t-tu, say-not-thou, and so passim [cp. Old Engl. wiltow etc. = wilt thou]: as to quantity, the u is at present sounded sometimes long, vil-tú, eig-ðú, lát-tú, or more usually short, låt-tu, eig-ðu, etc., and in common running speech dropped as in Engl., e.g, bidd-'ann-a-koma, beg him to come; kond-inn, come in. II. suffixed to other words; heil-du, heal thou! Clem. 131; at-tú = at-þú, that thou, see 'at;' þót-tú = þó at-þú, though that thou, passim; þatz-tu = þat-es-þú.

B. Plur. þér, or older ér, yðar, yðr, qq.v., passim. II. in addressing, you; ek vil beiðask, herra, at þér gefit mér orlof, Nj. 10; eru þér sjúkir Herra, Fms. vi. 226, Sturl. iii. 261, passim; or þú and þér are mixed in the same address, hvat ætli þér, herra, ... þvíat þér sögðuð oss, ... seg nú ef þat er ..., ok hafir þú af þínu tilstilli ..., at þú talir við hann ..., Fms. vi. 71.

þúa, að, to 'thou,' to address a person by thou, = Fr. tutoyer; þúa og þéra, þúa e-n, þú mátt ekki þúa hann, þú verðr að þéra hann.

ÞÚFA, u, f., gen. pl. þúfna; [provinc. Germ. daube; in the Tyrol the cairns and pyramids by the way-side are so called by the peasants, Schmeller; dobe = a paw, Alsace] :-- a mound; þúfu þá er griðkonan þerði fætr sína á, Fms. i. 254; settu þat á þúfur, hjá þúfunni, Fbr. 109, 110; Hjálmarr sat við þúfu eina ok var fölr sem nár, Fas. i. 426; opt veltir lítil þúfa miklu hlassi, a little mound may overset a big load (cart), Al. 132 (a saying); þar er þeir vóru staddir, vóru ber á einni þúfu, Fb. ii. 347: the phrases, fé-þúfa, see fé, p. 149, col. 1; bana-þúfa, hníga við bana-þúfu, to bite the dust; vera einum eingin heilla-þúfa, to be a stumbling-mound to one. þúfna-kollr, m. the top of a mound. þúfu-skítr, m. a nickname, Fms. viii. þúfu-titlingr, m. a 'mound-tit,' a sparrow.

þús-hund, f. = þúsund, Barl. 53.

þús-hundrað, n., prop. a crowd of hundreds = a thousand; sjau þús-hundrað manna, O.H.L. 66; þ. vetra, Fms. x. 400; sjau þúshundruð ára, Stj. 50; þúshundrat sjau tigir ok tvau ár, 103; tvau hundruð þúshund-raða, 285; þúshundruð vega, Str.; þúshundraðs-höfðingi, a captain of a thousand, Stj. 299; þúshundrað sinnum, a thousand times, Barl. 125.

þústna, að, to chafe, quarrel, Orkn. 312. l. 8, Lex. Run.

ÞÚSTR, m. [akin to þysja, þausnir?], a strong gust of wind, Magn. 486. 2. a chafing, anger; þó at nökkut væri þústr á með enum yngrum mönnum, Ld. 209; þótti honum mjök vaxa þústr milli manna, í héraðinu, 210; íllr þykki mér þústr sá er vár í milli er, Fb. i. 547; úlfúð ok þústr, Hom. (St.)