This is page 755 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

755 ÞYRFT -- ÞÝÐLÆTI.

þyrft, f. a need, want, see þurft.

þyrill, m., dat. þyrli, [cp. Cumbrian thyrel, a porridge-stick] , a whisk with a fringe at the end, with which to whip milk; flauta-þyrill, a stick for whipping milk; hárið er eins og þyrill, hair rough like a þyrill. 2. the name of a farm and mountain-peak in Icel., from the whirling gusts of wind to which it is liable, Ísl. ii. (Harðar S.)

ÞYRJA, pres. þyrr; pret. þurði; [see þori] :-- to sweep or rush along, only used in poetry; kilir þurðu norðan, Ó.H. (in a verse); flaust þurðu und segli, Fms. x. (in a verse); Rögnvalds kind þurði und randir, ... menn þurðut austan, Arnór; hrönn þurði at e-m, Þd. 12; láta mari þyrja fold fetum, to let the steed sweep over the fields, Akv. 13; mál kveð ek okkr fara úrig fjöll yfir, þyrja þjóð yfir, to sweep over the people, Skm. 10, of riding through the air.

þyrkingr, m. [þurkr], a dryness in the mouth or throat.

ÞYRLA, að, [þyrill: Engl. thrill, drill; A.S. þyrljan = to bore; Old Engl. thirl; Germ. drillen] :-- to whirl, as the wind does chaff or dry hay: vindr þyrlar heyinn í háfa lopt.

ÞYRMA, ð, prop. a law phrase-, or a religious term, to deal reverently with, shew respect to; with dat., var þá eigi þyrmt eiðunum, Edda 26; ef maðr þyrmir eigi griðum, Grág. ii. 166 B; þyrma særum, Róm. 288; þyrma lögum, Sks. 78 new Ed.; þat er ráð annat at þyrma hátíð, to respect the holy-day, by not fighting on that day, Fms. v. 170, N.G.L. i. 10; ok vill hann eigi þyrma Frjádögum né Kristnum dómi várum, of breaking the fast, 11; þyrma Jóla-helgi. 142; skulu vér þyrma kirkjum, to respect the sanctuary of a church, of an asylum, K.Á. 30; þyrma rétti heilagrar Kirkju, 40; þyrma konu and þyrma við konu, to shew respect to a woman, so as not to violate her, N.G.L. i. 16; mun engi maðr öðrum þyrma, Vsp. 46; Baldrs barmi þyrmðit manna-dólgi, the brother of B. made no covenant with the foe of men, Haustl.; at þú eigi vel eiðum þyrmir, Skv. 1. 47; þyrmða ek sifjum, svörmuu eiðum, 3. 28; þyrma véum, Hkm. 18; görisk sifja-spell ok þyrma menn engum hleytum, Sks. 338. 2. to shew mercy to, spare; þyrma skal hann eggvers-foglum í því landi, Grág. ii. 347; þeir þyrmdu því öllu er þeim þótti fagrt, en drápu allt þat sem var afleitt, Stj. 456; þyrma e-m í örðum, Hom. (St.); þyrma óvinum sínum, Al. 14; þyrma mínum mönnum, 16, Fms. vii. 36; þyrma sér sjálfum, Karl. 363; þú þyrmðir eigi þínum eingetnum syni, of Abraham, Stj. 132. II. reflex. to refrain or forbear from; hann bað hann þyrmask við Magnús konung, forbear from violence with king M., Fms. vi. 172; tveir skolu þeir feðgar þyrmask við hina tvá, N.G.L. i. 34; hann skal við engi mann þyrmask, 228; guðsifjar eru sex er vér skolum þyrmask við, 16; þyrmask við hjúnskap, 376. 2. recipr., láta sem þér berizt, en þyrmisk þó sem skilt er, but forbear hurting one another, Fms. viii. 443.

þyrmi-liga, adv. meekly, gently, forbearingly; hann keyrði hann niðr ok eigi þ., threw him down, and that not gently, Bjarn. 41; ú-þyrmiliga, Rd.

þyrmir, m., in Ú-þyrmir, violator, see p. 668.

þyrm-liga, adv. = þyrmiliga, Bs. i. 821.

þyrm-samliga, adv. = þyrmliga, Fms. xi. 146.

þyrmslir, f. pl.; þyrmsl, n. pl.; þyrmslur, f. pl. :-- any sacred or lawful obligation of respect or forbearance due to others: 1. as a law phrase, the obligation of a client or dependent towards his master; nú skal leysingi hafa þyrmslir við skap-dróttinn sinn, eigi skal hann í févélum né í fjörvélum við hann vera, né í dómum gegn honum ..., hverfa eigi odd né egg móti honum ..., bera eigi vitni á hönd honum ..., N.G.L. i. 34; svá skulu leysingja-kaup fara þeirra er eigi hafa keypt þyrmslar af sér, 234; þá er hann (viz. the client) ór þyrmslum við þann mann, 211. 2. any obligation, from relationship or the like; allar þær þyrmslur sem hirðmönnum byrjar at hafa innan-hirðar, N.G.L. ii. 440. 3. eccl., of forbidden degrees of relationship; geymi menn at þyrmslum sínum verði lýst áðr samgangr hjóna verðr í millum, H.E. i. 414; þær eru konur aðrar er enn eru í meirum þyrmslum við oss, ... ef vér vinnum líkams losta við þær, N.G.L. i. 15: veita þyrmslur úvígðum kirkjum, K.Á. 36; þat er mælt í lögum at eigi skal bera vápn í kirkju ... slík þyrmsl eru ok á bæna-húsum ..., 38. 4. medic. abstinence, fasting(?); þat görðisk eitt hvert sinn at konungr var í þyrmslum eptir blóðlát sitt, it happened once upon a time that the king was abstaining after blood-letting, Sks. 642. þyrmsla-maðr, m. a law phrase, a kind of client, a dependent ranking between a bondsman and a freeman, N.G.L. i. 158, 220.

ÞYRNIR, m. [see þorn; Dan. tjörne] a thorn, Karl. 546; klungr ok þyrni, Stj., Fms. v. 159: þyrnar ok íllgresi. Post.; fjaðrar hans vóru sem þyrnar, Post. 645. 69; þyna og þistla, the Bible, Matth. vii. 16; hag-þyrnir. COMPDS: þyrni-fótr, m. thorn-foot, a nickname. Eg. þyrni-fullr, adj. full of thorns, Al. 52. þyrni-hjálmr, m. a thorn-helmet, a crown of thorns, Hom. 32. þyrni-kórona (-krúna, Karl. 545), u, f. a crown of thorns, Bs. i. 792, Mar., Pass. þyrni-tré, n. a thorn-bush, Karl. 545.

ÞYRPAST, t, dep. [þorp], to crowd, throng; þyrptust menn at honum, Fms. ii. 160; lið þeirra nam stað ok þyrptist saman við þessa sýn, viii. 405; ef aðrir menn þ. at manni, Sks. 302; þyrptisk þangat mikill fjöldi drukkinna manna, Fagrsk. 2.

þyrping, f. a crowd, throng, freq. in mod. usage; það er þ. á hlaðinu.

þyrsklingr, m. [þorskr], a small codfish, Edda (Gl.), and passim.

ÞYRSTA, t, [þorsti], to thirst, impers.; mig þyrstir, 'it thirsts me,' I thirst; þá þyrstir hann (acc.) eigi, Eluc. 24, Stj. 132; hana þyrsti at meirr, Fms. vi. 352; til gullsins þyrsti þik, drekk þú nú gullit, Rb. 410; Bárðr sagði at hann þyrsti mjók, Eg. 207; slikt görir at er sölin etr, þyrstir æ því meirr, 605; þar þyrstir jörðina, Al. 50; þá er mik þyrsti þá gáfu þér mér at drekka, Barl. 35.

þyrstr (þystr), adj. thirsty, Vþm. 8, Ls. 6, Eg. 204; (Þórr) er mjök þ. tekr at drekka ok svelgr allstórum, Edda 32. 2. metaph., þyrstr til e-s, Mar.; þ. í líf e-s, Fas. i. 498, passim.

þys-höll, f. a crowded hall, Akv.

ÞYSJA, pres. þyss; pret. þusti; gustr, þustu, Sighvat; in mod. usage þusa and þusti: [an older form for þyrja? cp. þausnir] :-- to rush; þusti (þursti Ed.) þegar allr Grikkja-herr alvápnaðr ór herbúðunum í borgina, Fms. vi. 157; þá þysja Rómverjar þar at, Rom. 273; þustu þeir þá fram ór skóginum eptir þeim, Ó.H. 135; ok enn þustu at allir þeir er í öðrum stöðum höfðu setið, 68; þá þustu bændr at konungi ok báðu hann eta kjöt, Fms. i. 35; ok nú þyss sjá flokkr fram á leikvöllinn, Skálda 172.

þys-mikill, adj. making a great noise, uproarious, Fms. x. 213.

þyss, m., dat. þys, an uproar, tumult from a crowd; þyss eru þrettán, Edda 108; kominn er þyss í þessa þjóð, Gísl. (in a verse); en er morna tók hætti þysnum í bænum, Fms. vi. 16; þyss sjá eða kliðr, Gísl. 56; fyrir þys þann (riot) er þeir höfðu gört at Hákoni jarli, Fms. i. 220; þá görðisk þyss mikill í bænum, vii. 173; þyss ok vápna-brak, 260; í þessum þys var Hákon særðr bana-sári, 290; en hann mátti einskis víss verða fyrir alþýðu-þys, þvíat hverr kallaði fyrir munn öðrum, 655 xvi. B. 3; fyrir þys alþýðu, Post. 227; manna þys, Skálda 169; hví gegnir þyss sjá manna, 623. 55; rekum þurt þys vándra hugrenninga, Hom. 148; skósveinn Gunnildar hljóp fram í þysinn (þysinum, v.l.), Fms. i. 45: in Róm. 285, Lat. tumultus is rendered by þyss.

ÞYTR, m. [þjóta], a noise, whistling sound, as of wind, leaves, Edda (Gl.); þær þyt þulu, of the whirling of a mill, Gs. 3: er þungt at heyra þyt smábarna, cries, wailings, Fms. i. 263; vinda gnýr eða vatna þytr, Skúlda; lúðra-þytr, q.v.; íllviðra-þytr.

ÞÝ, n., qs. þivi, [Ulf. þjus = GREEK, þiwan = GREEK, þiwi = GREEK, þiwis = GREEK; A.S. þeow; Dan. ty, tyende; cp. þjó-na] :-- a serf, bondsman; þý hans eðr ambátt, Gísl. 132 (for þýr). 2. in mod. usage, metaph. vile, bad people; þýið með þrælum sínum, Pass. 11. 12.

þý-borinn, part. born of a bondwoman; Ismael var þ., Post. 645. 62; hón er þ. at móðerni, Eg. 338; sunr þ., N.G.L. i. 48.

ÞÝÐA, d, [O.H.G. djuten: Dutch duiden; Germ. deuten; Dan. tyde; the word is better derived from Goth. þjuda than from þjuþ = bonum] :-- prop. to associate, attach; þýða sér, to attach to oneself; hann ferr víða um lönd ok þýddi sér fólkit, Fms. iii. 272. II. to explain, interpret; þýða draum, to interpret a dream, Fms. viii. 12, passim: þýða bók, to comment on a book; björg ok steina þýddu þeir móti tönnum, Edda (pref.) 145. 2. to signify; hvat ætlar þú þenna draum þýða? Ld. 316; at hann (the dream) þýði annat enn ek göri ór honum. Fms. v. 341, x. 147, v.l.; 'communio' þýðir samneyti, Hom. 141; það þýðir svá, 655 xxiii. 1, Stj., Barl., Mar., passim. III. reflex., with acc. to attach oneself to, associate with; öllum þeim er þá þýðask ok í þeirra embætti bindask, Sks. 358; Haraldr var vinsæll af sínum mönnum, honum (hann?) þýddusk gamlir menn með speki-ráðum, Fms. x. 178; þýðask e-n með vináttu, to pay one homage and friendship, Eg. 20; at hann mundi fá virðing mikla af konungi ef þeir vildi hann þýðask, 17; Uni þýddisk Þórunni dóttur Leiðólfs, U. made love to Th., daughter of L., Landn. 246; hann settisk á húsit hjá álptinni ok vildi þýðask hana, Ísl. ii. 195, Fas. i. 18, Bs. i. 375; setið svá fylkingar yðrar, at þeir þýðisk eigi svá skjótt skóginn, sem þeim er títt til, Fms. vi. 62; skaltú þá fyrst þýðask ok göra þér at vinum, Sks. 284 B: hann þý;ddisk eigi leika né lausung, Bs. i. 90. 2. with prepp.; þýðask undir e-n, or til e-s, to attach oneself to, asiociate with, pay homage to, or the like; vildu þeir heldr þýðask undir hans konungdóm en undir Svía-konung, Hkr. i. 137, H.E. i. 459; hann var mikill höfðingi ok eigu vér með öngu móti at þýðask undir (submit to) nokkut forboð, ... þýddusk til hans margir höfðingjar af öðrum löndum (paid him homage), Fms. ix. 450; at eigi þýðisk flærðsamir guðir til várra ákalla, Sks. 308. 3. pass. (Latinism) to be interpreted; Lazairus þýðisk svá sem boginn, Greg. 23; hirðmaðr þýðisk svá sem hirzlu-maðr, Sks. 272; svá þýðisk nafn Kirkju sem þinghús, 784.

þýða, u, f. attachment, love; þýða ok blíðlæti, Hom. 115; drag aldri þyðu eða samræði til hans úvina, Sks. 80 new Ed.

þýðing, f. an interpretation; eptir réttri þýðingu, Stj. 200: a sense, meaning, önnur er þ. þinnar ræðu, Barl. 29. 2. an interpretation, translation, Anecd. 92; lesa lög ok áttvísi ok þýðingar helgar, Skálda.

þýðleikr, m. attachment, affection; hón veik undan at hafa þýðleik né einn við þá, Clem. 129.

þýðliga, adv. affectionately, meekly; eptir hirting, ... að sér þýðlega vefr, af þerrar klár öll þeirra tár, ástar-koss margan gefr, Hallgr.; þýðlega þess eg bið, Pass. 7. 17.

þýðligr, adj. attached, affectionate, Fb. i. 443, Sturl. iii. 60.

þýð-læti, n. = þýðleikr, 655 xxviii. 3.