This is page 756 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

756 ÞÝÐNI -- ÞÖRMSAMLIGA.

þýðni, f. = þýðing, signification, Mar.

þýðr, adj. kind, meek, amiable; þyðr ok þekkr við sína menn, Fms. x. 420; þýðr ok þekkiligr, Bs. i. 76; fámæltr optast, ekki þýðr (not affable, harsh), Fms. vii. 102; þ. við alla vini sína ok alla góða menn, Bs. i. 128; Herrann beið þeirra hinn þýði, Pass. 6. 1.

Þýðverska, u, f., or, dropping the v, Þýðerska, Þýverska, the Teutonic land, Germany; til annarra landa, Danmerkr ok Þýðersku (Þðerska ríkis, Þýðverska land, v.l.), Fms. ix. 487; landskjálpti inn mikli í Þýðersku, Ann. 1000 B; fór Sturla þá suðr í Þýðversku-land, Bs. i. 555; hann mælti Þýðesku, spoke in German, Greg. 75; raka jaðar-skegg á Þýðversku (Þýversku, v.l.), in German fashion, Sks. 66 new Ed.

Þýðverskr, adj., but better Þýðerskr, often spelt Þyeskr; the v and r are due to a wrong notion as to its origin, as if it came from -verjar (= men) instead of the inflex. iskr, as is seen from the German form; [0.H.G. Diutisc; mid.H.G. Diutisch, Tiusch; low Lat. Theotiscus;; Hel. Thiudisk; mod. Germ. Teutsch, Deutsch; Engl. Dutch; these forms shew that v and r are in the Norse wrongly inserted; the old Icel. word was evidently borrowed from the Germ. through the trading people, perhaps in the 11th or 12th century; it does not therefore appear in a genuine Norse form, for then the inflexive iskr should have been assimilated to the preceding root word, so forming a monosyllable; the mod. form Þýzkr is in this respect correct; the root word is Goth. þiuda = þjóð, see Grimm's Dict. s.v. ii. 1043; in Ulf. þiuþisko = GREEK] :-- German; Þýðerskir menn (Þýðverskir, Þýverskir, Þýðskir, v.l.), Fms. viii. 248; Vindum ok Þýðeskum mönnum, x. 45, v.l.; Þýðerska menn, 47; en Þýðeskir menn segja, Fas. i. 332; Þýverskir, Fb. i. 355. l.c.; Þýveskr, Ann. 1342 C; svá segir í kvœðum Þýðærskum, Þiðr. 304; frá sögn Þýðærskra manna, 334; Þýðeskum kvæðum, 231, 330, 352; Þýðeskra manna sögur, 180; í Þýðersk tunga, 1, 302, 304.

þýfð, f. [þjófr], theft, Grág. i. 401, 429.

þýfðr, part. covered with mounds, uneven, rough, of a field, Fms. iii. 207; þýft tún, þýfðar engjar.

þýfga, að, to impute theft to a person; þýfga e-n um e-t.

ÞÝFI, n. [þjófr], stolen goods, Jb. 419 C; Viðris þýfi, Stor. 1; báðum þótti um þýfið vænt. Stef. Ól. þýfi-gjöld, n. pl. a fine for theft, Grág. 1. 457.

þýfi, n. [þúfa], a field covered with mounds or hillocks, uneven ground; slá í þýfi, krappa-þýfi. þýfi-teigr, m. a rough paddock, Rm. 102.

þýfska, u, f. theft, Gþl. 541: stolen goods, N.G.L. i. 83.

þýft, f. = þýfð, Gþl. 538, 541.

ÞÝR, f., gen. þýjar, dat. þýju, acc. þý; pl. þýjar; the r is a fem. inflexion, as in kýr, sýr; the root is þý, qs. þivi; see þý; [Goth. þjus and þiwi; cp. A.S. þeowian = to serve; Icel. þjó-na, qs. þjov-na, þjónn; as also Germ. dienen] :-- a bondwoman; þræll ok þýr, Rm.; þræl eða þý (allit.), man-servant and maid-servant, Fms. iv. 204; þýjar barn, þýjar sonr, a bairn, son of a bondwoman, Fas. i. 495, iii. 434; meðan þú á kvernum kysstir þýjar, Hkv. 1. 35; hvöss eru augu í Hagals þýju (dat.), 2. 2; þræla þrjá tigu, þýjar (acc. pl.) sjau góðar, Am. 93; þýjar ok salkonur, Skv. 3. 45; en um Svanhildi sátu þýjar (nom. pl.), waited on her, Gh. 15; meldr Fróða þýja (gen. pl.), Edda (in a verse).

Þýzkr = Þýðverskr, only in late vellums; Þýzkan söðul, Fms. xi. 443.

ÞÆFA, i.e. þœfa, ð, [þóf, hence the mod. Dan. töve], to beat, stamp cloth; þau klæði vóru þæfð með sand ok tjöru, Fas. i. 346; and in mod. usage, þæfa sokka, vetlinga, peisu; þæfa í tunnu, to stamp in a tub, a curious custom still used in Icel. of two men lying on their backs and treading a tub open at both ends, so as to pack the cloth tightly. 2. metaph. to do a thing in a slow or tedious manner; þæfði hón þá ofan til árinnar, she went lumbering down to the river, Grett. 140; nú bíðu vér búnir, ok þarf eigi at þæfa oss lengr í þessu, to keep us longer waiting, Sturl. i. 134; eigi mun ek þik lengi þæfa um liðs-beina, Lv. 105; förum heim, þæfum ekki Skíða, ok rannsökum bæinn, let us not belabour S. any longer, Sd. 168. II. reflex., skulum vér þæfask svá við, struggle and delay (cp. Dan. töve), Vápn. 16; ekki mun ek lengi þæfask til hvílunnar við þik, Gísl. 16.

þæfa, u, f. a stamping. 2. metaph. a long tedious struggle, a quarrel, Bs. i. 159, Burl. 58, 65, 150, Fb. ii. 207: = þóf. þæfu-steinn, m. a stamping-stone: an Icel. local name.

þæfni, f. = þæfa, Lv. 45: þæfð, f. id., Vápn. 16.

þæfta, t, see þöfta.

þægð, f. [þiggja, þágu], an acceptable thing, pleasure; leggja þægð ok fýsi til e-s, 655 xxvii. 11; mér er engin þægð í því, I do not want it, don't do it to oblige me; or göra e-m e-t til þægðar, to do a thing to please another. 2. tameness, pliability, obedience.

þægiliga, adv. agreeably.

þægiligr, adj. acceptable, agreeable, Edda 81, Nj. 227, Fms. viii. 229, Al. 17, K.Á. 76, passim.

þægindi, n. pl. pleasure; göra e-m e-t til þæginda, Fms. ii. 41.

ÞÆGJA, ð, [þiggja, þág], to make acceptable, to gratify a person; þægja e-m í, to give a small gratification to a person: pass., svá helgask ok þægjask öll góðverk í ást, become acceptable, Hom. 96. II. [perh. a different word, akin to þykkr = a thwack], to push roughly, shove; Þorsteinn hleypr upp, ok heldr Máfi, ok þægir honum í bekkinn, and pushes him roughly to the bench, Sturl. i. 13; cf nokkut væri konunginum eðr erkibiskupinum þægt í hans meðferðum, if they should take any exception to their pleadings, Bs. i. 771; ok er þá nokkut (nökkurum?) þægt í várri vörn, then some will get hard blows, Fbr. 54: þægja at e-m, to tease or offend; anzar drottning Úlfar görir þú að oss þægja, enginn bað þig orð til hnegja, íllr þræll þú máttir þegja, Úlf. 4. 45.

þægr, adj. acceptable, agreeable; fórnir þægjar goðum várum, 623. 12; Guði þægr, acceptable to God, 655 x. 2, and passim. 2. gentle, obedient, willing, of a child; hann er þægr, þægt barn, and ó-þægr, refractory, unwilling.

ÞÆRI, n. the lower part of a carcase, brisket; var þar ekki kjöt á bæ hennar nema eitt sauðar-þæri, Bs. i. 611: of a cut-up fish, þorskr álnar í öxar-þærum, Grág. ii. 380 (Jb. 327); eyxar-þærum flattr, (Kb.) 357, l.c.

þöfta [þóf?], a GREEK, to throb, beat(?) like a pulse; sýndisk honum höndin heit, ok rauk af, ok þöftu æðarnar, the hand seemed to be warm and steamed, and the veins beat, Fas. iii. 395.

ÞÖGN, f., gen. þagnar, [þegja], silence; sögn eða þögn haf þú þér sjálfr í hug, Sdm.; gott þóttumk þat er ek þögn of gat, silence, a hearing, Höfuðl.; slegit hefir þögn á þegna, Sighvat; þá sló þögn á höfðingjana ok mælti einginn, Fagrsk. 61; þagnar mark, Stj. 250; þagnar tími, a time of silence, Bs. i. 891, Stj. 158, and passim, þagnar-gildi, n.; in the phrase, láta e-ð liggja (vera) í þagnargildi, to leave a thing alone, not mention it. II. mythical, the name of a goddess, Edda (Gl.), Gísl.

þögn-horfinn, part. 'silence-bereft,' i.e. noisy, an epithet of a mill, Gs. (GREEK); the passage is not quite clear, and an alliteration seems to be wanting.

þögull, adj. silent, of silent habits, Hm. 6; hann var maðr þ., ríklundaðr ok úþýðr, Hkr. i. 28; hann var þögull, ekki nafn festisk við hann, Sæm. 96; hinn þögli áss, Edda 17; Viðars ins þögla, 60; horskr ok þögull, Hm.; sí-þögull, mute; see þagall.

ÞÖKK, f., gen. þakkar, pl. þakkir; [Ulf. þagks = GREEK, Luke xvii. 9; A.S. þanc; Engl. thanks; Germ. dank; Dan. tak] :-- prop. pleasure, liking, akin to þekkr, þokki, cp. Lat. gratia and gratus with grates and Gr. GREEK with GREEK, göra e-t til þakka e-s, to one's liking, to please a person, Eg. 63; leggja e-t vel í þökk við en, 153: but usually, II. thanks; Hrappr bað hann hafa þökk fyrir, Nj. 128; Auðr tók þat með þokkum, Fms. i. 247; þökk ok aufusa, see p. 32; kunna e-m þökk fyrir e-t, to be thankful, Bjarn. 24: so the phrase, mér er mesta þökk á því, to be obliged; þökk er mér á þinni hérkvámu, Fas. iii. 259; hón kunni þess önga þökk, she owed no thanks for it, Bjarn. 24; fyrir útan hvers manns þökk, whether they like it or not, D.N. ii. 39; Guðs þökk, God's thanks, i.e. charity; göra tíund til Guðs þakka, Hom, (hence gustuk, q.v.); göra Guði þakkir, to thank God, Stj. 137, Fms. viii. 229, and passim. þakkar-görð, f. thanksgiving. III. the name of a giantess in the myth of Balder, who would not weep for his death, hence the saying, Þökk grætr þurrum tárum, Thank weeps dry tears, Edda 39; a mythical word, prob. from a different root.

ÞÖLL, f., gen. þallar (= þollr), a young fir-tree; hrörnar þöll er stendr þorpi á, Hm., Edda (Gl.): freq. in circumlocutory descriptions of women, bauga-þóll, auð-þöll, men-þöll, Lex. Poët.

ÞÖMB, f., gen. þambar, [cp. þamba, þembi-; akin to þenja(?); cp. Lat. tum-or, tum-idus] :-- the womb, guts, but with the notion of being blown-up; ok aum í vömb varð heldr til þörnb, Bjarn. (in a verse), where þömb seems to be a noun, not an adjective. 2. metaph. a bow-string, being made of guts, like harp-strings; hence þambar-skelfir or -skelmir, the 'string-shaker,' the soubriquet of the famous archer Einar, Fms.; Þambar-vellir, -dalr, local names, Korm. II. a nickname; Jósteinn þömb, Fms. ix. 260; Þórir Þömb, Grett.

ÞÖN, f., gen. þanar, pl. þanir, [þenja], a scaffold or platform on stakes, on which nets and the like are stretched out for drying; þeir tóku gærur af þönum, Sturl. iii. 189; Loka lögvélar (i.e. the net) leika á þönum, Egilsson's rendering of the verse in Herodotus i. 62; the word is freq.

þöngull, m., dat. þöngli, [þang], tangle, sea-weed, Fms. vi. 376; þönglar stórir lágu í fjörunni í leirinum, Sveinn greip upp einn þöngulinn, Orkn. 336, passim. 2. as a nickname, Landn. COMPDS: þöngla-bakki, a, m. a local name, map of Icel. þönguls-höfuð, n. a tangle-head, as opp. to the stalk, Ld. 324.

ÞÖRF, f., gen. þarfar, pl. þarfir, [þurfa; Ulf. þarba = GREEK, þarbos þulan = GREEK; Dan. tarv] :-- need, necessity; e-m er þörf e-s, Hm. 149; ef görask þarfar þess, Skm.; enga þörf ætla ek mér á því, Fms. vi. 36; bíða langa þörf e-s, Bs. i. 862: the phrases, vinna þörf, to suffice, Al. 125, 129, Grág. i. 445, 457; þola þörf e-s (Goth. þarvos þulan), Hm.; þá er þörf verðr, when wanted, K.Þ.K. 14; þörfum meirr, more than needed, excessively, Ld. 206, Jd. 32; e-t kemr vel í þarfar, it comes to good use, in a case of need or emergency, Fms. viii. 290: business, N.G.L. i. 80.

þörf-gi, adj. not needed, Skv. 3. 33, Hkv. Hjörv. 39.

þörf-samliga, adv. forbearingly, Fms. xi. 116.

þörm-samliga = þörfsamliga. Fms. xi. 146.