This is page 759 of An Icelandic-English Dictionary by Cleasby/Vigfusson (1874)

This online edition was created by the Germanic Lexicon Project. Click here to go to the main page about Cleasby/Vigfusson. (You can download the entire dictionary from that page.) Click here to volunteer to correct a page of this dictionary. Click here to search the dictionary. This page was generated on 30 Mar 2019. The individual pages are regenerated once a week to reflect the previous week's worth of corrections, which are performed and uploaded by volunteers. The copyright on this dictionary is expired. You are welcome to copy the data below, post it on other web sites, create derived works, or use the data in any other way you please. As a courtesy, please credit the Germanic Lexicon Project.

ÆLA -- ÆSTILIGR. 759

hesta sína ok æja, Ísl. ii. 482; ok er þeir höfðu átt (áit?) um stund, 349.

æla, d, [áll], to belch; ælir vatn þar er 'álar' falla, water belches, Skálda (in a verse). 2. to throw up, vomit; æla öllu upp.

œli, a, m. (mod. auli) an idiot, simpleton; œli telsk þar er ólu ósnotran mann gotnar, Skálda (in a verse); in mann-æli, q.v.: the mod. form auli occurs in Skíða R. 185; þú ert mesti auli! aula-legr, aula-skapr, correct thus in p. 24. col. 2.

æligr, adj. [Swed. elak] vile, wretched; sama ælig mér klæði, vile clothes befit me, Fas. i. (in a verse); ælig er sú fórn, Hom. 191 (Ed.); þeir drápn allt þat sem var afleitt eða ælikt (ellkt, v.l.), hrumt eða herfiligt, Stj. 456; mér þinni æligri ambátt. 484.

æli-ligr, adj. [ala, ól], fit to be brought up, Eb. 116 new Ed.

æ-lífr, adj. = eilífr, q.v.: æ-líflega, adv. = eilífliga, eternally, D.N. i. 8, N.G.L.

ÆLL, i.e. œll, adj. [ala, ól], fit to be fed or harboured, of an outlaw, Grág. i. 311, ii. 10; ú-æll, ó-æll, of an outlaw that must not be fed. Grág. passim.

æmta, i.e. œmta, t, = ymta, [Engl. utter], to mutter, utter; jarl æmti því lítt, Fms. ix. 289; kerlingiu œmtir við innar í húsinu ... hvat ferr þar nú segir hón, Ísl. ii. 342; þótti honum hann fár við verða ok æmta sér lítt, to utter little, Sturl. iii. 313,; þögðu allir, en er hann sér at enginn æmti honum, Háv. 5 new Ed.; ok æmtir honum hvárki vel né ílla, Finnb. 218.

ÆPA, i.e. œpa, t or ð, [óp; Ulf. wopjan; A.S. wepan; Engl. weep, etc.], to cry, scream, shout; Skamkell æpti upp, Nj. 82; bónda-múgrinn æpti ok kallaði, at þeir vildi hann til konungs taka, Fms. i. 21; þá œpta þeir miklu hærra ok kváðusk, Sks. 653 B; æpa at e-m, Eg. 189; æpa her-óp, sigr-óp, 80, Fms. viii. 142, Sturl. iii. 178: to cry, barnið efði (i.e. æpði) á leið fram, Bs. i. 342; úlfi hæra hygg ek þik æpa munu, ef þú hlýtr af hamri högg, Hbl. 47.

ÆR, f., gen. ær, dat. and acc. á; pl. ær, gen. á, dat. ám; with the article, ærin, ánni, ána, ærnar, ánna, ánum: older forms with changed vowel occur in ancient vellums, &aolig-acute;, &aolig-acute;na, &oalig-acute;nni, Bs. i. 334. ll. 2, 12, 13; dat. &aolig-acute;um, Grág. ii. 305: [A.S. eowe; Engl. ewe; Lat. ovis; Gr. GREEK] :-- a ewe; ein ær, ærin, Grett. 137, Bs. i. 330, 334; ær ok lamb, N.G.L. i. 59; sá er &aolig-acute;na á, Grág. i. 417, 418; á (acc.) blœsma, 427; lömb undan &aolig;um, Grág. l.c.; ef dilk-ær eru, ii. 304; ef þeir selja ær til osts, 309, Fms. xi. 149; kýr ok ær, Nj. 236; höfðu ærnar gengit í brott, Fbr. 49; cp. á-sauðr, á-högg, á-bristir.

æra, ð, eira in Ld. 204, Fms. vii. 244. Sturl. i. 72, iii. 103, is evidently the same word, ei = æ, and different from eira, to spare: [from ár = an oar] :-- to row, pull; æra undan e-m, æra verðr með árum undan dólga fundi, Skálda (in a verse); rétt er at flýja ok undan at æra, Post. (Unger) 242; see eira, p. 123.

æra, ð, [ár = a year], to give a good crop, impers.; því veldr ár at ærir akr (acc.) búmanna spakra, Skálda (in a verse).

æra, u, f. [a borrowed word; A.S. âre; O.H.G. êra; mod. Germ. ehre; Dan. ære] :-- an honour; the word, appears first about the end of the 13th century; Guði til æru, N.G.L. ii. 469; lof ok æra, MS. 302. 169; lof ok dýrð, heiðr ok æra, Magn. 428; engrar æru verðr, Fas. iii. 430; sæmd ok æra, Mar. 2. in mod. usage also as a law phrase, a civil honour or privilege: in the Middle Ages a person could be sentenced to lose his 'æra,' a kind ot civil or social outlawry, cp. Gr. GREEK hann misti æruna, var dæmdr ærulaus. COMPDS: æru-fullr, adj. worthy, 732. 15. æru-lauss, adj., Germ. ehrlos (see æra 2). æru-leysi, n. loss of the æra; það er æruleysis-sök. æru-ligr, adj. honourable, 732. 13.

æra, ð, to honour; æra ok sæma, Norske Saml. v. 133.

ÆRA, i.e. œra, ð, [órar], to madden; hvern tíma sem íllr andi ærði Saul, Stj. 469; it ellra barn má œra hit œrra, Skálda 162: œrir huginn, Hom. 53, Al. 154. II. reflex. to run mad, run wild, Mart. 118, Fms. vii. 187; en þér munduð. allir ærzk hafa, Landn. 180; ærask nú hestarnir báðir, Nj. 82: ærðr, Flóv. 22.

ærðr, part. oared; in compds.

œri, compar. the younger: œrstr, the youngest; see ungr B, p. 654.

æri-liga, adv. furiously, madly, Fbr. 173, Gísl. 49.

æri-ligr, adj. mad, Hom. 169.

æringi, a, m. a merry-maker; hann er mesti æringi.

ÆRINN, i.e. œrinn, adj. = ýrinn, yfrinn; sár þat er ærit mundi eitt til bana, Eg. 107; ærnir gestir. Fs. 15; œrna staðlausu stafi, Hm. 28; œrnu fé, 68; vín ærit, Rb. 572; þóttusk frændr mínir œrit hafa, have enough of it, Fms. xi. 91; ærinn storm, vi. 437; í ærnu tómi, viii. 88; ærin þurft, 55; er þat ok ærit eitt, at ..., it is quite sufficient, decisive, that ..., Grett. 182 new Ed.: til ærins, sufficiently, Róm. 302; ærit fagr, fair enough, Nj. 2; ærit gott, 282: the saying, vera sér einn ærinn, to be self-sufficient, Mkv.; ok þykkjask sér einir ærnir, Fms. vi. 226; vita hvárt hann væri sér þá einn ærinn, xi. 267; at ærnu, sufficiently, Blas. 43; er vinnask mætti at ærnu þúsund manna, 623. 21; ærna vel, very well, Fas. iii. 416.

ær-ligr, adj. honest.

ærr, i.e. œrr, adj. [órarj, mad, furious; œr ok örvita, Hkv. 2. 32, Ls. 21, 29; þrællinn lét sem hann ærr væri, Landn. 65: œrr maðr, a mad-man (óra-verk), Grág. ii. 64; œrir vitkask, Hom. (St.): allit., æfr ok ærr, Fms. iv. 142; óðr ok œrr, vi. 337.

-ærr, adj. -oared; in compds.

ærsl, n. pl. frenzy, madness; taka ærsl. to take a mad fit, run mad, Landn. 118; tók hann ærsl ok dó litlu síðarr, Ld. 54; hver ærsl eggja þik, konungr. Al. 77: at hann görði þat eigi í ærslum, in fits of madness, Sks. 707; hann unni henni svá með ærslum, at ríki sitt fyrir-lét hann, Hkr. i. 102: stormr mikill með ærslum, a violent gale. Fms. x. 135. ærsla-fullr, adj. raging, railing, Stj. ærsla-læti, n. pl. ravings, Fas. iii. 499. ærsla-sótt, f. madness, N.G.L. i. 383.

ær-staða u. f. a sheep-walk, B.K. 81.

ært, n. adj. [ár = a year], in the phrase, vel ært, ílla ært, a good, bad year or season; oss er sagt at hér sá vel ært, Ó.H. 113; ef vel er ært, MS. 134. 70; þá var ært ílla í landi, Nj. 10.

ærtog, ertog, see örtog.

ÆS, f., pl. æsar; [prob. a contr. form; cp. A.S. efese; cp. efsa; Swed. ofsing] :-- the outer border, edge, esp. of a shoe or skin; rifjaði hann saman varrarnar ok sleit ór æsunum. Edda 71; freq. in mod. usage, but only of shoes, and in the phrase, spyrja einn út í allar æsar, to ask one questions most minutely; or also, kunna, vita út í æsar, to know all about a thing.

ÆSA, i.e. œsa, t, [this word might by way of contraction be akin to A.S. egisa, egsa, = terror, a word otherwise unknown to the Scandin. tongue, were it not for the root-vowel œ instead of æ] :-- to stir up, excite; vindr æsir eld, Edda 13; œsti ok upp vakti hue; konungs sonar, Barl. 155: æsa e-n fram, to egg on, Rd. 280: œsa úfrið, to stir up war, Fms. x. 300: impers. œsti storminn svá, at ... 135. II. reflex. to be stirred, to swell, of wind, waves, and the like: vötnin æstusk ákafliga, Stj. 58; má þar ekki fara stórskipum nema þá er vötnin œsask mest, Ó.H. 18; eldr nam at æsask. Fas. i. (in a verse); hestrinn æstisk (run wild) ok hljóp í brott, Fms. viii. 352; hjörtrinn æstisk mjök undan hundunum, Fas. iii. 274; hann œstisk af harmi, Sks. 52 new Ed.: part., hefir fólk þetta farit æst ok rasanda, Fms. xi. 275; hans reiði œstisk, Barl. 94; hugr hans œstisk með mikilli reiði, 143.

æsi-, i.e. œsi-, in compds, violently, æsi-mikill, Karl. 492; œsi-hvatligr, 501: with nouns, æsi-frost, a sharp frost, Bs. i. 360; æsi-fólska, Flóv. 36; æsi-gnýr, Pr. 371; æsi-kaldr, Lex. Poët.

æsi-liga, adv. violently, furiously; æsiliga reiðr, Fb. i. 252; falla vötnin æsiliga, Ó.H. 17; ríða æsiliga, Eb. 62; fara æ., Eg. 114; blæddi æ., Bs. i. 306.

æsi-ligr, adj. vehement, Barl. 56; æsiligr harmr. Mar.: æsiligt mein, Bs. i. 116; sullr æ., 345; æsilig sótt, 308, 318; æsiligr vatna-gangr, Stj.; æsilig gerð, fermentation, Bs. i. 340.

æsing, f., or æsingr, m. vehemence, fury; Jökull tók þá í annat sinn æsing sinn enn mikla, Fs. 48; mikil æsing, Stj. 192; þar fylgði aldri æsingr né van-stilli, Bs. i. 106; með svá miklum æsingi, at meðan þess háttar æ. stóð á, 746.

æsír, m. an inciter, stirrer, ringleader, Fms. viii. 57.

ÆSKA, i.e. œska, u, f., œrska, Barl. 199; ærska and Irskum make a rhyme, Fms. vii. (in a verse); spelt eoska, 645. 110; [from œri, compar. of ungr, q.v.] :-- youth, childhood, Lat. juventus, Fms. vii. 220; hvárki œska né elli, 677. 3; veldr elli mér enn œska þér, Korm.: frá æsku til elli, Mar.; í æsku, Fms. i. 155, Grág. i. 278, 281, Sks. 26; í æsku ok bernsku, 596. fyrir œsku sakir, Grág. i. 410. COMPDS: æsku-aldr, m. childhood. Fms. x. 371. Eg. 202. æsku-bragð, n. = æskumót. Hkr. iii. 83. æsku-fullr, adj. youthful, Sks. 114. æsku-gleði, f. glee of childhood, Fms. ii. 267. æsku-maðr, m. a youth, Fms. ix. 8, x. 177, Sks. 43, 566, 750. æsku-mót, m. youthfulness, Fms. xi. 422. æsku-skeið, n. the prime of life. Grett. 82.

æski-liga, adv. to one's wish, Art. 77, 88, Pr. 406.

æski-ligr, adj. [Dan. önskelig], to be wished; æskligr sonr, an adopted son, Fms. ii. 196, x. 221: desirable, to one's wish, æ byrr.

ÆSKJA, i.e. œskja, t, from ósk; [Engl. wish; Germ. wünschen; Dan. önske] :-- to wish; meiri laun en vér kunnim sjálvir at œskja oss, Ó.H. 209: þess œski ek þér, Clem. 147; þessa œskða ek, 655 xxviii; œskja sér e-s, 677. 23; æsktu sér slíks yfirboða, Bs. i. 136: æskjandi hlutr (gerund.), Eluc. 49; þann sigr sem ek æskta, Al. 170; æskja e-m e-s, to wish for one, Stj. 235; monda ek eigi kunna at œskja (øyskja Cod.) annan veg minn mann, Ó.H. 59; œskja sér eigi framarr, Fbr. 57.

ÆSTA, t, [ást], to ask or ask for, demand, request; æ. e-n e-s, æsta e-n taks, Gþl. 122, N.G.L. i. 47, passim; æsta rannsaks, Gþl. 540 (see tak); æsta e-n vistar, to ask for harbour, Sighvat; æstanda þykkir e-m þess er vant er, a saying, one who asks for what he wants, Sól. (cp. kveðr hverr sinnar þurftar); æstu sér griða, to ask for a truce, safe-conduct, Js. 39; svá sem Norðlendingar æstu hann til, as they asked him to do, at their request, Íb. 16; þeir æstu Goð gjafar við sik, Clem. 149; sem þeir höfðu æst, Íb. 11; svá sem pávinn æsti, Hom. (St.)

æstiligr, adj. desirable; væn kona ok æstilig, MS. 625. 94: girnilir ok æ. 77.